YAŞAMA HAKKI

FAİLİ MEÇHUL CİNAYETLER/ŞÜPHELİ ÖLÜMLER

1 Mayıs 2000 akşamı İstanbul Taksim Tarlabaşı'ndaki Otel Milano'nun arka sokaklarında İbrahim Cengiz adlı bir kişi öldürülmüş olarak bulundu.

3 Mayıs 2000'de Edirne'de muhasebecilik yapan Cahit Okalaner'in, evine dönmemesi üzerine iş yerine giden polis, Okalaner'i iş yerinin çatı katında ölü buldu. Okalaner'in bir gün önce ölmüş olduğu belirtildi.

MHP Genel Merkezi tarafından üç ay önce görevden alınan Diyarbakır İl Başkanı Seyfettin Özbülten, 4 Mayıs 2000 akşamı evine giderken uğradığı silahlı saldırı sonucu hayatını kaybetti.

12 Mayıs 2000'de İstanbul Bağcılar Bakırköy Caddesi'nde, Barbaros Lisesi öğrencisi Ferhat Şen'e ait olduğu belirtilen bir ceset bulundu. Polis ekipleri gencin kafasında darp izlerine rastladı.

6 Mayıs 2000'de İstanbul'da Ekrem Arat adlı kişinin cesedi bulundu. Arat'ın başına sert bir cisimle vurularak öldürüldüğü anlaşıldı.

Adıyaman Emniyet Müdürü Ertuğrul Kara, yaklaşık 7 aydan beri kayıp olan Gerger Belediye Başkanı İzzet Aksoy ve beraberindeki 3 kişinin cesetlerinin içinde bulunduğu 42 AU 204 plakalı otomobilin Antalya'nın Gazipaşa ilçesi yakınlarındaki Zeytinada mevkiinde bulunan 25 metrelik bir uçurumda bulunduğunu söyledi. Kara, otomobilde bulunan 4 cesetten İzzet Aksoy ve Gaffar Gökalp'in teşhis edildiğini, diğer iki cesedin ise Nilüfer Sancı ve Mehmet Hamdi Yücel'e ait olduğunun tahmin edildiğini belirtti.

YERİNDE İNFAZ ve İŞKENCE İLE ÖLÜM

Ağrı Doğubeyazıt yakınlarından Türkiye'ye geçiş yapmak isteyen mültecilerin üzerine jandarmanın ateş açması sonucu 9 Afgan'lı ölürken, 5'i de yaralandı. Kurşunlara rağmen Türkiye'ye geçen mültecilerin 138'i de gözaltına alındı.

ÇATIŞMALARDA ÖLEN VE YARALANANLAR

ÖLENLER: Bingöl'ün Genç ilçesi Sağgöze mevkiinde 4 PKK'lı, 1 asker; Diyarbakır'ın Dicle ilçesi kırsalında 7 PKK'lı; Adana'da 3 Hizbullah militanı; İstanbul Kartal'da 1 Hizbullah militanı yaşamlarını yitirdi.

YARALANANLAR: Adana'da 1 polis ve 1 Hizbullah militanı yaralandı.

SİVİLERE YÖNELİK EYLEMLER

28 Mayıs 2000'de İstanbul Beyoğlu'nda polis memuru Nafiz Aktaş'ın haraç talebini reddeden otopark işletmecisi Osman Yavuz, Aktaş'ın silahını kullanması sonucu ağır yaralandı. Yavuz, kaldırıldığı hastanede hayatını kaybetti.

BOMBA VE MAYIN PATLAMASI

Van'ın Gürpınar ilçesi Parmakkapı köyünde yola döşeli mayına basan Cahide Yoğun (70) ve torunu Mesut Yoğun (9) adlı kişiler yaralandılar.

İstanbul Karaköy'de Maliye Bakanlığı Gelirler Kontrolörleri binasına, Fındıklı'da "My Pub" adlı bara, Fatih'te İstanbul Defterdarlığı'na bomba atıldı.

Adana'da iki ayrı yere yapılan bombalı saldırı sonucu Yavuz Tekin, Ahmet Gür ve Çukurova Üniversitesi öğrencisi Ali Şen ağır yaralandı.

KİŞİ ÖZGÜRLÜĞÜ

KAÇIRMA/KAYIP

Almanya'da dokuz yıl kaldıktan sonra oturma izni almaya gittiğinde gözaltına alınarak Türkiye'ye gönderilen ve İstanbul Atatürk Havalimanı Karakolunda 15 Mart gecesi tutulduktan sonra serbest bırakıldığı söylenen Mehmet Korkmaz'dan haber alınamıyor. Korkmaz'ın ailesi İHD'ye başvurdu.

İstanbul Kartal'da oturan İsmail Tosun'un kardeşi Eyüp Tosun, kardeşinin 13 Nisan 2000 akşamı kaçırıldığını ve bunu yapanların da "Hizbullah militanları" olduğunu öne sürdü.

CİNSEL TACİZ/TECAVÜZ

Üç yıl önce kurulan Gözaltında Cinsel Taciz ve Tecavüze Karşı Hukuki Yardım Bürosu'na 115 kadının başvurduğu belirtildi. Büro yetkililerinden avukat Fatma Karakaş, gözaltında cinsel şiddetin sistematik hale geldiğini söyledi.

Mardin'in Nusaybin ilçesinde Aralık 1992'de gözaltına alınarak götürüldüğü Nusaybin İlçe Emniyet Müdürlüğü'nde 33 gün boyunca işkenceye ve tecavüze maruz kalan Kamile Çiğci'nin (45), yıllar sonra yaptığı suç duyurusunu inceleyen Mardin Cumhuriyet Savcısı Murat Ertemli, bir komiser ve 7 polis hakkında 126 yıla kadar hapis cezası istemiyle dava açtı.

İŞKENCE/İŞKENCE İDDİASI

İstanbul'da 4 Mayıs 2000 gecesi kimliğini soran sivil bir kişiye kimliğini gösterdikten sonra, sivil olarak kimliğini sorup soramayacağını sorması üzerine gözaltına alınarak Küçükköy Jandarma Karakolu'na götürülen Süleyman Fındıkoğlu'na işkence yapıldı. Sivil Uzman Çavuş Hüseyin Uçar tarafından gözaltına alınarak işkence gördüğünü belirten Fındıkoğlu, hastaneye götürülmesi sırasında ölümle tehdit edildiğini ifade ederek, suç duyurusunda bulunacağını söylemesi üzerine Uzman Çavuş Uçar'a kendisinin saldırdığı yönünde sahte rapor düzenlendiğine dikkat çekti. Elini kesen Uçar'ın suçu kendisine attığını kaydeden Fındıkoğlu, "Bu rapora dayanarak hakkımda, görevli memura mukavemetten 5 yıl 6 ay ceza istemiyle dava açıldı" dedi.

10 Mayıs 2000 tarihinde İstanbul'un Gülsuyu bölgesinde "Politikada Atılım" gazetesi dağıtan Neriman Şaşmaz ve Şahin Şeker, İHD İstanbul Şubesi'nde düzenledikleri toplantıda, gözaltında tutuldukları Esenkent Karakolu'nda dayağa maruz kaldıklarını belittiler.

Hakkari'nin Yüksekova ilçesi Kaymakamı Tacettin Özeren tarafından dövülen Yüksekova Devlet Hastanesi'nde görevli Pratisyen Dr. Serdar Dündar'a 7 gün iş göremez raporu verildi.

BM Çocuk Haklarına Dair Sözleşme'nin onuncu yılı nedeniyle, 10-11 Mayıs'taki "Çocuk Hakları Konseyi" öncesinde, Sosyal Hizmetler İstanbul İl Müdürü Kahraman Eroğlu ile birlikte İstanbul Valiliği'ni ziyaret eden çocuklardan Ç.K., bir yıl önce sokakta yaşadığı sırada suçu olmadığı halde, "Çevreye zarar verebilirsin, hırsızlık yapabilirsin" denilerek gözaltına alındığını ve gözaltında tutulduğu Bursa Emniyet Müdürlüğü'nde işkence gördüğünü ancak korkusundan kimseye söyleyemediğini söyledi.

PKK adına faaliyet yürüttükleri iddiasıyla 31 Mart'ta tutuklanarak Şırnak Cezaevi'ne konulan Kamuran Kabul, Hacı İnan, Mehmet Kartal, Derviş Algül, Mehmet Ebuzeytoğlu ve Mehmet Barlas adlı şahıslara gözaltında işkence yapıldığı ileri sürüldü. Sözkonusu şahıslar Midyat Kapalı Cezaevi'ne sevk edildi.

"Hizbuttahrir" örgütü üyesi oldukları iddiasıyla Ankara 2 Nolu DGM'de yargılanan 24 sanıktan biri olan Halis Yaman, gözaltında işkence gördükleri söyledi. Yaman, "Bize bir örgüt şeması gösterdiler. 'Şemanın boş kalan kısımlarını dolduracaksınız, imzalayıp olayları kabul edeceksiniz' diyerek ifadelerimizi zorla imzalattılar" dedi.

Bursa'da akli dengesi bozuk birine tecavüz ettiği iddiasıyla tutuklanan ancak üç ay sonra beraat eden Y.D. (33), gözaltındayken kendisine işkence yapıldığını ileri sürerek Emek Polis Karakolu'nda görevli polis memurları S.Y., N.M., Y.K., ve Y.D. hakkında suç duyurusunda bulundu. Sözkonusu polisler hakkında 8'er yıl hapis istemiyle Bursa Ağır Ceza Mahkemesi'nde dava açıldı.

İstanbul Zeytinburnu'nda hırsızlık yaptığı gerekçesiyle gözaltına alınan Emrullah Duman'a işkence yapan polis memurları Ali Rıza Kurt, İbrahim Özen ve Tayfun Çetin Sav, Bakırköy 3. Ağır Ceza Mahkemesi'nde görülen duruşmada tutuklanarak cezaevine gönderildi.

TBMM İnsan Haklarını İnceleme Komisyonu üyeleriyle görüşen Bakırköy Cumhuriyet Savcısı Celil Demircioğlu, "Polis, hazırlık soruşturmasını yaparken, görevini yeterince yapamıyor, işkence yapıyor olabilir. Bu konuda fazla eğitimli değil. Polis savcı adına soruşturmayı yürüttüğüne göre, karakolda soruşturma yapılırken, oraya giderek, 'Ne yapıyorsun' diye sormadıkları oluyor. Yani sahip çıkmıyorlar." dedi.

1998 yılı Mart ve Nisan aylarında Diyarbakır, Batman ve Şanlıurfa illerinde TBMM İnsan Haklarını İnceleme Komisyonu tarafından yapılan çalışmalar sonucunda hazırlanan raporda, tutuklu ve hükümlülerin hemen tümünün emniyet ya da jandarma sorgulamalarında işkence gördükleri belirlendi. Komisyon Başkanı Sema Pişkinsüt "Emniyet Müdürlüğü birimleri ile karakol ziyaretlerinde görevlilerin sorulara net cevap vermek istemedikleri, nezarethane defterlerinin düzensiz tutulduğu, sorgu mekanlarının standartlara uymayan, son derece sağlıksız koşullara sahip olduğu, işkence aleti olarak kullanılacak pek çok malzemenin bulunduğu görülmüştür" dedi. Erzurum ve Tunceli Cezaevlerine ilişkin raporu da açıklayan Pişkinsüt, benzer şeylerin bu cezaevlerinde de yaşandığını söyledi. Türkiye'de işkencenin yaygın bir uygulama olduğunu belirten Pişkinsüt, "Bu kadar yaygın işkencenin yapıldığı bir ülkede işkencenin önlenmesi için vatandaşların işkenceye karşı yürütülen mücadeleye destek vermeleri gerekir" dedi. Pişkinsüt, görevli oldukları ilde işkence yapıldığı raporlarla belirlenen vali, başsavcı ve emniyet müdürlerini istifaya çağırdı.

Ankara 2. Ağır Ceza Mahkemesi'nde 1991 yılında gözaltına alındıktan sonra yaşamını yitiren üniversite öğrencisi Birtan Altunbaş'a işkence yaptıkları iddiasıyla yargılanan, ancak duruşmalara gelmeyen iki polis hakkında tutuklama kararı verildi.

Geçtiğimiz yıl İzmir'de gözaltında gördüğü işkenceyle yaşamını yitiren Alpaslan Yelden'in ailesi, İçişleri Bakanlığı'ndan 45 milyar lira tazminat istedi.

Kamuoyunda "Manisalı gençler" olarak bilinen 16 gence gözaltında işkence yaptıkları için yargılanan ve yerel mahkemenin verdiği beraat kararı iki kez Yargıtay tarafından bozulan davada, 10 polisin yargılanmasına Manisa Ağır Ceza Mahkemesi'nde devam edildi.

İskenderun Emniyet Müdürlüğü'nde gözaltındayken N.C.S. ve F.D.P'ın "copla tecavüz, cinsel taciz ve işkence" gördüğü ve hekimlerin bu durumu gizlediğine yönelik şikayeti soruşturarak rapor haline getiren Dr. Mehmet Serçe, Kütahya'ya sürgün edildi.

TBMM İnsan Haklarını İnceleme Komisyonu, Bakırköy Kadın ve Çocuk Tutukevi ile buradaki tutukluların ifadesine dayanılarak 5 karakolda yapılan incelemelerle ilgili hazırladığı raporlarını tamamladı. Komisyon Başkanı Sema Pişkinsüt, alt komisyon tarafından hazırlanan 2 ayrı raporun üst komisyon tarafından oy birliği ile benimsendiğini açıkladı. Pişkinsüt, işkence ve kötü muamelenin sorumluluğunun alt kademelerde aranmasının yanlış olduğunu belirterek, "Gerçek sorumlular, mülki ve adli idarenin en üst kademeleri, yani valiler ve başsavcılardır" dedi. Komisyon raporunda, "Karakollarda kötü muamele ve işkencenin yaygın bir uygulama olduğu yönünde kanaate ulaşmış ve bu uygulamalarda kullanılan bazı yöntem ve araçları saptamıştır" değerlendirmesine yer verdi.

İstanbul Valisi Erol Çakır, gözaltında öldürülen sendikacı Süleyman Yeter'in işkenceyle öldürüldüğüne dair raporun altında imzası bulunan Adli Tıp Kurumu İhtisas Kurulu üyesi Prof. Dr. Şebnem Korur Fincancı'nın açtığı tazminat davasının reddedilmesini istedi. Davanın "Devletin yönetilebilir olarak kalması, işleyişi ve güvenlik dahil kamu hizmetinin yürütülmesi açısından gelecekte önemli sonuçları olacağı inancıyla" reddedilmesini istedi.

ÇEŞİTLİ AMAÇLARLA YAPILAN BASKI VE TEHDİTLER

Vatan Dergisi çalışanlarından Şerife Korkmaz (27 Nisan) ile İsmail Kaya (1 Mayıs), sivil giyimli kişilerin kendilerini kaçırarak ölümle tehdit ettiklerini belirttiler. Her iki şahıs da polis olduklarını belirttikleri kişiler hakkında, İstanbul Cumhuriyet savcılığına suç duyurusunda bulundular.

GÖZALTILAR

AĞRI: Türkiye'ye giren 138 mülteci; Ağrı Eğitim Fakültesi'nde gerekçe gösterilmeden 50 öğrenci;

ANKARA: ODTÜ bahar şenliğinden 4 öğrenci; "şüpheli" görülen 292 kişi;

AYDIN: Didim ve Akköy'de 52 mülteci;

BİNGÖL: Karlıova ilçesinde Selam Gazetesi dağıtıcısı Adem Bingöl'ün de aralarında bulunduğu 10 kişi;

BURSA: "İrticai faaliyet gösterdikleri" iddiasıyla 24 kişi; aralarında Selam Gazetesi yazarı Mücahit Gültekin'in de bulunduğu 35 kişi;

ÇORUM: Selam Gazetesi temsilcisi Raşit Çol ile Akabe Vakfı Çorum Şube Başkanı Burhan Pekcan'ın da aralarında bulunduğu biri kadın 14 kişi;

DİYARBAKIR : HADEP il yöneticisi Zübeyde Zümrüt ile Kadın Komisyonu üyesi Elif Tokay;

İSTANBUL: "Şüpheli" görülen 44 kişi; Uğur Mumcu operasyonu kapsamında gözaltına alınan Abdülhamit Çelik'in eşi Tuba Çelik; 21 mülteci; Japonya'da gözaltına alınan arkadaşlarına destek olmak amacıyla Japon Konsolosluğu'na kendilerini kelepçeleyen 11 Greenpeace üyesi; ABD Konsolosluğu önünde "IMF'ye Hayır" yürüyüşü yapmak isteyen öğrencilerin 19'u; Büyükçekmece'de 24 mülteci; Kartal'da başarı puanı uygulamasını protesto eden 22 lise öğrencisi; Küçükçekmece'de 134 mülteci;

İZMİR: 1 Mayıs öncesinde durumları "şüpheli" görülen 106 kişi;

KAYSERİ: Develi ilçesinde kurulu Asil Deri'den atılmalarını protesto eden işçilerin 6'sı; "Selam Grubu" üyesi oldukları iddiasıyla aralarında Selam Gazetesi temsilcisi Şevket Yazgan'ın da bulunduğu 10 kişi;

MALATYA: Selam Gazetesi temsilcisi Sebahattin Soylu'nun da aralarında bulunduğu 9 kişi;

MARDİN: Kürdistan Demokratik Partisi'nin daveti üzerine gittikleri Kuzey Irak'tan dönen Demokrasi ve Barış Partisi (DBP) Genel Başkanı Yılmaz Çamlıbel ve partinin Genel Sekreteri Fehmi Demir'in de aralarında bulunduğu bir grup DBP'li;

ORDU: Selam Gazetesi temsilcisi Halil İbrahim Özkan'ın da aralarında bulunduğu 5 kişi;

SAKARYA: Akyazı ilçesinde 55 mülteci;

SAMSUN: Bir süre önce Ümraniye Cezaevi'nden tahliye olan Hedef Dergisi okuru Mehmet Gümüş; Merzifon EMEP ilçe yöneticileri Erhan Aydoğan ile İbrahim Özeren;

ŞANLIURFA: Bir düğün evine PKK bayrağını çağrıştıran flama asıldığı gerekçesiyle 4 kişi;

TEKİRDAĞ: Akport Limanı'nda bir TIR'ın içinde 25 mülteci;

TRABZON: 1 Mayıs kutlamaları sırasında polisle tartıştıkları belirtilen 10 öğrenci;

TOKAT: Turhal Cezaevi'ne ziyaret giden Samsun EMEP İl Başkanı Mir Hasan Özer;

VAN: Gürpınar ilçesinde 56 mülteci gözaltına alındı.

TUTUKLAMALAR

BURSA: Aralarında Selam Gazetesi yazarı Mücahit Gültekin'in de bulunduğu 12 kişi, "Tevhid Selam Grubu" üyesi oldukları iddiasıyla tutuklandı.

CEZAEVLERİNDE YAŞANAN OLAYLAR

Aydın E Tipi Cezaevi'ndeki TDKP davası tutukluları, hücre tipi cezaevlerini protesto amacıyla üç günlük açlık grevine başlattılar.

Çanakkale Cezaevi'nde arama bahanesiyle düzenlenen operasyonlarda bazı tutuklu ve hükümlüler dövülerek çeşitli cezaevlerine sürgün edildiler.

Kartal ve Eskişehir Özel Tip cezaevlerinde tutuklu bulunan İBDA-C'lilerin başlattıkları süresiz açlık grevi 70. gününü doldururken, Kartal Özel Tip Cezaevi'ndeki tutuklulardan ikisinin durumunun ağırlaştığı belirtildi.

Bingöl Cezaevi'ndeki siyasi tutuklular insanlıkdışı muamelelere maruz kaldıklarını belirttiler. Aynı durumun Elazığ, Mardin ve Diyarbakır cezaevlerinde sürdürüldüğü de bildirildi.

Aileler, Kırklareli Cezaevi'nde tutukluların itirafçı olmaya zorlandıklarını belirttiler.

Dört yıl önce Bingöl'de yaralı olarak yakalanan ve halen Bayrampaşa Cezaevi'nde tutuklu bulunan PKK'lı Sevgi İnce'nin, geçen süre zarfından tedavi edilmesi için herhangi bir işlem yapılmadığı belirtildi. İnce'nin kalbine yakın iki kurşun bulunuyor.

Adalet Bakanlığı, cezaevlerindeki çift başlılığın önlenmesi ve Avrupa Birliği ve Birleşmiş Milletler kriterlerinin yaşama geçirilmesi için kanun tasarısı hazırladı. Tasarıda, jandarmanın idari görevinin "adli görev" olarak değiştirilmesi öngörülüyor. İdari görev statüsündeki ve cezaevlerinin dış güvenliğini sağlayan jandarma hakkında soruşturma açılabilmesi için Jandarma Genel Komutanlığı'nın izni gerekiyor. Bu durumun jandarmanın neden olduğu olayların önüne geçmek için engel oluşturduğunu öngören bakanlık, jandarmanın adli görev kapsamına alınarak, hemen soruşturma başlatılmasını ve jandarmadan kaynaklanan ihmallerin bertaraf edilmesini hedefliyor.

TBMM İnsan Haklarını İnceleme Komisyonu Başkanı Sema Pişkinsüt, Ulucanlar Merkez Kapalı Cezaevi'nde öldürülen 10 kişiye ait otopsinin "standartlara aykırı" yapıldığını, delillerin karartıldığını söyledi.

DÜŞÜNCE ÖZGÜRLÜĞÜ

Ankara DGM Başsavcılığı, FP Karaman Milletvekili Zeki Ünal hakkında "Başörtüsü yasağını TBMM'ne taşıyor" adlı kitapçığı nedeniyle TCK 312'den fezleke hazırladı.

Çağdaş Hukukçular Derneği İstanbul Şube Başkanı Murat Demir, bir konuşmasında "faşist DGM" sözünü kullandığı için "adliyenin manevi kişiliğine saldırı"dan Beyoğlu 2. Ağır Ceza Mahkemesi'nde görülen davadan beraat etti.

TCK 312'ye aykırı konuşmalar yaptığı iddiasıyla tutuklanarak cezaevine konulan Ahmet Ünlü (Cüppeli Ahmet Hoca) İstanbul 2 Nolu DGM'deki ilk duruşmasında serbest bırakıldı. Tutuksuz yargılanacak olan Ünlü, üç ayını cezaevinde geçirdi.

YDP eski Genel Başkanı Hasan Celal Güzel'in, Isparta Birlik Vakfı'nda yaptığı konuşmada eski Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel'e hakaret ettiği gerekçesiyle yargılanmasına Isparta Asliye Ceza Mahkemesi'nde başlandı.

Ankara Cumhuriyet Başsavcılığı, FP Çorum Milletvekili Yasin Hatipoğlu hakkında, okuduğu bir şiirle Türk Silahlı Kuvvetlerini alenen tahkir ve tezyif ettiği gerekçesiyle fezleke hazırladı. Fezlekede, Hatipoğlu'nun 6 yıla kadar ağır hapis cezası istemiyle yargılanabilmesi için yasama dokunulmazlığının kaldırılması istendi.

İSTENEN CEZA

"Düşünceye Özgürlük 2000" kitabına yayıncı olarak imza atan MAZLUMDER Genel Başkanı Yılmaz Ensaroğlu, İHD Genel Başkanı Hüsnü Öndül, TİHV Başkanı Yavuz Önen, TYS Genel Başkanı Cengiz Bektaş, TYB Genel Başkanı M. Atilla Maraş, HAK-İŞ Genel Başkanı Salim Uslu, DİSK Genel Başkanı Vahdettin Karabay, KESK Genel Başkanı Siyami Erdem, Matematikçi Hüseyin Ali Nesin, Gazeteci Etyen Mahcupyan, Açık Radyo Yöneticisi Ömer Madra, sinema oyuncuları Ayşe Lale Mansur, Zuhal Olcay Bilginer, yayıncı Erdal Öz, müzisyen Mehmet Şanar Yurdatapan ve matbaacı Sadık Taşdöğen hakkında, "Kanunun cürüm saydığı neşriyatı nakletmek", "Terör örgütüne yardım ve yataklık etmek", "Halkı, sınıf, ırk, din, mezhep ve bölge farklılığı gözeterek, kin ve düşmanlığa yayın yoluyla açıkça tahrik etmek" suçlamasıyla 7'şer yıl yıldan 15.5 yıla kadar hapis istemiyle dava açıldı. Kitaba imza atan 8 kişi hakkında ise takipsizlik kararı verildi.

İstanbul DGM Cumhuriyet Başsavcılığı, "İslami Hareket Örgütü" davası duruşmasındaki sözleri nedeniyle avukat Abdurrahman Sarıoğlu hakkında "halkı; sınıf, ırk, din, mezhep farklılığı gözeterek kin ve düşmanlığa açıkça tahrik ettiği" gerekçesiyle TCK 312'den 4.5 yıla kadar hapis istemiyle dava açtı. Duruşma salonunda avukat Sarıoğlu'nun, müvekkilinin de aralarında bulunduğu tutuklu 5 sanığın tuvalete elleri kelepçeli gitmesi konusundaki "Bu sanıklar laik değil, Müslüman'dır. Beş vakit namaz kılıyorlar. Çamaşırlarının temiz olması gerekir. Bu nedenle ellerindeki kelepçelerin tuvalette açılması gerekirdi" şeklindeki sözleri, tutanağa geçirilmişti.

Ankara DGM Cumhuriyet Başsavcılığı, HADEP Genel Başkanı Ahmet Turan Demir'in, Ekim 1999'da düzenlenen bir şölende yaptığı konuşma, Esin Akgül'ün de okuduğu şiirle "bölücülük propagandası yaptıkları" iddiasıyla, 3'er yıla kadar ağır hapisle cezalandırılmalarını istedi.

İstanbul'da nükleer santralleri protesto amacıyla basın açıklaması yaptıkları sırada gözaltına alınan 45 kişi hakkında, Beyoğlu Asliye Ceza Mahkemesi'nce 2911 Sayılı Toplantı ve Gösteri Yürüyüşleri Kanununa aykırı davrandıkları iddiasıyla 2'şer yıla kadar hapis istemiyle dava açıldı.

VERİLEN CEZA

Yeni Asya Gazetesi Sahibi Mehmet Kutlular, Said-i Nusri'nin ölümünün 39. Yıl dönümü nedeniyle Kocatepe Cami'nde düzenlenen mevlidin ardından yaptığı açılamada, "Halkı sınıf, ırk, din, mezhep veya bölge farklılığı gözeterek kin ve düşmanlığa açıkça tahrik ettiği" gerekçesiyle, Ankara 1 Nolu DGM tarafından 2 yıl 1 gün hapis cezasına çarptırıldı.

EMEP Genel Başkan Yardımcısı ve Ankara eski İl Başkanı Haydar Kaya, 1997 yılında yapmış olduğu bir konuşma nedeniyle Ankara 6. Ağır Ceza Mahkemesi tarafından 1 yıl hapis cezasına çarptırıldı. Aynı programdaki şarkıları dolayısıyla da Sinan Turgut, Hakan Aslan ve Barış Kaya adlı kişilere de 1'er yıl hapis cezası verildi. TCK'nın 159. maddesinden verilen cezalar ertelendi.

İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Tıbbi Dokümantasyon Bölümü 2. Sınıf öğrencisi iken başörtüsü nedeniyle sınıftan zorla çıkartılan ve hakkında dava açılan Nuray Canan Bezirgan'a 3 yıl süren dava sonunda 6 ay hapis cezası verildi. Fatih 1. Asliye Ceza Mahkemesi'nde görülen duruşmada Bezirgan'a TCK'nın 118. Maddesine göre dersi engellemek suçundan ceza verildi.

BASIN ÖZGÜRLÜĞÜ

KAPATILAN/TOPLATILAN/YASAKLANAN YAYIN VE ETKİNLİK

OHAL Bölge Valiliği, İstanbul'da yayınlanan Özgür Halk, Yaşamda Gençlik, Özgür Kadının Sesi ve kültür-sanat dergisi Rewşen'in OHAL kapsamındaki illere girişini yasakladı. Mayıs ayı itibarıyla OHAL'e giremeyenlerin tam listesi: "Yeni Evrensel, Azadiya Welat, Özgür Bakış ve Roja Teze gazeteleri ile Deng, Pine, Yaşamda Gençlik, Bir Adım Daha İleri, Duvarların Ardındaki Özgürlük, Yaşamda Özgür Kadın, Yeni Özgür Halk ile Özgürleşen ve Yurtseven Gençlik dergileri.

Özgür Gelecek Gazetesi'nin 12. ve 13. sayısı; Roje Teze Gazetesi'nin 43. sayısı; Odak Dergisi'nin 5. sayısı; Kızılbayrak Gazetesi'nin 15. ve 17. sayıları; Atılım Gazetesi'nin 4 sayısı; Vatan Gazetesi'nin 3. sayısı toplatıldı.

"Kod Adı: Hizbullah / Türkiye Hizbullahı'nın Anatomisi" adlı kitabın ikinci baskısı toplatıldı.

GAZETECİLERE VE YAYIN ORGANLARINA YÖNELIK BASKILAR/KISITLAMALAR

Uğur Mumcu operasyonu kapsamında Selam Gazetesi'nin merkez bürosuna, Bingöl, Bursa, Çorum, Kayseri, Malatya ve Ordu gibi birçok ildeki temsilciliklerine baskınlar düzenlendi.

Yaşadığımız Vatan Dergisi'nin Malatya bürosu; polislerce basıldı.

DİN ÖZGÜRLÜĞÜ

Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi öğrencisi Öznur Taşdemir'e okulun bitimine iki hafta kala 1 ay okuldan uzaklaştırma cezası verildi.

İmam Hatip Liselerindeki öğrenci sayısında 8 yıllık zorunlu kesintisiz eğitimle birlikte yüzde 95 oranında azalma oldu. Refahyol döneminde bu okullardaki öğrenci sayısı 318 bin iken, 1997-1998 öğretim yılında bu sayı 213 bine, bir sonraki yıl ise 114 bine düştü. İçinde bulunduğumuz öğretim yılında ise İmam Hatip Liselerinde okuyan öğrenci sayısı sayısının 16 bin 647 olduğu bildirildi.

Bursa İl Milli Eğitim Müdürü Engin Özbek, Erkek Lisesi'ndeki mescidi kapattırdı ve başörtülü oldukları gerekçesiyle Milli Eğitim Bakanlığı Disiplin Üst Kurulu'na sevk ettikleri 37 öğretmenden 12'si hakkındaki incelemenin tamamlanarak, görevlerine son verildiğini söyledi.

FP Genel Başkanı Recai Kutan'ın yeni Genel İdare Kurulu (GİK) üyeleriyle yaptığı Anıtkabir ziyaretine GİK üyesi Gülten Çelik başörtülü olduğu için alınmadı.

Anadolu Üniversitesi'ne bağlı Açık Öğretim Fakültesi'nin 11-12 Mart tarihlerinde Almanya'da gerçekleştirdiği ara sınavlara, başörtülü olarak giren öğrencilere "0" verildiği ortaya çıktı.

YARGILAMALAR

İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Tıbbi Dokümantasyon Bölümü 2. Sınıf öğrencisi iken başörtüsü nedeniyle sınıftan zorla çıkartılan ve hakkında dava açılan Nuray Canan Bezirgan'a 3 yıl süren dava sonunda 6 ay hapis cezası verildi. Fatih 1. Asliye Ceza Mahkemesi'nde görülen duruşmada Bezirgan'a TCK'nın 118. Maddesine göre dersi engellemek suçundan ceza verildi. Hakim cezayı 1 milyon 800 bin lira para cezasına çevirdi. Bezirgan cezayı, başörtüsü yasağını çözeceğiz diyen siyasilere ithaf ettiğini belirtti.

Malatya İnönü Üniversitesi'ndeki başörtüsü yasağı sonrasında meydana gelen olaylar nedeniyle tutuklanan Ramazan Keskin'in yargılanmasına Malatya DGM'de devam edildi. İdam cezası istemiyle yargılanan Keskin, tahliye edildi.

ÖĞRENİM ÖZGÜRLÜĞÜ

Ordu Lisesi'nde "Eğitime katkı payı" toplamadıkları gerekçesiyle 45 öğretmen hakkında soruşturma açıldı.

YÖK ve üniversitelerdeki yolsuzlukları araştırmak üzere TBMM'de kurulan YÖK Araştırma Komisyonu, taslak raporunu hazırladı. 343 sayfalık raporda; YÖK Başkanı Kemal Gürüz, İstanbul Üniversitesi Rektörü Kemal Alemdaroğlu, İnönü Üniversitesi Rektörü Ömer Şarlak, ÖSYM Başkanı Fethi Toker ve YÖK eski Başkanı İhsan Doğramacı ile İstanbul Üniversitesi eski Rektörü Bülent Berkarda hakkında görevi ihmal ve hazineyi zarara uğratmaktan suç duyurusunda bulunulmasını istedi.

Milli Eğitim Bakanı Metin Bostancıoğlu, Ortaöğretim Nakil ve Geçiş Yönergesi'ne uymayarak imam-hatip lisesi öğrencilerini kendi okullarına nakleden tüm genel devlet lisesi ve özel okul müdürlerini görevden alacaklarını açıkladı. Bostancıoğlu, "Ceza bununla da sınırlı kalmayacak" dedi.

ÖRGÜTLENME ÖZGÜRLÜĞÜ

İstanbul'da nükleer santralleri protesto amacıyla basın açıklaması yaptıkları sırada gözaltına alınan 45 kişi hakkında, Beyoğlu Asliye Ceza Mahkemesi'nce 2911 Sayılı Toplantı ve Gösteri Yürüyüşleri Kanununa aykırı davrandıkları iddiasıyla 2'şer yıla kadar hapis istemiyle dava açıldı.

KAPATILAN SİVİL TOPLUM ÖRGÜTLERİ

Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi Öğrenci Derneği, Van Valiliği tarafından OHAL yasası gerekçe gösterilerek 3 aylığına kapatıldı.

3 yıl kapalı kaldıktan sonra açılan ve F tipi cezaevleri konusunda yapmak istediği imza kampanyasına valiliğin izin vermemesi üzerine yapılan basın açıklaması nedeniyle İHD Diyarbakır Şubesi, valilik kararıyla üç ay süreyle; İHD Van Şubesi de süresiz olarak kapatıldı.

İçişleri Bakanlığı'nın, Anadolu Erenler Kültür Derneği'nin (AEKD) tüzüğünde geçen "Alevi kültürünü tanıtmak" ibaresine dayanarak, dernek aleyhinde açtığı kapatma davası Karşıyaka 4. Asliye Hukuk Mahkemesi tarafından ikinci kez reddedildi.

SİVİL TOPLUM ÖRGÜTLERİNE YÖNELİK BASKILAR/SALDIRILAR

İçişleri Bakanlığı yurt çapında bir genelge yayınlayarak, 29 Mayıs törenleri düzenleme yetkisini sadece İstanbul Valiliği'ne verdi. Milli Gençlik Vakfı'nın bu yöndeki talebine, geçen yıl olduğu gibi bu yıl da izin verilmedi.

Yeni Asya Gazetesi Kayseri Temsilciliği tarafından düzenlenen "Vefatının 40. Yılında Bediüzzaman Saidi Nursi'yi Anma Toplantısı", Kayseri Valiliği kararıyla yasaklandı.

SIĞINMA HAKKINA YÖNELİK İHLALLER

Didim ve Akköy'de 52 mülteci; Van Gürpınar'da 56 mülteci; Tekirdağ'da Akport Limanı'nda bir TIR'ın içinde 25 mülteci; Sakarya'nın Akyazı ilçesinde 55 mülteci; 24'ü Büyükçekmece'de; 134'ü Küçükçekmece'de olmak üzere İstanbul'da toplam 179 mülteci; Ağrı'da ise 138 mülteci gözaltına alındı.

Ağrı Doğubeyazıt yakınlarından Türkiye'ye geçiş yapmak isteyen mültecilerin üzerine jandarmanın ateş açması sonucu 9 Afganlı ölürken, 5'i de yaralandı.

ÇALIŞMA YAŞAMINA YÖNELİK İHLALLER

ÖLENLER: Isparta'nın Yalvaç ilçesinde üzerine beton düşen Salih Gültekin; Nevşehir'de beton kırma makinesine başını kaptıran Şit Bardak; Kocaeli'nin Gebze ilçesinde hat çekerken elektrik akımına kapılan Temel Topal; Tokat'ın Turhal ilçesinde çalıştığı makinaya kolunu kaptıran Cengiz Uslu; Balıkesir'de Ayçiçek silosuna düşen Hasan Aktaş; Zonguldak'ın Kozlu beldesindeki bir kömür ocağında göçük altın kalan Cevat Aktaş; Eskişehir'in İnönü ilçesinde kurulu Otosan Fabrikası'nda trafo patlaması sonucu Sadettin Tutkun adlı işçiler hayatlarını kaybettiler.

İŞTEN ATILANLAR: Kayseri Develi'de kurulu Asil Deri'den 240; Ankara'da kurulu Besan Bilgisayar Elektronik Hizmetleri Sanayi ve Ticaret Limited Şirketi'nden 46; Yozgat'ta kurulu Prizma Tekstil'den 45 işçi; Bağcılar'da kurulu Gillette Fabrikası'ndan 190 işçi; Kıraç Belediyesi'nden 8 işçi; Malatya Tekel Sigara Fabrikası'ndan 6 işçi; Cumhuriyet Gazetesi'nin sahibi olduğu Çağdaş Matbaası'ndan sendikalı oldukları gerekçesiyle 15 işçi; Topkapı'da kurulu PTT Avrupa Yakası'ndan 3 işçi; İstanbul Fatih'de kurulu Fatih Ökçe'den 11 işçi; Adana'da kurulu Antakya Mersin Nakliyat'tan 15 işçi; İzmir Gaziemir'de kurulu ESBAŞ'tan 9 işçi; Gölcük Tersanesi'nden 2 işçi; Adana'da kurulu Çukobirlik'ten 28 işçi; Beyoğlu Belediyesi'nden de 10 işçi işten atıldı.

YARGI HABERLERİ

Adalet Bakanlığı, GİRAY marketler zinciri sahibi Melih Giray'ın hayatını kaybettiği kazada yaralanan İstanbul DGM Cumhuriyet Başsavcısı Oktar Çakır hakkında soruşturma başlattı. Soruşturma kapsamında, Başsavcı Çakır'ın İstanbul'dan ayrılırken Adalet Bakanlığı'ndan neden izin almadığı, resmi bir görev için Ankara'ya geliyorsa neden resmi makam aracını kullanmadığı araştırılacak. Kazada ölen Giray hakkında gıyabi tutuklama ve yurtdışına çıkış yasağı olduğu ve Giray'ın son üç yıldır Bayrampaşa Cezaevi'nin et ihalesini kazandığı ortaya çıktı.

Adana Cumhuriyet Savcısı Sacit Kayasu'nun, Kenan Evren hakkında hazırladığı iddianamenin takipsizlikle sonuçlanması üzerine Kayasu'nun Tarsus Ağır Ceza Mahkemesi'ne yaptığı itiraz dilekçesi de reddedildi.

Danıştay İdari Dava Daireleri Genel Kurulu, YAŞ kararıyla ordudan resen emekliye sevk edilenlere yeşil pasaport verilemeyeceğine karar verdi. Kurul bu kararını, Danıştay 10. Dairesi'nin Hasan Oğuz adlı subay lehine verdiği karar üzerine aldı.

"Selefi" örgütü üyesi oldukları iddiasıyla Ankara 2 Nolu DGM'de yargılananlara ilişkin olarak Cumhuriyet Savcısı Ünal Haney, 5 sanık hakkında 1 ile 31 yıl arasında hapis, 7 sanık hakkında da beraat istedi.

"Şehit anneleri" Selma Türkyılmaz ve Zeliha Çoban, bir televizyon kanalında yaptıkları açıklamalarda, Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel'e hakaret ettikleri iddiasıyla 4 yıla kadar hapis istemiyle yargılandıkları davadan beraat ettiler.

Uğur Mumcu operasyonu kapsamında ülke genelinde gözaltına alınanlara ilişkin olarak Başbakan Bülent Ecevit ve İçişleri Bakanı Sadettin Tantan "katiller", "katiller yakalandı" ifadelerini kullanırken, soruşturmayı yürüten DGM Savcısı "Yazılanların yüzde 80'i yalan" dedi. Emniyetin talebiyle Mumcu suikastı operasyonuna "yayın yasağı" koyan DGM, yasağı ihlal eden yayın kuruluşları hakkında soruşturma başlattı. Soruşturma başlatıldıktan bir süre sonra da yasak kaldırıldı. Umut operasyonu kapsamında 259 İranlı gözaltına alınırken, İran, "150 vatandaşımız kayıp" dedi.

"Hizbuttahrir" örgütü üyesi oldukları iddiasıyla 24 kişinin yargılanmasına Ankara 2 Nolu DGM'de başlandı. Duruşmada söz alarak gözaltında işkence gördüğünü belirten Halis Yaman, "Bize bir örgüt şeması gösterdiler. 'Şemanın boş kalan kısımlarını dolduracaksınız, imzalayıp olayları kabul edeceksiniz' diyerek ifadelerimizi zorla imzalattılar" dedi. Mahkeme başkanı, Metin Bal, Osman Metin Can, Abdülkadir Yakınoğlu, Mustafa Aksu, Oktay Kalaycı, Celal Kalaycı, Mustafa Demir, Berkant Yükseltürk, Yusuf Yenice ve Haydar Odabaş adlı sanıkları tahliye etti.

Kahramanmaraş'da "Tufancılar" tarikatına üye oldukları iddiasıyla Malatya DGM'de yargılanan 6'sı tutuklu 18 kişi beraat etti.

"Hizbullah" örgütü üyesi oldukları iddiasıyla 25'i tutuklu 31 sanığın yargılanmasına Ankara DGM'de başlandı. Mahkeme başkanının sorularına, bazı sanıklar "Şimdiye kadar iddianameyi okuma şansımız olmadı" cevabını verince, sanıklara iddianame dağıtıldı. Sanıklar arasında bulunan ve başbakanlıkta görev yapan Abdülsamet Yıldız, yasak sorgu sistemiyle sorgulandığını, işkence ve baskı gördüğünü, gerçekdışı iddiaların zorla kabul ettirildiğini ileri sürdü. Duruşma ileri bir tarihe ertelenirken, Veli İnce ve Halit Karslı adlı sanıklar tahliye edildi.

İzmir'de "PKK'ya üye olduğu" iddiasıyla hakkında dava açılan Dr. Zeki Uzun, delil yetersizliğinden beraat etti.

Yüksekova ilçesinde aralarında rütbeli subaylar, siyasiler, bürokratlar ve korucuların da bulunduğu "Yüksekova Çetesi" davasında esas hakkındaki görüşünü açıklayan savcı, sanıklardan Binbaşı Mehmet Emin Yurdakul, korucubaşı Kemal Ölmez ve PKK itirafçısı Kahraman Bilgiç'in "cürüm işlemek için çete oluşturduklarını" vurguladı. Üç sanık için 150 yıla kadar hapis cezası isteyen savcı, Esen Oteli'nin roketlenmesi olayını teşvik ettikleri iddiasıyla Albay Hamdi Poyraz ile Yüzbaşı Bülent Yetüd hakkında suç duyurusunda bulunulmasını talep etti.

Şikayetçi sayısı 4 bine yaklaşan Türk hükümeti hakkında Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'nin (AİHM) kabul ettiği başvuru sayısı 2500'ü aştı. Bu rakamla 40 ülkeyi geride bırakarak ilk sırayı işgal eden Türkiye, 1500 dava ile ikinci sırada olan İtalya'ya bin davalık fark attı. Türkiye şimdiye kadar 48 davada mahkum oldu. Bunlardan 15 mahkumiyet ile ifade özgürlüğü ihlali ilk sırada yer aldı.

17 Ağustos depreminden sonra kızı Hicran'dan ölü ya da diri haber alamayan ve bu kapsamda tüm başvuruları sonuçsuz kalan baba Kenan Emir, AİHM'ye başvurdu. Konuyla ilgili bilgi veren Depremzede Çocuklar Vakfı, depremin ardından Kocaeli'de toplam 1800 kayıp çocuk bulunduğunu, ve bunlardan sadece 100 tanesinin yakınlarına ulaşabildiğini belirtti.

AİHM, 1992 yılının Ağustos ayında Güneydoğuda bir polis operasyonu sırasında gözaltına alınan ve burada hayatını kaybeden Mehmet Ertak'ın "yaşam hakkını" ihlal ettiği gerekçesiyle Türkiye'yi toplam 50 milyar liranın üzerinde para cezasına çaptırdı.

İNSAN HAKLARI POLİTİKALARI

TBMM İnsan Haklarını İnceleme Komisyonu'nun bulduğu "Filistin askısı"na ilişkin gazetecilerin sorularını yanıtlayan Devlet Bakanı Rüştü Kazım Yücelen, şunları söyledi: "Hiç kimsenin böyle bir gelişmeyi, böyle bir işkence aletini veya işkence yapılmasını kabul etmesi mümkün değil. Bu bir vahşettir. Zaten bizim anayasamızda ve yasalarımızda işkence yapılmasını yasaklayan hükümler vardır. Ama münferit yapılıyorsa, bunlar önlenecektir. Olayın üzerine gitmemiz güzeldir, ama istismarı önlenmelidir. Münferit bir tek olay olmuşsa, Türkiye'nin tüm kurumlarında işkence yapılıyor, Türkiye'de insan hakları tüm kurumlarda çiğneniyor gibi bir neticeye varmak da yanlıştır. Sorumlular hakkında da gerekli kovuşturma yapılacaktır."

Türkiye'nin Avrupa Birliği (AB) üyeliğine hazırlanmasına yönelik çalışmaları düzenlemek amacıyla oluşturulmak istenen AB Genel Sekreterliği'nin kurulmasına ilişkin kanun tasarısını Başbakan Bülent Ecevit, Meclis Başkanlığı'na gönderdi.

Emniyet Teşkilat Kanunu'nda yapılması düşünülen değişiklik TBMM Plan Bütçe Komisyonu'na geldi. Sözkonusu kanun tasarısının ek 23. maddesi, polislere de Yüksek Askeri Şura (YAŞ) modelini getirmeyi hedefliyor. Bu maddeyle "Yüksek Değerlendirme Kurulu"nun oluşturulması planlanırken, tasarıda şu ifadelere yer veriliyor: "Meslek derecelerinde fiilen beş yılını dolduran 1'inci sınıf emniyet müdürleri, kadro durumuna göre, emeklilikle ilgili diğer şartları haiz olma kaydıyla, yaş şartı aranmaksızın Yüksek Değerlendirme Kurulu'nun önerisi ve İçişleri Bakanı'nın onayı ile emekliye sevk edilebilirler. Bu hüküm, rüşvet ve yolsuzluk eylemleri ile bölücü ve laikliğe aykırı faaliyetlerde adı geçen ve bu nedenlerle soruşturma açılanlar hakkında öncelikle uygulanır."

Cumhurbaşkanı Ahmet Necdet Sezer, devam eden "Umut operasyonu" dolayısıyla İçişleri Bakanı Sadettin Tantan ile Emniyet örgütünü bir mesajla kutladı. Sezer'in henüz soruşturma sona ermeden böyle bir davranışta bulunması dikkat çekerken, Sezer kutlamasında "Böylece devletimize duyulan güven artmış ve itibarı korunmuştur" dedi.

TBMM Anayasa Komisyonu Başkanı Ertuğrul Yalçınbayır'ın TCK'nın 312. maddesinin Meclis gündemine alınması önergesi, FP, DYP ve ANAP'lı milletvekillerinin oylarıyla kabul edildi. Önergeye, DSP ve MHP milletvekilleri karşı çıktı.

Başbakanlık İnsan Hakları Koordinatör Üst Kurulu'nun 4 Mayıs'taki toplantısına katılan Genelkurmay ve MGK hukuk müşavirlerinin, MGK'ya daha fazla bakanın asil üye olarak alınması, idam cezasını kaldıran 6 Nolu protokolün imzalanması ve 12 Eylül döneminde çıkarılan KHK ve kararların Anayasa Mahkemesi denetimine açılmasına "yeşil ışık" yaktıkları belirtildi.

DÜNYA İNSAN HAKLARI RAPORU

ABD: ABD'de insan hakları ihlalleri ile ilgili bir rapor yayınlayan Uluslararası Af Örgütü, İşkenceye Karşı BM Komitesi'nden bu ülkeyi kınamasını istedi. Kendisini sıklıkla insan hakları şampiyonu ilan eden ABD hükümeti, ülke çapında uluslararası standartlara uyulduğunu göstermek üzere ciddi adımlar atmalıdır" ifadesinin kullanıldığı raporda, polisin "sokak adaleti" uyguladığına dikkat çekildi. Raporda, tutuklamada direnen şüpheliler için polisin "sersemletici silah" kullanmak, el ve ayakları birlikte bağlamak gibi yöntemlere başvurduğu ve şüphelilerin "süpermax birimler" denilen hücrelerde uzun süre yalnız tutuldukları belirtildi.

Uluslararası İnsan Hakları Örgütü'nün Cenevre'deki İşkence Komisyonu toplantısında ABD işkenceyi kurumsallaştırmakla suçlandı. Toplantıya katılan ABD Dışişleri Bakan Yardımcısı Harold Koh, kendi ülkelerinde de işkence yapıldığını ve insan hakları ihlalleri olduğunu belirtti. Sınırı geçen Meksikalı mültecileri eğitimli köpeklerle kovalayan ya da vuran çiftçilerin, turistlerin bu eğlenceyi izlemesi için ilan bile verdikleri belirtildi.

CEZAYİR: Devam eden şiddet olayları sonucunda 79 kişi öldü, 47 kişi de yaralandı.

ÇEÇENİSTAN: Devlet Başkanı Aslan Mashadov, Rus güçleriyle son 8 ay içinde çıkan çatışmalarda 40 binden fazla sivilin öldüğünü söyledi.

ENDONEZYA: Ambon'daki Hristiyan-Müslüman çatışmasında 90 kişi öldü. Geçen yıl 58 sivilin öldürülmesiyle ilgili davada, 24 asker ve bir sivil 8.5 ila 10 yıl ağır hapis cezasına çarptırıldı.

ETİYOPYA: Etiyopya ile Eritre arasındaki devam eden savaş nedeniyle 200 bin Eritreli, Etiyopya'nın ele geçirdiği stratejik Barentu kasabasından kaçmaya başlarken, BM Güvenlik Konseyi iki ülkeye yönelik silah ambargosu kararı aldı.

FİLİPİNLER: Genaral Santos kentinde meydana gelen patlamalarda 4 kişi öldü. Ebu Sayyaf örgütünün Mart'ta kaçırdığı 22'si çocuk 27 Filipinli'den 10'u, askerlerin operasyonu sırasında öldürüldü.

FİLİSTİN: İsrail'in kuruluşunun 52. Yıldönümünü protesto eden Filistinli göstericilere İsrail askerlerinin açtığı ateş sonucu 4 kişi öldü, yüzlerce kişi de yaralandı.

IRAK:. El-Hayat Gazetesi, Şeyh Ali El-Kaabi adlı Şii imamın idam edildiğini yazdı. ABD ve İngiliz savaş uçakları ülkenin kuzeyini bombalamayı sürdürdü; iki sivil öldü.

İNGİLTERE: Polis örgütü Scotland Yard, ülkede son bir yıl içinde işlenen ırkçılık suçlarının büyük ölçüde arttığını, bu artışın başkent Londra'da yüzde 100'e vardığını açıkladı.

İRAN: Berlin'de bir konferansa katılan Ali Afşari, avukat Mehrengiz Kar, Şehla Lahici ve gazeteci Ekber Genci adlı kişiler, "devlet güvenliğiyle ilgili suç işledikleri" gerekçesiyle Devrim Mahkemesi'nce tutuklandılar. İran, 1980-88 İran-Irak savaşı sırasında esir düşen 480 Iraklıyı serbest bıraktı. İsrail için casusluk yapmak suçundan yargılanan sanıklardan Ferhad Salih'in MOSSAD ile bağlantılı olduğunu kabul ettiği belirtildi. Mart 1999'da İsrail hesabına casusluk yaptıkları iddiasıyla tutuklanan 13 İran Yahudisi için, Türkiye, Diyanet İşleri Başkanlığı kanalıyla "adil yargı" ricasında bulundu. Bu arada ikinci kez yargıç karşısına çıkarılan sanıklardan Hamid Dani Tefilin de, suçlamayı kabul ederek İsrail için casusluk yaptığını itiraf etti. Sanıklar idam cezası istemiyle yargılanıyorlar. Tahran eski Belediye Başkanı Gulamhüseyin Kerbaşçi'nin çıkardığı Hemmihen Gazetesi de geçici olarak kapatıldı. Daha önce de 16 dergi ve gazete kapatılmıştı.

İTALYA: Sardunya adasındaki San Sebastiano hapishanesinde, mahkumlara şiddet uygulandığının anlaşılmasıyla, aralarında hapishane müdürleri ve polislerin de bulunduğu 82 kişi tutuklandı.

KEŞMİR: Hintli Bakan Gulam Hasan Bat'ın otomobiline yerleştirilen bombanın patlaması sonucu bakan ve 4 kişi hayatını kaybetti.

KOLOMBİYA: FARC gerillaları ile askerler arasında çıkan çatışmalarda 39 kişi öldü. Silahlı bir grubun, bir köye düzenlediği baskın sonucu 9 sivil öldü.

KOSOVA: Sivil kurumların oluşturulması için görev yapan BM Kosova Barış Komisyonu'nun Sırp kökenli bir görevlisi, Priştine yakınlarındaki bir köyde ölü bulundu.

LÜBNAN: İsrail uçaklarının ülkenin güneyinde bir köyü bombalaması nedeniyle iki kadın öldü. İsrail ordusu ülkenin güneyinden çekilmeye başladı; bölge 22 yıldan beri İsrail'in işgali altındaydı.

MEKSİKA: 1997 yılında 45 yerlinin ölümünde ihmali bulunduğu gerekçesiyle 1 emekli general ile 2 üst düzey yetkili 8'er yıl hapis cezasına çarptırıldılar.

MISIR: Mısır Havayolları Yönetim Kurulu Başkanı Muhammed Fehim Rayan aleyhine yazı yazmakla suçlanan gazeteci Muhammed Salih Qabadaya 6 ay hapis cezasına çarptırıldı. Ülke yönetimine muhalif İşçi Partisi'nin faaliyetleri donduruldu.

PAKİSTAN: Devrik Başbakan Navaz Şerif, yolsuzluk suçundan ilk kez çıktığı mahkeme önünde, psikolojik işkence gördüğünü söyledi. Karaçi kentinde, "Şiilerin Sesi Federasyonu" Başkanı Seddar Cafri, evinin önünde uğradığı silahlı saldırı sonucu hayatını kaybetti.

SRİ LANKA: Ülkenin kuzeyinde bir kara mayınının patlaması sonucu 8 polis öldü.

SUDAN: Katolik Kilisesi'ne ait bir aracın yol üzerine döşeli mayına çarpması sonucu 14 çocuk öldü.

SURİYE: Ülkenin en büyük muhalefet örgütü Müslüman Kardeşler, yolsuzluk yaptığı gerekçesiyle görevden alındıktan sonra intihar eden eski başbakan Mahmud el-Zubi'nin ölümünün şüpheli olduğunu iddia etti.

SUUDİ ARABİSTAN: Silahlı soygun yapmaktan suçlu bulunarak idama mahkum edilen 7 Nijeryalı'nın cezası, kafaları kesilerek infaz edildi.

________________________

(*) Bu Rapor, MAZLUMDER İnsan Hakları İhlallerini İzleme Komisyonu'nca hazırlanmıştır.