YAŞAMA HAKKI

FAİLİ MEÇHUL CİNAYETLER/ŞÜPHELİ ÖLÜMLER

İstanbul'da 3 Mart 2000'de, Ambarlı deniz otobüsleri iskelesinde sahile vurmuş kimliği belirsiz bir kadın cesedi bulundu.

İstanbul'da 7 Mart 2000'de, Fatih Belediyesi Park ve Bahçeler Müdürlüğü bahçesinde, çuvala konmuş bir erkek cesedi bulundu.

13 Mart 2000 sabahı Burdur'un Yeşilova ilçesi Güney beldesinde yol kenarında iki ceset bulundu. Yapılan incelemeler sonucunda cesetlerin Aralık ayında Antalya'dan Burdur'a mal almaya giden kullanılmış eşya alım-satımıyla uğraşan Kenan Sarar ve çalışanı Ercan Açar'a ait oldukları belirlendi.

Yakınlarının ifadesine göre İstanbul'da 18 Mart 2000'de arkadaşlarıyla görüşmek üzere Laleli'ye giden Zekeriya Ay'dan arkadaşlarının yanından ayrılmasından sonra bir daha haber alınamadı. Ertesi gün yakınlarını arayan polis, Ay'ın Ataköy C Motelleri'nde kalp krizi geçirerek öldüğünü bildirdi. Ay'ın şüpheli bir şekilde ölümünden sonra yakınları, bazı gazetelerin "Menzil'in lideri Moldova uyruklu Margarita Galiteva ile ilişki kurarken öldü" haberlerine tepki gösterdiler. Hizbullah operasyonlarının ardından kimliği belirsiz kişilerin Ay'ı, ailesi ve komşularından sorması, yakınlarının ölüm nedeni ile ilgili şüphelerini artırıyor.

19 Mart 2000 tarihinde İstanbul Bağcılar'daki Acar Cami avlusunda bir erkek cesedi bulundu. Sabah camiye gelen cemaat tarafından bulunan cesedin Yusuf Öztürk adlı şahsa ait olduğu belirlendi.

22 Mart 2000'de Sakarya'nın Hendek ilçesi yakınlarında, çeşitli yerlerinden kurşunlanarak öldürülmüş, kimliği belirsiz bir erkek cesedi bulundu.

23 Mart 2000'de Siverek'in Bucak beldesi yakınlarında, çobanlar tarafından bıçaklanarak öldürülmüş bir kadın cesedi bulundu. Cesedin Şükran Demir'e ait olduğu anlaşıldı.

23 Mart 2000 günü İzmir'de Yüksel Erdem adlı emekli albayın cesedi denizde bulundu. Erdem'in olaydan iki gün önce ortadan kaybolduğu belirtildi.

23 Mart 2000 günü İstanbul İkitelli'deki Marmara Sanayi Sitesi yakınlarında, boğazı kesik bir ceset bulundu. Yapılan incelemeler sonucu cesedin Recep Şahin adlı şahsa ait olduğu anlaşıldı.

23 Mart 2000 günü Zonguldak'ın Kırat Mahallesi Kocaosman Mevkiindeki ormanlık alanda boğazı kesik bir erkek cesedi bulundu. Yapılan incelemeler sonucu cesedin Necati Demir adlı bir taksi şoförüne ait olduğu anlaşıldı.

26 Mart 2000'de Tokat'ın merkeze bağlı Çat beldesinde silahlı saldırıya uğrayan Kasım, Mehmet ve Ahmet Akbaş adlı üç akraba hayatlarını kaybettiler.

29 Mart 2000'de Şişli Emniyet Müdürlüğü'nde bekçi olarak görev yapan Bayram Atalay adlı şahıs, kimliği belirsiz kişilerin bıçaklı saldırısı sonucu hayatını kaybetti. Konya'da, ailesinin 24 Mart'tan beri haber alamadığı Fahrettin Bacak adlı kişinin cesedi, 29 Mart 2000'de Sancak Mahallesi Şirinler Konut Yapı Kooperatifi'ne ait bekçi kulübesinde bulundu.

30 Mart 2000 tarihinde Ankara'nın Gölbaşı ilçesinde silahla vurularak öldürülmüş kimliği belirsiz bir erkek cesedi bulundu.

İzmir'in Buca ilçesinde Hatice Akdoğan adlı kadının belden aşağı kısmının gaz dökülerek yakılmış cesedi, evinin bahçesinde bulundu.

Gazeteci Uğur Mumcu'nun öldürülmesine ilişkin davaya Ankara 1 Nolu DGM'de devam edildi. Mumcu'yu öldüren "bombanın yapımcısı" olduğunu ileri süren Abdullah Argun Çetin'in, bilirkişi raporunda "Sanığın hiç patlayıcı görmediği kanaatindeyiz" denilerek bombadan anlamadığı ortaya çıktı.

YERİNDE İNFAZ ve İŞKENCE İLE ÖLÜM

Polis tarafından Adana'da evine düzenlenen baskınla "yanlışlıkla" öldürüldüğü iddia edilen Murat Bektaş'ın eşi Kezban Bektaş, şikayetten vazgeçmeleri karşılığında Emniyet Müdürlüğü'nün ev ve iş teklif ettiğini öne sürerek, "Reddettim. Kocamın kanını satamazdım. Tek isteğim kocamın üzerindeki terörist damgasının silinmesi" dedi. Bektaş, "Emniyet Müdürü Şükrü Yetimoğlu çıksın televizyonlarda 'Terörist değil. Yanlışlıkla öldürüldü' desin, davamızdan vazgeçeceğiz" diye konuştu.

6 Haziran 1999 tarihinde Tarlabaşı'ndaki ABD Konsolosluğu'na saldırı hazırlığında oldukları iddiasıyla öldürülen Sadık Mimati ve Cem Selçuk Akgün'ün, İstanbul Emniyet Müdürlüğü'nün hazırladığı raporla yakın mesafeden sırtlarından ateş açılarak öldürüldükleri belirlendi. Her iki şahıs da, Konsolosluğun karşısında inşaat halindeki bir binanın bodrum katında öldürülmüştü. O tarihte polis olayın bir çatışma olduğunu söylemişti. Operasyona katılan polisler hakkında, idam istemiyle dava açılmıştı.

ÇATIŞMALARDA ÖLEN VE YARALANANLAR

Bingöl kırsalında 9 PKK'lı, 2 güvenlik görevlisi; Şırnak'ın Gabar dağı bölgesinde 5 PKK'lı, 3 güvenlik görevlisi; Mardin'in Ömerli ilçesi kırsalında 1 PKK'lı; Tunceli'nin Ovacık ilçesi kırsalında 6 TİKKO militanı ölürken, İstanbul Kartal'da bir polis aracına düzenlenen silahlı saldırıda bir polis memuru yaralandı.

SİVİLLERE YÖNELİK EYLEMLER

İstanbul Sultanbeyli'de, TEM Otoyolu kavşağından otomobiliyle geçerken "dur" ihtarına uymadığı iddia edilen Lütfü Koç'un yanında bulunan Emine Gümüşkaya adlı bayan açılan ateş sonucu başından yaralandı.

İstanbul Gaziosmanpaşa'da 12-13 Mart 1995'de meydana gelen ve kamuoyunda "Gazi olayları" olarak bilinen davanın Trabzon Ağır Ceza Mahkemesi'ndeki 31. duruşmasında, tutuklu sanık Adem Albayrak, maktüller Dilek Sevinç, Reis Kopal, Sezgin Engin ve Fevzi Tunç'u öldürmek suçlarından önce ayrı ayrı 24'er yıl ağır hapis cezasına çarptırıldı; daha sonra kendiliğinden teslim olması ve duruşmadaki hali de göz önünde bulundurarak, toplam 6 yıl 8 ay ağır hapis cezasına çarptırılmasına ve 4.5 ay süreyle de kamu hizmetlerinden geçici mahrumiyetine karar verildi. Albayrak tutukluluk süresi gözönünde bulundurularak tahliye edilirken, diğer sanık Mehmet Gündoğan ise Zeynep Poyraz ve Mümtaz Kaya'yı öldürmek suçlarından ayrı ayrı önce 24'er yıl; daha sonra aynı gerekçelerle 3 yıl 4 ay ağır hapis cezasına çarptırıldı. Mahkeme, Gündoğan'ın da 2 ay 15 gün süreyle kamu hizmetinden geçici mahrumiyetine karar verdi. Tutuksuz sanık Gündoğan da, cezaevinde geçirdiği süre nedeniyle tekrar hapsedilmeyecek. Duruşma sonunda diğer 18 polis beraat etti. Olayların sırrı ise çözülemedi. İstanbul'da meydana gelen Gazi olayları sonrasında Eyüp Başsavcılığınca 20 polis hakkında, 9 kişinin ölümüne neden oldukları gerekçesiyle açılan dava, güvenlik gerekçesiyle Trabzon'a nakledilmişti. İlk duruşma 15 Kasım 1996 tarihinde yapılmıştı.

BOMBA VE MAYIN PATLAMASI

İstanbul Pendik MGV'ye molotofkokteyli; Maltepe'de Temel Makine Şirketi'ne bomba; Ankara'da Mithatpaşa Vergi Dairesi arkasına bomba; Gaziantep Türk Telekom binasına da bomba atılırken, Çorum Devlet Hastanesi Başhekimi Operatör Doktor Bülent Demirtürk'ün otomobili kundaklandı.

KİŞİ ÖZGÜRLÜĞÜ

Bergamalı köylü kadınlar şalvarlı oldukları gerekçesiyle Anıtkabir'e alınmadılar.

KAÇIRMA/KAYIP

12 Mart 2000'de Mardin Nusaybin'deki evinden ayrılarak Birecik'e gittiği belirtilen Mehmet Çetin'den üç hafta geçmesine rağmen haber alınamadı. Çetin'in yakınları, ilgili mercilere yaptıkları başvuruların sonuçsuz kaldığını belirttiler.

Adana'da çalıştığı inşaattan 20 Mart'ta ayrılan HADEP üyesi Sedat Kaçmaz'dan bir hafta geçmesine rağmen haber alınamadı. Emniyet Müdürlüğü, yakınlarının yaptığı başvuruya "haberimiz yok" yanıtı verdi.

İŞKENCE/İŞKENCE İDDİASI ve KÖTÜ MUAMELE

Tutuklu ve hükümlülerin bazı karakollarda işkence yapıldığına dair ihbarları üzerine harekete geçen TBMM İnsan Haklarını İnceleme Komisyonu üyeleri, İstanbul'daki Küçükköy Karakolu'nda aralarında falakanın da bulunduğu işkence aletlerine el koydu. Karakolda görevli amirler ile İstanbul Emniyet Müdürlüğü'nden üst düzey yöneticilerin itirazlarına rağmen yanlarında bulunan iki tutanakçıya da durumu tespit ettiren vekiller, adı geçen aletleri TBMM'ye getirdiler. TBMM kapısında görevli polisler, işkence aletlerini içeri almak istemediler. Komisyona ait deliller olduğunun belirtilmesi üzerine de polisler tutanak tutarak aletlerin içeri alınmasına izin verdiler. Konuyla ilgili olarak TBMM'de düzenlenen basın toplantısında işkence aletleri, "Bütün polise mal edilir" gerekçesiyle basın mensuplarına gösterilmedi. Konuyla ilgili yapılan ikinci bir basın toplantısında Komisyon Başkanı Sema Pişkinsüt, Adalet ve İçişleri Bakanlıkları arasında imzalanan protokol gereği savcıların üç ayda bir karakollarda inceleme yaptığını, ancak söz konusu karakolda inceleme yapan savcının "her şey düzgün" diye rapor verdiğini belirtti. Pişkinsüt, savcıların "düzgün" olarak rapor verdikleri karakollarda ise "nezarethane defterlerinde kazıntılar, silintiler, değişiklikler" gördüklerini, doktor raporları bulunmadığını ve avukatlarla sanıkların görüştürülmediğini anlattı. Bu arada karakol amirleri, "Bunu daha önce hiç görmedik, ne işe yarıyor bilmiyoruz" savunmasında bulundular. Emniyet Genel Müdürü Turan Genç, "Filistin askısı diye bir şey söz konusu değil. Karakolun bir tanesinin deposunda eskiden kalma böyle bir şey bulunmuş. Eski mi, yeni mi müfettişler araştırıyor" dedi. İstanbul Valisi Erol Çakır da "Birisi bir sopa bulmuş, ne olduğu bilinmiyor. Nerede kullanılmış, kime tatbik edilmiş bilinmiyor. Söz konusu karakolda müfettişler daha önce defalarca denetlemeler yapmışlardır. O zaman hiçbir şey çıkmamıştı. Filistin askısı olduğu iddia ediliyor. İnceleme sonucu ne olup olmadığı saptanacak" diye konuştu. Daha sonra gelişmeler üzerine 4 emniyet görevlisi açığa alındı. Basında çıkan haberleri ihbar kabul eden Gaziosmanpaşa Savcılığı, Küçükköy Karakolu'ndaki işkence aletleriyle ilgili olarak soruşturma başlattı. Başbakan Bülent Ecevit ise "Uygulamada bazı aykırılıklar olabilir, bunlar da giderek azalmaktadır. Önemli olan bu gibi uygulamalar karşısında ilgili devlet kuruluşlarının gereken tepkiyi göstermesi, gereken önlemleri almasıdır" dedi. İçişleri Bakanı Sadettin Tantan ise, işkenceye "kökünden karşı" olduklarını belirterek "Devlet kurumlarının süratle bundan arındırılması için gerekli hukuki altyapının sağlanması gerekmektedir" dedi. Bu arada işkence aletlerinin bulunduğu Küçükköy Karakolu'nda görevli altı polisin 1998 yılında gözaltına alınan ve yaşları 18 yaşından küçük 4 çocuğa işkence yapmaktan yargılandıkları ortaya çıktı.

TBMM İnsan Haklarını İnceleme Komisyonu, bugüne kadar yaptığı çalışmalarda 16 çeşit işkence metodu saptadı. Komisyonun belirlediği işkence metotlarının en yaygınları kaba dayak, falaka, Filistin askısı ve elektrik verme.

İstanbul'da, "Rüşvet teklif etmek, oto çalmak ve sahte kimlik kullanmak" suçlamasıyla gözaltına alınarak Atışalanı Polis Karakolu'na götürülen Bülent Fidan ve Serkan Basıç adlı şahıslar, işkence gördüklerini belirterek savcılığa başvuruda bulundular. Her iki şahıs da işkence izlerini basın mensuplarına göstererek, vücutlarına elektrik verildiğini ve Filistin askısına asıldıklarını belirttiler.

27 Mart 2000 gecesi Samsun'da evlerine düzenlenen baskınlarla gözaltına alınan beş kişiden Metin Sevindik ve Namık Kemal Taşçı adlı şahıslara götürüldükleri ormanlık alanda işkence yapıldı. Avukatları, işkence sonrası Namık Kemal Taşçı'nın korkudan dilinin tutulduğunu belirttiler.

Osmaniye'nin Mimar Sinan Mahallesi'nde evine giderken 15 Mart'ta gözaltına alınan Yavuz Selim İlköğretim Okulu öğrencisi B.T.'nin PKK'ya katılan ağabeyi ve kayıp babası hakkında bilgi vermesi için dövüldüğü belirtildi.

Siirt'te 2 Mart 2000'de evine giderken polislerce kaçırılarak işkence gören HADEP İl Genel Meclisi Yedek Üyesi Beşir Aşkara'ya, Adli Tabiplik 4 Mart'ta 5 gün iş göremez raporu verdi. Daha sonra Savcılıkça ifade vermeye çağrılan ve ifadesi alındıktan sonra 2 Nolu Sağlık Ocağı'na sevkedilen Aşkara'ya buradan da 12 gün iş göremez raporu verildi.

PKK'ya yardım ettiği iddiasıyla Mardin Kızıltepe'de gözaltına alınan HADEP Mardin İl Örgütü Kadın Komisyonu Üyesi Gülistan Durç'un gözaltında yoğun işkence gördüğü için tutuklu bulunduğu Diyarbakır Devlet Hastanesi'nde tedavi altına alındığı belirtildi.

İzmir Bornova'daki evlerine düzenlenen baskında oğluyla birlikte gözaltına alınan Cemile Selman, serbest bırakıldıktan sonra, oğlu Mehmet Selman'ın işkence gördüğünü söyledi.

Ağrı'dan işçilik yapmak üzere Çanakkale'ye giden ve "terörist tipli" oldukları gerekçesiyle 27 Mart'ta bir kahvehaneden gözaltına alınarak Lapseki Karakolu'na götürülen Abdullah Yandım, Refik Yılmaz, Nimet Çetin ve Vahdettin Çetin adlı şahıslar, serbest bırakıldıktan sonra, işkence gördüklerini belirttiler.

Şırnak'ta Nevruz öncesi ateş yaktıkları için gözaltına alınan Cemal (14), Hıdır (16) ve Selim Ataman (12) adlı çocukların, korucuların dayaklarına maruz kaldıkları belirtildi. Çocukların evlerine de giden korucular, çocukların yakını Nimet Ataman'ı da dipçikle yaraladılar.

Muş'da minibüs şoförlüğü yapan Erhan Güner adlı şahıs, aracında Kürtçe kaset çaldığı gerekçesiyle polislerce dövüldü.

Mersin'in Hal Mahallesi'ndeki evine düzenlenen baskında "örgüt üyesi" olduğu iddiasıyla gözaltına alınan HADEP Mersin Merkez İlçe Yöneticisi Neslihan Oruç, savcılık tarafından serbest bırakılırken, gözaltında kaba dayak ve hakaretlere maruz kaldığını söyledi.

Muş'un Bulanık ilçesine bağlı Demirkapı köyünden gözaltına alınan Mehmet, Mahfuz ve Zeki Rahman adlı köylülere Kavaklı Jandarma Karakolu'nda dört gün kaba dayak atıldığı belirtildi.

19 Mart 2000'de Mardin'in Midyat ilçesinde bir eve düzenlenen baskında gözaltına alınanlardan Ahmeş Işık'ın işkence gördüğü belirtildi. Işık'ın yakınları işkenceden dolayı, omurgasında zedelenme olduğunu belirttiler.

Yargıtay üyeliğine seçilen İstanbul DGM Başsavcısı Erdal Gökçen, münferit de olsa Türkiye'de işkence yapıldığını söyledi. Bir hukuk adamı olarak işkencenin karşısında olduğunu belirten Gökçen, " İşkenceyle alınmış ifadeler ve toplanan deliller zaten işimize yaramıyor" dedi.

Manisa'da çocuk yaştaki gençlere işkence yapmakla suçlanan polisler hakkında beraat kararı veren, bozmaya karşı beraatte direnen, ancak bu kararı da Yargıtay tarafından bozulan Manisa Ağır Ceza Mahkemesi Başkanı Mehmet Yılmaz, "Bu karar çeteler dışarıda dolaşırken, Türkiye'nin saygınlığını zedeleyen karardır. Manisalı yargıçlar iyi sınav veremediler, bu yargıçlara rağmen adalete güvenmek zorundayız" diyen CHP eski milletvekili Sabri Ergül hakkında dava açtırdı. Yılmaz, Ergül'den 5 milyar lira tazminat istiyor.

İskenderun Emniyet Müdürlüğü'nde gözaltındayken "coplu tecavüz, cinsel taciz ve işkence" gördüklerini öne süren Fatma Deniz Polattaş ile N.C.S.'nin iddiaları üzerine sorgulanan polisler hakkında kamu davası açılmasına karar verildi.

24 Ağustos 1995 tarihinde İstanbul Beyoğlu'nda işlettiği büfenin yakınlarında bir duvarda yazılı "DHKC" yazısını, kendisi yazmadığı ve kendi duvarında olmadığı için silmeye yanaşmayan bu nedenle de sivil polislerce kıyasıya dayak atılarak gözaltına alınan ve götürüldüğü Kulaksız Karakolu'nda yine dayakla ifade tutanakları imzalattırılan, serbest bırakılınca da 10 günlük iş göremez raporu alan mağdur Yunus Atalay, Beyoğlu Asliye Ceza Mahkemesi'nde görülen davada istediği sonucu alamadı. Mahkeme, Müslüm Ayan, Mehmet Aksaç ve Müjdat Pamuk adlı polis memurlarına TCK'nın 245. maddesine göre önce 3 ay hapis ve 3 ay meslekten men cezası verdi. Daha sonra ceza, 2 ay 7 gün hapse çevrildi. Bu da yetmedi, "sanıkların geçmişteki durumu suç işleme konusundaki eğilimi nazara alınarak" cezalar ertelendi.

Gözaltında işkence gören, tecavüze uğrayan ve bunlara dair doktor raporu alan NCS ve EDP'nin şikayet başvurusu hakkında İskenderun Savcılığı'nın "takipsizlik kararı", yapılan itiraz üzerine Hatay Ağır Ceza Mahkemesi'nce bozuldu. Böylece polislere yargı yolu açılmış oldu. Davada biri kadın dört polis yargılanacakken, işkenceyi örtmekle suçlanan Bedii Kurt, Bahar Işık Köse, Ecehan Birge, Tayfur Saygılı ve Fuat Esmek adlı doktorlar da ifadelerine başvurulmak üzere duruşmaya çağrılacaklar.

GÖZALTILAR

ADANA: Seyhan ilçesinde girdikleri bahçenin fidan aşılarını söktükleri iddiasıyla H.B. (3), ağabeyi A.B. (5) arkadaşları H.A. (7);

ANTALYA: Halidiye Camii'nde Kürtçe vaaz verdikleri gerekçesiyle Muhyeddin Karaalp ve Adil Kahraman adlı imamlar;

BATMAN: Karşıyaka Mahallesinde evlerine düzenlenen baskınla Talat Tuncer ile Mehmet Ekinci ve kızı Zozan Ekinci; hakkında gıyabi tutuklama kararı olduğu iddiasıyla HADEP Genel Başkan Yardımcısı Eyüp Karageçili;

ÇANAKKALE: "Terörist tipleri" oldukları gerekçesiyle bir kahvehaneden Abdullah Yandım, Refik Yılmaz, Nimet Çetin ve Vahdettin Çetin;

EDİRNE: Türkiye'ye yasak yollarla giriş yaptıkları gerekçesiyle 8 Bulgar vatandaşı; Avrupa'ya geçmek isteyen çeşitli ülkelere mensup 208 mülteci;

GAZİANTEP: Demokrasi Platformu üyesi kadınların 8 Mart Dünya Kadınlar Günü kutlamaları sırasında platform sözcüsü Serpil Dağdemir; HADEP il, Şahinbey ve Şehitkamil ilçe binalarına düzenlenen baskın sonucu 9 partili;

HATAY: Nevruz kutlamaları sırasında 2 kişi;

İSTANBUL: Büyükçekmece'nin Kıraç ve Esenyurt beldelerinde Nevruz kutlaması yaptıkları gerekçesiyle 9 kişi; Sefaköy Kayabaşı'nda deri alım satımı ile uğraşan Sabri Işık'la birlikte 4 kişi; binada "canlı bomba" olduğu gerekçesiyle HADEP Esenler İlçe Yönetim Kurulu üyesi Sabahat Tuncel; Okmeydanı'ndaki Nevruz kutlamaları sırasında 200 kişi; Şişli Abide-i Hürriyet Meydanı'nda bildiri dağıttıkları gerekçesiyle çeşitli sendikaların üyesi 4 kişi; Gaziosmanpaşa'da bir eve düzenlenen baskında dini sohbet yapan 27 kişi; Pendik'te evine düzenlenen baskınla İsmail Çamdan; ülke genelindeki "Rayda Yürüyüş" eylemine katılan 10 sendikacı; Nisan Yayıncılık bürosuna düzenlenen baskında 8 Vatan Dergisi çalışanı, Ülkemizde Gençlik Dergisi çalışanı 3 kişi ile o sırada paket getiren kargo çalışanı 1 kişi; Devrimci Demokrasi Gazetesi'ne düzenlenen baskında Yazı İşleri Müdürü Özlem Tunç, Yayın Yönetmeni Murat Kahraman ile birlikte toplam 7 kişi; TUAD'a düzenlenen baskında misafir Emine Çağlayan; Kartal'da evleri basılan sendikacı ve Gebze'de tarih öğretmeni olarak görev yapan Sercan Kaya ile yeğeni Nazif Kaya, Eminönü'ndeki Vatan Dergisi'ne düzenlenen baskında 12 kişi; Taksim'de nükleer santral karşıtı gösteri yapan 44 kişi; Mücadelede Memurun Gerçeği Dergisi Yazı İşleri Müdürü Sema Günay; Okmeydanı'nda cezaevlerine ilişkin afiş asan 3 kişi; durumları "şüpheli" görüldükleri gerekçesiyle 191 kişi; sendikacı Süleyman Yeter'i anma etkinlikleri sırasında 200 kişi; Gazi olaylarının yıldönümü dolayısıyla 382 kişi; İstanbul Teknik Üniversitesi'nde izinsiz gösteri yaptıkları iddiasıyla 20 kişi; şüpheli görülen 166 kişi; DBP Genel Sekreter Yardımcısı Nevin İl; HADEP Esenler İlçe Örgütü yöneticisi Sabahat Tuncel;

İZMİR: Evlerine düzenlenen baskınla Didim Denizköy köyü muhtarı Mehmet Nacar ile ihtiyar heyeti üyesi iki kişi;

KARS: Nevruz kutlamaları sırasında 6 kişi;

KAYSERİ: Talas ilçesinde Eğitim Gençliğine Yardım Derneği'ne yönelik deri baskınında 2 kişi;

MALATYA: Üniversitedeki başörtüsü protestolarına öncülük yaptığı iddiasıyla aranan Ramazan Keskin;

MARDİN: Midyat ilçesinde bir eve düzenlenen baskında Ahmet Işık, Aliye Işık, gelini Taybet, oğlu İsmail ve torunu Ş. (12); Nevruz kutlamaları sırasında 17 kişi;

MERSİN: Nevruz kutlamaları dolayısıyla 86 kişi;

SAKARYA: İnsani Yardım Komitesi'ne düzenlenen baskında Naci Karabacak, Hasan Akgün ve Yusuf Akgün;

SİİRT: HADEP Siirt ilçe örgütünün 5 yöneticisi; Nevruz kutlamaları sırasında 20 kişi;

SİVAS: Ülke genelindeki "Rayda Yürüyüş" eylemine katılan 16 sendikacı;

ŞANLIURFA: Yemek yedikleri lokantadan şarkı söyleyerek çıkan 30 Japon turist; bir düğün konvoyunda araçlarına sarı-kırmızı-yeşil renklerden oluşan bez parçaları astıkları gerekçesiyle 100 kişi; Özgür Bakış ve Özgür Halk Gazeteleri temsilciliklerine düzenlenen baskında muhabirler Ramazan Pekgöz, Faysal Sarıyıldız ile birlikte üç gazete dağıtıcısı; Haleplibahçe semtindeki Kardeşler Camii'ne düzenlenen baskında Kur'an-ı Kerim öğrenen 68 çocukla, bu çocuklara Kur'an öğreten 5 kişi; Nevruz kutlamaları sırasında 200 kişi;

ŞIRNAK: Nevruz öncesi ateş yakan Hıdır (16), Cemal (14) ve Selim Ataman (12) adlı çocuklar;

TEKİRDAĞ: Çorlu'daki Nevruz kutlamaları sırasında 20 kişi;

VAN: Zehra Vakfı Şubesi'ne düzenlenen baskında Şube Başkanı Muzaffer Van ile üye Gıyaseddin Şimşek gözaltına alındılar.

TUTUKLAMALAR

ANTALYA: Halidiye Camii'nde Kürtçe vaaz verdikleri gerekçesiyle Muhyeddin Karaalp ve Adil Kahraman adlı imamlar;

BATMAN: HADEP Genel Başkan Yardımcısı Eyüp Karageçili;

İSTANBUL: Nevruz kutlamalarına katılanlardan Sinan Yerdelen;

İZMİR: PKK'ya yardım ve yataklık ettikleri iddiasıyla İzmir DGM'ce, Ayhan Kaya, Mehmet Aykut ve HADEP Narlıdere ilçe eski yöneticisi Hayri Tekin;

MALATYA: Üniversitedeki başörtüsü protestolarına öncülük yaptığı iddiasıyla Ramazan Keskin;

ŞIRNAK: Nevruz öncesi ateş yaktıkları için gözaltına alınan Cemal (14) ve Selim Ataman (12) adlı çocuklar, "Ateş yaktıkları, halkın huzurunu bozdukları ve görevi başındaki koruculara karşı geldikleri" gerekçesiyle tutuklandılar.

YERLEŞİM MERKEZLERİNE YÖNELİK BASKILAR

MARDİN: Son bir ayda mayın patlaması sonucu bir kişinin öldüğünü, 3 kişinin de yaralandığını belirten Dargeçit ilçesinden tarım ve hayvancılıkla uğraşan 30 aile, döşenen mayınların temizlenmesi için Kaymakam ve İlçe Tabur Komutanlığı'na başvuruda bulundu.

SİİRT : Eruh ilçesine bağlı ve şu an boş olan köylerdeki ağaçların korucular tarafından kesilmesi üzerine 19 köylü, Siirt Cumhuriyet Savcılığı'na suç duyurusunda bulundular.

CEZAEVLERİNDE YAŞANAN OLAYLAR

Çanakkale E Tipi Cezaevi'ndeki adli tutuklular af için açlık grevi yaptılar. Benzer eylemler, diğer cezaevlerinde de gözlendi.

Adalet Bakanlığı Ceza ve Tevkifevleri Genel Müdürü Ali Suat Ertosun, Alaattin Çakıcı ile Nuri ve Vedat Ergin kardeşler arasında gerginlik yaşanmaya başladıktan sonra, çok sıkı güvelik önlemleri aldıklarını belirterek, "Kartal'da adeta OHAL ilan ettik" dedi.

Kırklareli Cezaevi'nde tutuklu bulunan Selçuk Güngör'ün, sevk talebinin kabul edilmemesi üzerine başlattığı açlık grevi ikinci ayına girdi.

Adıyaman ve Elbistan cezaevlerinde PKK'lı yakınları bulunan aileler yaptıkları açıklamalarda, yakınlarının tedavi edilmediğini ve sağlıksız koşullara terk edildiklerini belirttiler. Aileler, Adıyaman Cezaevi'nde tedavisi yapılmayan 32 tutuklunun olduğunu belirttiler.

Bergama Cezaevi'ndeki bir grup siyasi tutuklu, provokasyon peşinde olduğunu ileri sürdükleri 1. Müdür Nedim Elbistan hakkında savcılığa suç duyurusunda bulundular.

Mardin E Tipi Cezaevi'nde bulunan Nezir Gümüş adlı PKK'lı tutukluya, resmi yazı ile çağrıldığı mahkeme yerine, götürüldüğü idarede itirafçılık baskısı yapıldığı belirtildi.

İBDA-C'li tutuklular Kartal Cezaevi'nde yönetimin haklarını gasp ettiği gerekçesiyle süresiz açlık grevi başlattılar.

Abdullah Öcalan'la ilgili olarak Gaziantep Cezaevi'nde kendini yakan Zeyni Arat isimli PKK'lının tedavisinin yetersiz yapılmasından dolayı sağlık durumunun her geçen gün kötüye gittiği belirtildi.

Cezaevlerine girişte üzerlerinin hoyratça aranmasına ve savunmaya ilişkin belgelere el konulmasına avukatların tepki göstermesi üzerine, Adalet Bakanı Hikmet Sami Türk, yeni bir genelge yayınlayarak, "Avukatların üst aramasını yapacak kişilerin üniversite mezunları arasından özenle seçilmesini, arama sırasında avukatlık mesleğinin onurunu rencide etmeyecek şekilde saygılı davranılmasının sağlanmasını" istedi.

Bayrampaşa Cezaevi'nde cürüm işlemek amacıyla teşekkül oluşturmak suçundan tutuklu Hidayet Tatlı, Eyüp Terzi ve Ümit Saral'ın başını çektiği 14 kişilik bir grubun, Mehmet ve Aydın Kaçar kardeşlere işkence yaparak 50 bin mark haraç istedikleri ortaya çıktı. Eyüp Cumhuriyet Savcılığı soruşturma başlatırken, işkencecilerin 30'ar yıl hapsi istendi.

Ankara Valiliği, Ulucanlar Cezaevi'nde 10 tutuklu ve hükümlünün ölümüyle sonuçlanan operasyona katılan ve silah kullanan 150 güvenlik görevlisi hakkında soruşturma açma izni vermedi. Vali Yahya Gür imzası taşıyan kararda şöyle denildi: "Terör suçlularının kaldığı dördüncü ve beşinci koğuşlarla, bayanlar koğuşunda yapılacak aramaya karşı koyulup ateş açılması üzerine personelin, yasalardan doğan yetkilerini kullandıkları anlaşıldığından soruşturma izni verilmemesine karar verdim."

Ceza ve Tevkifevleri Genel Müdürü Ali Suat Ertosun, "Cezaevleri mahpusların şiddet ve terör sahası. İçeriden ve dışarıdan silah sokuluyor, hakim olamıyoruz" dedi.

CEZAEVLERİNDE ÖLÜM

Bayrampaşa Cezaevi'nde, Yılmaz Çağlayan adlı hükümlü, kendisini sürekli dövdüğünü öne sürdüğü Yaser Kurtoğlu adlı hükümlüyü silahla öldürdü.

Gaziantep E Tipi Cezaevi'nde adli suçluların kaldığı koğuşta, şiş ve benzeri kesici aletlerin kullanıldığı kavgada 5 mahkum yaralandı.

DÜŞÜNCE ÖZGÜRLÜĞÜ

Eski milletvekili Hasan Mezarcı, Trabzon'da yaptığı bir konuşma nedeniyle TCK'nın 158 ve 159 maddeleri uyarınca Trabzon Ağır Ceza Mahkemesi'nde 3 yıldan 6 yıla kadar hapis cezası istemiyle yargılandığı davadan beraat etti.

Halen Ankara Merkez Kapalı Cezaevi'nde tutuklu bulunan Mücahede Yayınları Sahibi Ramazan Yılmaz'ın TCK'nın 312. maddesinden yargılanmasına Ankara DGM'de devam edildi.

MİT içerisinde 1980'e kadar çalıştıktan sonra sağlık nedenleriyle ayrılan Yılmaz Tekin ve anılarını yayınlayan Ümit Yayıncılık Sorumlu Müdürü Ümit Gürtuna hakkında 7 yıl 6'şar aydan az olmamak üzere ağır hapis cezasına çarptırılmaları istemiyle açılan davaya Ankara 4. Ağır Ceza Mahkemesi'nde başlandı.

HADEP Genel Başkan Yardımcısı Hamit Geylani, 1 Ekim 1999'da yaptığı basın toplantısında dile getirdiği görüşleri nedeniyle hakkında açılan davadan beraat etti. Geylani, Van 2. Asliye Ceza Mahkemesi'nde yargılanıyordu.

Yargıtay 9. Ceza Dairesi, Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel'e hakaretten, 1 yıl 3 ay hapis cezasına çarptırılan YDP eski Genel Başkanı ve halen Ayaş Cezaevi'nde bulunan Hasan Celal Güzel hakkındaki kararı bozdu.

İSTENEN CEZA

MEDYA TV'de 22 Aralık 1999'da bir programa katılarak Kürtçe eğitim konusunda açıklama yapan Eğitim-Sen Diyarbakır Şubesi Örgütlenme Sekreteri Hasan Kaçan hakkında Diyarbakır DGM'de dava açıldı. Hazırlanan iddianamede, Kaçan'ın sözkonusu programda yaptığı Kürtçe konuşma nedeniyle TCK 312/2-3 maddesine aykırılıktan cezalandırılması istendi.

Fotoğraf sanatçısı Mehmet Özer hakkında, 4 Mart 1999 tarihinde 8 Mart Dünya Kadınlar Günü kutlamaları çerçevesinde düzenlenen bir etkinlikte gösterdiği dialar nedeniyle dava açıldı. Özer'in TCK'nın 169. maddesi ve TMK'nın 5. maddesinden cezalandırılması isteniyor. Dava, Ankara 1 Nolu DGM'de görülüyor.

Sanatçı Ahmet Kaya'nın, 18 Şubat 1999 tarihinde Münih'te katıldığı bir konser nedeniyle PKK'ya yardım ve yataklıktan 4.5 yıl ile 7.5 yıl arasında hapsi istendi.

Siirt Eruh'un FP'li Belediye Başkanı A. Hamit Nas hakkında, "gizli örgütün propaganda merkezi bir kitapevinde eğitim çalışmalarına katıldığı" iddiasıyla, TCK 168'den 15 yıla kadar hapis istemiyle Diyarbakır DGM Savcılığınca dava açıldı.

Ankara Cumhuriyet Başsavcılığı, Radikal Gazetesi yazarı Mine G. Kırıkkanat ve gazetenin Sorumlu Yazı İşleri Müdürü hakkında, Kırıkkanat'ın bir yazısından dolayı 8'er aydan 4'er yıla kadar hapis cezası istemiyle dava açtı.

Önce tutuklanan ardından serbest bırakılan HADEP'li belediye başkanları da dahil 16'sı tutuklu 22 HADEP'li hakkında, Diyarbakır DGM Başsavcılığı hazırladığı iddianamesini açıkladı. Sözkonusu kişilerin 3 yıldan 15 yıla kadar hapisle cezalandırılmaları isteniyor. Başkanlar, "Murat Karayılan'la görüşmek ve Avrupa'da katıldıkları toplantılarda Türkiye'yi eleştirmekle" suçlanıyorlar.

VERİLEN CEZA

Kapatılan Refah Partisi'nin Genel Başkanı ve eski Başbakan Necmettin Erbakan, 1994 yılında Bingöl'de yaptığı konuşma nedeniyle Diyarbakır DGM tarafından TCK'nın 312. maddesinden 1 yıl hapis cezasına çarptırıldı.

Ankara 2 Nolu DGM, MÜSİAD Genel Başkanı Ali Bayramoğlu'nu, 26 Haziran 1999 tarihinde Kayseri'de yaptığı bir konuşma nedeniyle TCK 312'den 1 yıl hapis, 1 milyon 500 bin lira da para cezasına mahkum etti. Mahkeme, Bayramoğlu'nun sabıkasız olması ve duruşmalardaki olumlu tutumunu gerekçe göstererek verilen cezayı beş yıl süreyle erteledi. MÜSİAD'ın önceki başkanı Erol Yarar da bir konuşmasından dolayı bir yıl hapis cezasına çarptırılmış ve cezası ertelenmişti.

Sanatçı Ahmet Kaya'ya 1993 yılında Berlin'deki konseri sırasında yaptığı konuşmadan dolayı İstanbul 6 Nolu DGM'ce, "terör örgütüne yardım ve yataklık"tan 3 yıl 9 ay hapis cezası verildi.

İzmir'in Kemalpaşa İlçesi Belediye Başkanı Mehmet Ali Özüdoğru, 11 Mayıs 1996'da bir nikah töreninde, "Medine yasalarının bana verdiği yetkiye dayanarak sizi karı-koca ilan ediyorum" dediği için İzmir DGM tarafından TCK'nın 312. maddesinden 10 ay hapis, 350 bin lira ağır para cezasına çarptırıldı. Özüdoğru, ifadelerinde "Medeni Yasa" yerine "Medine Yasası" dediğini belirtmişti.

Ankara DGM, Türkiye Öğrenci ve Gençlik Dernekleri Federasyonu (TÖDEF) üyesi 16 öğrenciye, çeşitli tarihlerde yaptıkları basın açıklamalarında 'bölücülük propagandası" yaptıkları iddiasıyla 3 yıl 9'ar ay hapis cezası verdi.

Kayseri 1. Ağır Ceza Mahkemesi, imam hatiplerin kapatılmasına tepki olarak Kayseri'nin Hunat Camii önünde sabah namazında toplanarak dua okuyanlardan 12 kişiye, Toplantı ve Gösteri Yürüyüşleri Kanunu'na muhalefetten 1'er yıl 6'şar ay hapis cezası verdi.

EMEP Elazığ İl Örgütü'nün 1999 yılında gerçekleştirdiği bir programda Kürtçe müzik söylendiği gerekçesiyle, tertip komitesi üyeleri Mesut Gündoğdu, Cemal Günsili, Yusuf Bal, Ali Dağ, Ali Ekber Bakır, Hıdır Erdoğan ve Bülent Bozkurt'a Elazığ 2. Asliye Ceza Mahkemesi 6'şar ay hapis cezası verdi.

CEZAEVİNE GİREN DÜŞÜNCE MAHKUMU

Yazar Yılmaz Odabaşı, kesinleşmiş ve daha önce ertelenen 7 aylık hapis cezasını çekmek üzere Tekirdağ'ın Saray Cezaevi'ne konuldu.

Ankara ve Adana DGM'lerince hakkında verilen kesinleşmiş hapis cezaları dolayısıyla daha önce cezaevine giren ve sağlık sorunları nedeniyle cezalarının infazı ertelenen İHD eski Genel Başkanı Akın Birdal, Ankara Merkez Kapalı Cezaevi'ne konuldu. Daha önce 3 ay 24 gün yatan ve 25 Eylül 1999'da çıkan Birdal, bu defa da 5 ay 29 gün yatacak.

6 Şubat 2000'de Batman HADEP İl binasında düzenlenen "Son Yüzyılda Kürt İsyanları" konulu panelde yaptıkları konuşmalar nedeniyle, Belediye Encümeni Cemil Çiftçi ile eski encümen Salih Altun, sevk edildikleri mahkemece, TCK'nın 312. maddesinden tutuklanarak cezaevine konuldular.

BASIN ÖZGÜRLÜĞÜ

KAPATILAN/TOPLATILAN/YASAKLANAN YAYIN VE ETKİNLİK

RTÜK, Kanal 7, ETV ve Kanal 6'ya birer gün; Kanal D'ye 2 gün, Demokrat Radyo'ya 15 gün yayın durdurma cezası verdi.

Kanal 6 televizyonunun yayını, borçları dolayısıyla durduruldu.

Devrimci Çözüm Dergisi'nin 2. sayısı; Özgür Bakış Gazetesi'nin 541. sayısı; Fıratta Yaşam Gazetesi'nin 51. sayısı; Dersim Dergisi'nin 11. sayısı toplatıldı.

Ankara 2 Nolu DGM, Fethullah Gülen'in 3 ciltlik "Fasıldan Fasıla" adlı kitabı hakkında toplatma kararı verdi.

18 Nisan 1999'da yayın hayatına başlayan Özgür Bakış Gazetesi'nin 342 sayısından 110'u hakkında, yani her üç sayıdan biri hakkında DGM'nin toplatma kararı verdiği belirtildi.

İstanbul DGM, TBMM Anayasa Komisyonu Başkanı Ertuğrul Yalçınbayır'ın, Özgür Bakış Gazetesi'ndeki "Demirel ve Anayasa değişikliği tartışmaları" ile ilgili demecini, "örgüt açıklaması" sayarak, gazete hakkında toplatma kararı verdi.

Eksen Yayınları'nın çıkardığı "Parti Programı ve Yöntem" adlı kitap İstanbul DGM tarafından toplatıldı.

HADEP'in 8 Mart afişi, Şanlıurfa Sulh Ceza Mahkemesi'nce yasaklandı.

GAZETECİLERE VE YAYIN ORGANLARINA YÖNELIK BASKILAR/KISITLAMALAR

İstanbul'da Tabipler Odası'nın Tıp Bayramı etkinliklerini izleyen Yeni Şafak Gazetesi muhabiri Ümmühan Atak, başörtüsünden dolayı Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Dekan Yardımcısı Emin Darendelioğlu'nun gönderdiği görevli tarafından salondan çıkarılmak istendi.

İstanbul'da Devrimci Demokrasi Gazetesi'ne; Nisan Yayıncılık bürosuna; Vatan Dergisi'ne Şanlıurfa'da Özgür Bakış ve Özgür Halk Gazeteleri temsilciliklerine baskın düzenlendi.

Özgür Bakış Gazetesi'nin Adana muhabirlerinden Ayşe Tusun, haber amacıyla gittiği Barbaros Mahallesi'nde polisler tarafından alıkonularak, polislerin "Umarım kötü günlerde, 21 Mart ve alanlarda karşılaşmayız" türü tehditlerine maruz kaldı.

Deniz Kuvvetleri Komutanlığı'nın Kurban Bayramı dolayısıyla depremzede çocuklar için İstanbul'da öngörülen programlarına Zaman Gazetesi, davet edilmesine rağmen dahil edilmedi.

Aralarında Emniyet eski Genel Müdürü Necati Bilican'ın da bulunduğu 13 polisin "hizmet nedeniyle emniyeti suistimal" suçlamasıyla yargılandıkları davaya, duruşma salonunun kapısını tutan koruma polisleri "hakimin gizlilik kararı" aldığını öne sürerek basın mensuplarını içeri almadılar.

YARGILAMALAR

Batman'da yerel 8 gazetenin Yazı İşleri Müdürleri hakkında, yazılarında "w" harfini kullandıkları için TCK 312'ye muhalefetten soruşturma başlatıldı. Bu olayın haberini yapan Özgür Bakış Gazetesi Batman Bürosu muhabiri Salih Erol hakkında da soruşturma başlatıldı.

Ankara Cumhuriyet Başsavcılığı, Radikal Gazetesi yazarı Mine G. Kırıkkanat ve gazetenin Sorumlu Yazı İşleri Müdürü hakkında, Kırıkkanat'ın bir yazısından dolayı 8'er aydan 4'er yıla kadar hapis cezası istemiyle dava açtı.

DİN ÖZGÜRLÜĞÜ

İnönü Üniversitesi Rektörü Ömer Şarlak, bir öğretim üyesine gönderdiği yazıda, kızının başörtüsü takmada ısrar ettiği için iki defa ceza aldığını belirterek "Öğretim üyesi olarak öncelikle sizin yasalara uygun hareket etmeniz ve bu konuda üniversitemize yardımcı olmanız gerekmektedir. Bu nedenle yasaya uygun hareket etmeyen kızınızla bir baba olarak olumlu yönden ilgilenmenizi rica ediyorum" ibaresine yer verdi. Rektör Şarlak'ın, Eğitim Fakültesi Matematik Öğretmenliği Anabilim Dalı Başkanı Prof. Dr. Fevzi Başer hakkında da Fakülte Yönetim Kurulu'nda başörtülü öğrencilerin cezalandırılması kararına usül yönünden muhalefet ettiği için disiplin soruşturması açtırdığı bildirildi.

FP Karaman milletvekili Zeki Ünal'ın soru önergesini cevaplandıran Milli Eğitim Bakanı Metin Bostancıoğlu, İmam Hatip Liselerine kayıt yaptıran öğrenci sayısında son üç yıl içinde 16 bin azalma olduğunu açıkladı.

Diyanet İşleri Başkanlığı, yaklaşan yaz dolayısıyla Kur'an kurslarına ilişkin yeni bir yönetmelik yayınladı. Resmi Gazete'nin 3 Mart 2000 tarihli nüshasında yayınlanan yönetmeliğe göre, sadece 12 yaş üzerindeki çocukları kabul edecek olan kurslar, Milli Eğitim Müdürlükleri kontrolünde 2 ay süreyle açık olacak. Yeni yönetmeliğe göre, yaz kurslarında günde üç saat olmak üzere haftada sadece üç gün Kur'an eğitimi verilecek.

Hac farizasını Diyanet İşleri Başkanlığı ya da Diyanet'in yetki verdiği acentalarla sınırlayan hükümetin bu engeli, birçok insanı mağdur etti. Hac için sınır kapılarına giden hacı adayları, polis engeline takılarak geri döndürüldüler.

Meslek Yüksekokulları ile Açıköğretim ön lisans programları mezunlarının lisan programlarına yerleştirilmeleri için düzenlenecek 2000 Dikey Geçiş Sınavı kılavuzunda başörtüsüyle gelecek adayların sınava alınmayacağı duyuruldu.

Almanya'da Tıp Fakültesi eğitimi gören Cahide Aldudak Tursun, staj yapmak amacıyla geldiği Türkiye'de, kendisini başörtüsüyle kabul edecek hastane bulamadı.

ÜNİVERSİTELERDE YAŞANAN BASKILAR

Gazi Üniversitesi Rektörü Enver Hasanoğlu'nun tüm fakültelerde uygulamaya koyduğu başörtüsü yasağını, kampüs önünde toplanan 500 kadar öğrenci protesto etti.

Başörtüsü yasağı yüzünden peruk takarak okulunu bitirmeye çalışan Cumhuriyet Üniversitesi öğrencisi Nurten Arslan Kaya, bu kez de "uyduruk peruk" taktığı gerekçesiyle soruşturmaya uğradı.

Karadeniz Teknik Üniversitesi'ne bağlı Rize Meslek Yüksek Okulu'nda başörtülü öğrenciler 20 Mart'tan itibaren okula alınmamaya başladılar.

Ankara Üniversitesi'ne bağlı Çankırı Meslek Yüksekokulu'nda başörtülü öğrencilere uygulanan yasak her geçen gün artarken, okul yönetiminin, öğrencilere verdiği okuldan uzaklaştırma cezası ile yetinmeyerek, hakaret ve küfürlerde de bulunduğu bildirildi.

Selçuk Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi'nde okuyan bir grup başörtülü öğrenciye okuldan uzaklaştırma cezası verildi.

ORTAÖĞRETİM KURUMLARINDAKİ BASKILAR

Bursa İpekçilik Anadolu İHL öğrenci velileri, Bursa Valiliği'nin başörtüsünü yasaklayan genelgesinin mahkeme kararıyla iptal edilmesine rağmen okul müdürü Fikret Okumuş'un mahkeme kararını, Milli Eğitim Müdürü Engin Özbek'in "Yargı kararlarını değil, benim genelgelerimi uygulayacaksın" talimatıyla uygulamaya koymaması üzerine, Okumuş ve Özbek hakkında görevlerini kötüye kullanmaktan savcılığa suç duyurusunda bulundular.

KAMU GÖREVLİLERİNE YÖNELİK BASKILAR

İstanbul Küçükçekmece Tepeüstü Sağlık Ocağı Ana Çocuk Sağlığı doktorlarından Kıymet Kaplan Yavuzkol, başörtülü olduğu gerekçesiyle görevinden uzaklaştırıldı.

Malatya'nın Pötürge ilçesi Tosunlu Köyü İlköğretim Okulu'nun tek öğretmeni Fatma Sevim'in başörtülü olduğu gerekçesiyle görevine son verildi.

Bursa Valiliği, Karacabey Kaymakamı Hasan Duruer hakkında, bir gazetede yayınlanan haber ihbar kabul edilerek "irticai faaliyetlere" katıldığı gerekçesiyle soruşturma başlattı.

KURBAN DERİSİ

Bursa'nın Orhangazi ilçesi Özkul Camii'ne bağışlanan 67'si büyük baş, 283'ü küçük baş olmak üzere toplam 350 deriye; Kayseri'nin Talas ilçesinde Eğitim Gençliğine Yardım Derneği'ne ait 65 sığır, 97 koyun derisine el konuldu.

YARGILAMALAR

Kayseri 1. Ağır Ceza Mahkemesi, imam hatiplerin kapatılmasına tepki olarak Kayseri'nin Hunat Camii önünde sabah namazında toplanarak dua okuyanlardan 12 kişiye, Toplantı ve Gösteri Yürüyüşleri Kanunu'na muhalefetten 1'er yıl 6'şar ay hapis cezası verdi. Ceza alanlar arasında yazar Mehmet Göktaş da bulunuyor.

AZINLIKLAR

Milli Eğitim Bakanlığı Talim Terbiye Kurulu, Ermeni okullarında okutulan "Hayat Bilgisi" dersinin Türkçe okutulmasını kararlaştırdı. Kurul Başkanlığı, 06 Ağustos 1999 tarihinde Şişli Milli Eğitim Müdürlüğü'ne bir yazı göndererek Ermeni okullarının 1, 2 ve 3'üncü sınıflarında okutulan Hayat Bilgisi dersinin Türkçe okutulmasını istedi. Kurul, yazısında, Hayat Bilgisi dersinin "Kültür dersleri" kapsamına alındığını ve dersin "Türkçe Kültür Dersi Öğretmenleri" tarafından Türkçe okutulmasının kararlaştırıldığını bildirdi. İlçe Milli Eğitim Müdürlüğü de Kurul'un tebliğini, azınlık okullarına göndererek karara uyulmasını istedi. Benzer bir uygulamanın beş yıl öncede olduğu, Ermenice dil dersi dışındaki tüm derslerin Türkçe yapılmasının kararlaştırıldığı, ancak itirazlar sonucu Bakanlığın bir hafta içinde kararı düzelttiği belirtildi.

ÖĞRENİM ÖZGÜRLÜĞÜ

YÖK Başkanı Kemal Gürüz'ün öncülüğünde 72 üniversite rektörünü Çankaya Köşkü'nde kabulü sırasında yaptığı konuşmada, üniversitelerin birinci görevinin cumhuriyete sahip çıkmak olduğunu kaydeden Demirel, "Cumhuriyete sahip çıkmanın önemini birçok kere sizlerle konuştum. Bu, siyasi bir mesele değildir, bu hayati bir meseledir" dedi. Demirel ayrıca, "Cumhuriyet üniversitesine musallat olmuş birtakım cereyanlara karşı rektörlerin göstermiş oldukları direnç ve cumhuriyet üniversitesini koruma şuurunu taktirle karşıladığını da belirtti.

Sekiz yıllık zorunlu temel eğitimin finansmanını karşılamak gerekçesiyle çeşitli işlem ve kağıtlardan "eğitime katkı payı" adı altında kesilen para ve bağışların miktarının 613 trilyona ulaştığı belirtildi.

Atamalara müdahale ettiği gerekçesiyle yaklaşık üç yıl önce YÖK'ü protesto eden Mersin Üniversitesi öğretim üyeleri hakkında verilen olumsuz siciller, Adana 2. İdare Mahkemesi tarafından "objektif" bulunmadı. Aralarında Prof. Dr. Zafer Üskül gibi akademisyenlerin de bulunduğu mağdur hocalar, tazminat davası açmaya hazırlanıyorlar.

YÖK, Atatürk Üniversitesi Erzincan İlahiyat Meslek Yüksekokulu öğretim üyelerinden Doç. Dr. Şadi Eren'e, Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel'e gönderdiği mektuplar yüzünden kamu görevinden çıkarma cezası verdi. Eren hakkında Denetleme Kurulu'nun raporunda "Anayasa'ya, cumhuriyetin temel niteliklerine ve 2547 sayılı Yükseköğretim Kanununun bazı maddelerine muhalif davrandığı, bunu neşir yoluyla alenen yaptığı, cumhurbaşkanı ve cumhurbaşkanlığı makamına, devlete ve devletin silahlı kuvvetlerine neşir yoluyla ağır hakaret, tahkir ve tezyif ettiği, halkın dini duygularını istismar ederek vatandaşlar arasında kin ve husumet yarattığı, halkı laikliğe karşı kışkırttığı" ifadelerine yer verilmişti. İhraç kararında bu ifadeler esas alındı.

İnönü Üniversitesi Rektörlüğü tarafından üniversite kütüphanesi ve Tarih Bölümü Tarih İhtisas Kütüphanesi'nde "irticai propaganda" içeren kitapların ayıklanması amacıyla başlatılan incelemeler esnasında sırf Arapça ve Farsça olduğu için gözlem altına alınan birçok kitabın yanısıra, dünya klasikleri arasında gösterilen "Sofi'nin Dünyası" adlı kitap da, incelenmesi için rektörlüğe ihbar edildi. İnceleme sonucu kitabın "irticai yayın" olmadığına karar verilerek kütüphanede bulunmasında sakınca görülmedi.

İstanbul Üniversitesi Rektörü Kemal Alemdaroğlu, TÜSİAD'a rapor hazırlayan Prof. Dr. Bülent Tanör hakkındaki soruşturmanın "yasa ve yönetmeliklere dayanılarak açıldığını" öne sürdü. Eğitimin yeniden yapılandırılması uygulamalarında Atatürk devrimciliğini esas aldığını da belirten Alemdaroğlu, "Devrim süreklidir, bitmiş değildir" dedi.

Samsun Anadolu Lisesi'nde okula geç giden öğrencilerden 100'er bin lira para toplandığı belirtildi.

Cumhuriyet Üniversitesi'nde Ocak ayındaki kavgalara karıştıkları iddiasıyla 3 öğrenciye bir yıl okuldan uzaklaştırma cezası verildi.

Milli Eğitim Bakanlığı tarafından çıkarılan "MEB'e Bağlı Eğitim Kurumları Yöneticilerinin Atama ve Yer Değiştirmelerine İlişkin Yönetmelik"in bazı maddeleri kanuna uygun bulunmadı. Yönetmeliğin, kanunun üzerinde olamayacağını belirten Kırıkkale İdare Mahkemesi, yönetmelik çerçevesinde müdür yardımcılığı görevinden alınan Çorum Sungurlu İlçe Milli Eğitim Müdür Yardımcısı Ali Berk'i, görevine iade etti.

ÖRGÜTLENME ÖZGÜRLÜĞÜ

KAPATILAN SİVİL TOPLUM ÖRGÜTÜ

1996 yılındaki genel kurulunda, "Tunceli'deki köy yakma boşaltma olayları ve Susurluk değerlendirmeleri" yönündeki konuşmaları nedeniyle İstanbul Fatih 3. Asliye Ceza Mahkemesi tarafından kapatılan Tuncelililer Derneği'nin kapatılmasını Yargıtay da onayladı. Karar üzerine derneğin, Kartal, Ümraniye ve Kadıköy şubeleri de mühürlendi.

SİVİL TOPLUM ÖRGÜTLERİNE YÖNELİK BASKILAR

EMEP Elazığ İl Örgütü'nün 1999 yılında gerçekleştirdiği bir programda Kürtçe müzik söylendiği gerekçesiyle, tertip komitesi üyeleri Mesut Gündoğdu, Cemal Günsili, Yusuf Bal, Ali Dağ, Ali Ekber Bakır, Hıdır Erdoğan ve Bülent Bozkurt'a Elazığ 2. Asliye Ceza Mahkemesi 6'şar ay hapis cezası verdi.

Önce tutuklanan ardından serbest bırakılan HADEP'li belediye başkanları da dahil 16'sı tutuklu 22 HADEP'li hakkında, Diyarbakır DGM Başsavcılığı hazırladığı iddianamesini açıkladı. Sözkonusu kişilerin 3 yıldan 15 yıla kadar hapisle cezalandırılmaları isteniyor. Başkanlar, "Murat Karayılan'la görüşmek ve Avrupa'da katıldıkları toplantılarda Türkiye'yi eleştirmekle" suçlanıyorlar.

8 Mart Dünya Kadınlar Günü dolayısıyla HADEP Diyarbakır İl Örgütünün Dağkapı meydanında yapmak istediği miting ile HADEP Siirt İl Örgütünün Evren Mahallesi'nde yapmak istediği şenliğe valilikler izin vermedi.

Demokratik Barış Partisi tarafından hazırlanan Nevruz afişleri, İstanbul Valiliği tarafından gerekçesiz yasaklandı.

İstanbul Valiliği, HADEP İstanbul İl Başkanlığı'nın 21 Mart tarihinde yapmak istediği Nevruz kutlamalarını "Müracaat dilekçenizde yer alan 'Nevruz' kelimesi yazılış itibarıyla Türkçe bir kelime değildir. Siyasi Partiler Kanunu'nun 81. maddesinde 'Siyasi Partiler Türkçe'den başka dil kullanamazlar' hükmü bulunmaktadır. Kanuna uygun şekilde müracaat etmeniz halinde değerlendirmeye alınacaktır" gerekçesiyle reddedildi.

Adapazarı'nda faaliyet gösteren ve depremzedelere yardım yapan İnsani Yardım Komitesi'ne baskın düzenleyen polis, Valiliğin izni dahilindeki malzemelere el koydu.

İstanbul'da EMEP Maltepe ilçe örgütüne Nevruz hazırlığı yapıldığı gerekçesiyle baskın yapıldı. Baskın sırasında bazı dokümanlara el konuldu.

HADEP İstanbul Maltepe İlçe Örgütü tarafından yapılmak istenen "Barış ve Dayanışma Şöleni"ne valilik izin vermedi.

Merkezi İstanbul'da bulunan TUAD'a baskın düzenlendi.

HADEP'in Şanlıurfa ve Malatya'da düzenlemek istediği Nevruz kutlamalarına izin verilmedi.

HADEP Malatya İl Kadın Komisyonu'nun düzenlediği şenlikte polis, Kürtçe şarkı söylenmesine izin vermedi.

Demokrasi ve Barış Partisi (DBP)'nin bastırdığı Nevruz afişlerinin yasaklanmasının yanısıra, Van il örgütünün 8 Mart Dünya Kadınlar Günü kutlamalarına, Adana ve İzmir il örgütlerinin de Nevruz etkinliklerine valiliklerce izin verilmedi.

Zehra Vakfı'nın Van Şubesine polis tarafından baskın düzenlendi.

KESK Şanlıurfa Şubeler Platformu ve HADEP Gaziantep İl Kadın Kolları'nın 8 Mart Dünya Kadınlar Günü kutlamalarına izin verilmedi.

HADEP Şırnak il Başkanı Resul Sadak, parti binasının açılması için yasal tüm gerekleri yerine getirdiklerini, üç kez valiliğe başvuru yapmalarına rağmen sonuç alamadıklarını söyledi.

ÖDP tarafından Dünya Kadınlar Günü dolayısıyla sahnelenmek istenen "Kadın Oyunları" adlı tiyatro oyununa Pendik Kaymakamlığı izin vermedi.

SIĞINMA HAKKINA YÖNELİK İHLALLER

Türkiye'ye yasak yollarla giriş yaptıkları gerekçesiyle 8 Bulgar vatandaşı; Edirne'den Avrupa ülkelerine geçmek isteyen toplam 208 mülteci gözaltına alındı.

ÇALIŞMA YAŞAMINA YÖNELİK İHLALLER

ÖLENLER: İstanbul Bağcılar Toptancılar Çarşısı'nda yük asansörü ile duvar arasına sıkışan İsa Karkın (16); İstanbul Maltepe'de kaynak makinesinin neden olduğu patlama sonucu Barış Han; Muğla'nın Dalaman ilçesine bağlı Taşbaşı köyünde göçük altında kalan Veysel Karagöz; Ankara OSTİM'de bir binanın çatısından düşen Bahattin Güldiken; İstanbul Pendik'te çalıştığı binadan düşen Felemez Solmaz; Samsun Çarşamba'da bir inşaatta elektrik akımına kapılan Yüksel Tahıl; İstanbul Tuzla'da geminin güvertesine düşen Murat Kapal; Zonguldak'ın Ereğli ilçesi Subaşı köyünde inşaattan düşen Rahmi Ölmez; Karabük Safranbolu'da bir askeri binada boyama işi yaparken düşen Niyazi Söğüt; Kırşehir'de elektrik arızasını gidermek isteyen Ramazan Karagöz; Edirne Uzunköprü'deki bir maden ocağında göçük altında kalan İbrahim Bilirli ve Veysel Bilirli; Manisa'da kurulu Ege Linyitleri İşletmeleri'nde manevra yapan iş makinesinin altın kalan Münir Yanık; Karaman'da çalıştığı inşaattan düşen Mehmet Ali Özova adlı işçi hayatlarını kaybettiler.

İŞTEN ATILANLAR : İstanbul'da kurulu Mayer Wonsch çakmak fabrikasından 7 kişi; Ankara'da kurulu Pasiner Endüstriyel Ticaret AŞ'den 4 işçi; Osmangazi Üniversitesi Vakfı'ndan 188 kişi; Et ve Balık Kurumu Gaziantep Kombinası'ndan 51 işçi; özelleştirilen Elbistan SSK Hastanesi'nden 40 işçi; Çerkezköy Organize Sanayi Bölgesi'nde kurulu Telra'dan 5 işçi; borçları dolayısıyla Telekom tarafından kapatılan Kanal 6 televizyonundan 280 kişi işten atıldı.

ÇOCUK HAKLARI

İzmir Barosu Kadın ve Çocuk Hakları Komisyonu üyesi Avukat Neşe Hürtürk, ülke genelindeki ceza mahkemelerinde son 6 yılda 1 milyona yakın çocuğun hakim karşısına çıktığını belirtti. Hürtürk, bu çocukların 60 bininin mahkum olduğunu kaydetti.

YARGI HABERLERİ

İstanbul Barosu, üyesi bulunan 10 avukat hakkında, Avukatlık Yasası'na aykırı davranmak, "müvekkilleri adına basın açıklaması yaptıkları ve haber taşıdıkları" gerekçesiyle disiplin soruşturması başlattı. Hakkında soruşturma başlatılan avukatlar arasında Alaattin Çakıcı, Ergin Kardeşler ile Abdullah Öcalan'nın avukatları bulunuyor.

Adalet Bakanı Hikmet Sami Türk, 9 Mart tarihli genelgesinde Cumhuriyet Başsavcıları ve DGM Başsavcılarından, muğlaklığı ile sık sık tartışılan ve hak ihlallerine kaynaklık eden Anayasa'nın 13. Maddesine atıfta bulunarak, "Ulusal birliği ve ülke bütünlüğünü bozmaya yönelik bölücü ve irticai her türlü yayınlar ile bunları yayınlayan veya mali destek sağlayan kişi, kuruluş veya örgütler hakkında yasal yaptırımların uygulanmasında gereken dikkat ve özeni göstermelerini" istedi.

Muş havaalanında çantasını X-RAY cihazına koymak istemeyen Muş Asliye Hukuk Hakimi Önder Bayrak, kendisini uyaran Kenan Korol ve Kenan Kalp adlı polis memurları hakkında suç duyurusunda bulundu. Savcılık ise polisler hakkında "görevini kötüye kullanmak" suçundan tutuklama kararı verdi. Tutuklamaya itirazı görüşen Asliye Ceza Mahkemesi, polislerin tutuklu olarak yargılanmalarına gerek görmedi.

Kırklareli'nin Lüleburgaz ilçesinde SSK Hastanesi'nde hatalı iğne yapıldığı için sol kolu dirseğinden kesilen Ayşen Başaran'ın davası sonuçlandı. Beş yıl süren dava sonunda Lüleburgaz Asliye Ceza Mahkemesi, hemşire Pakize Özkan'ın 185 bin lira ağır para cezası ile cezalandırılmasına, diğer sanıkların da beraatına karar verdi.

Süleyman Örs adlı gencin İstanbul Alibeyköy'de polisin açtığı ateş sonucu hayatını kaybetmesi üzerine Eyüp Ağır Ceza Mahkemesi'nde açılan tek sanıklı davada savcı, esas hakkındaki mütalaasını vererek, sanık polis Sami Şen için toplam 4 yıla kadar hapis isteminde bulundu.

Yargıtay 5. Ceza Dairesi, Denizli'de kızına zorla üç yıl tecavüz eden ve bu nedenle de yerel mahkemece 25 yıl hapis cezasına çarptırılan baba Süleyman Dankı hakkındaki kararı, "zor unsuru yoktur" diyerek bozdu.

Adalet Bakanlığı, 12 Eylül darbesinin mimarı ve 7. Cumhurbaşkanı Kenan Evren hakkında idam istemli iddianame hazırlayan Adana Cumhuriyet Savcısı Sacit Kayasu hakkında idari soruşturma başlattı. Kayasu, Evren hakkında "ihtilal yapmak ve ihtilale kalkışmak" suçuyla TCK'nın 146/1-2 ve 147. maddelerine muhalefetten iddianame hazırlamıştı.

Yaklaşık 5 yıl önce meskun mahalde attığı silahın yerini göstermek için gözaltına alınan ve İstanbul'a getirilirken Topçular açıklarında denize düşerek kaybolduğu iddia edilen Murat Yıldız'la ilgili davanın karar duruşmasında, Gebze 2. Asliye Ceza Mahkemesi, Tahir Şerbetçi ve Şah İsmail Öztürk adlı iki polis hakkında 1 milyon 180'er bin lira para cezası verdi. Karar sonunda Hakim Temel Doğangün, Murat Yıldız'ın annesine dönerek "yasalar bunu gerektiriyor, elimizden daha fazla bir şey gelmez" dedi.

Ulaştırma eski bakanı Necdet Menzir hakkında, İstanbul Emniyet Müdürü olduğu dönemde yakalanan Yaşar Öz ile ilgili yasal işlem yapmadığı gerekçesiyle "görevi kötüye kullanmak" suçundan dava açıldı. İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığı'nca hazırlanan iddianamede, 13 Ocak 1994 günü Ataköy'deki bir eve yönelik baskında uluslararası uyuşturucu kaçakçısı olduğu öne sürülen Yaşar Öz'ün, çok sayıda mermi , sahte pasaportlar, üzerinde resmi bulunan "Eşref Çuldar" adına düzenlenmiş ehliyet ve kayıp MİT görevlisi Tarık Ümit'in pasaportuyla yakalandığı; Öz'ün yakalanmasının hemen ardından, dönemin Emniyet Genel Müdürü Mehmet Ağar'ın, İstanbul Emniyet Müdür Yardımcısı Mestan Şener'i arayarak, yakalanan kişinin terör örgütü PKK ile mücadelede yardımcı olduğunu söylediği ve hakkında işlem yapılmamasını istediği belirtildi. Ağar'ın isteği üzerine Menzir'in, Öz'ü yasal işleme tabi tutmadan, savcılığa da haber vermeden serbest bıraktığının ifade edildiği iddianamede, Öz'ün kaldığı evde bulunan belgelerin de Ankara'ya gönderildiği belirtildi.

ANAP Ağrı Milletvekili Celal Esin'in hac dönüşünde, Esenboğa Havalimanı'nda bir polis memuruyla yaşanan tartışmayla ilgili yapılan soruşturma kapsamında bir emniyet amiri ile polis memuru açığa alındı.

Öcalan'ın Türkiye'ye getirilmesinin ardından Aydın'da bir gecede 6 araç yaktığı iddiasıyla tutuklanan Keziban Serpen'e verilen 12 yıllık hapis cezası "delil bulunmadığı halde, yoruma dayanılarak cezalandırıldığı" gerekçesiyle Yargıtay 9. Ceza Dairesi tarafından bozuldu.

İstanbul'da öğretmen istedikleri için döviz taşıyarak yürüyen ve bu nedenle izinsiz gösteri yapmaktan haklarında 3 yıla kadar hapis istemiyle dava açılan altı ilköğretim okulu öğrencisi, İstanbul 1 Nolu Çocuk Mahkemesi'nde görülen üçüncü duruşmada beraat ettiler.

Danıştay 10. Dairesi, YAŞ kararıyla ordudan atılan Binbaşı Hasan Oğuz'un, avukatı Hacı Ali Özhan aracılığıyla açtığı davayı karara bağlayarak, Oğuz'un yeşil pasaport almasını engelleyen İçişleri Bakanlığı genelgesini iptal etti. Karar, 1'e karşı 4 oyla alındı.

Türkiye ilk kez AİHM'de gazeteci cinayetinden mahkum oldu. AİHM, Türkiye'yi Özgür Gündem Gazetesi Şanlıurfa Temsilcisi Kemal Kılıç'ın ailesine masraflarla birlikte 39 bin 500 İngiliz Sterlini ödemeye mahkum etti. Elazığ'da öldürülen Dr. Hasan Kaya ve yine öldürülen Kemal Kılıç davalarında da Türkiye'yi haksız bulan AİHM, sözkonusu kişilerin yakınlarına da 39 bin 500'er İngiliz Sterlini verilmesini kararlaştırdı.

TBMM İçtüzüğü'nün başörtüsüyle Genel Kurul Salonu'na girmeyi yasaklayıp yasaklamadığının tespiti için Anayasa Mahkemesi'ne yaptığı başvuru reddedilen avukat Hacı Ali Özhan, AİHM'ye başvurdu.

Akit Gazetesi yazarı Yaşar Kaplan'ın bir sivil olarak askeri mahkemede yargılanması, 44 gün tutuklu kaldığı Mamak Askeri Cezaevi'nde saç ve sakalının kesilmesiyle ilgili olarak avukat Hacı Ali Özhan, AİHM'ye başvurdu.

AİHM, Özgür Gündem Gazetesi'nin 1995 yılında "ifade özgürlüğünün kısıtlandığı" ve "ayrımcılık yapıldığı" gerekçesiyle Türkiye aleyhine açtığı davayı sonuçlandırdı. Türkiye toplam 31 milyar tazminat ödemeye mahkum edildi.

Türkiye AİHM'in yargılama yetkisini kabul eden 40 ülke arasında aleyhine en çok dava açılan ülke. 1 Ocak 1999 tarihi itibariyle, 1825 dava ile Türkiye, 1191 davasıyla ikinci sırada bulunan İtalya'nın çok önünde yer aldı. Aynı tarihte üye 40 devlet hakkındaki toplam dava sayısı 7771 iken, Türkiye tek başına mahkemedeki her 4 davadan birinin muhatabı haline geldi. Ocak 99'dan itibaren Türkiye aleyhine açılan dava sayısı çığ gibi büyüdü. Dışişleri Bakanlığı İnsan Hakları Bürosu'nun verdiği bilgiye göre şu anda dava sayısı 3 bini aştı. 2000 yılı sonundan itibaren bu rakamın asgari 8 bin civarına ulaşması bekleniyor.

İNSAN HAKLARI POLİTİKALARI

Andreas Barsony başkanlığındaki Avrupa Konseyi Parlamenterler Meclisi Denetim Komisyonu üyeleriyle görüşen Fazilet Partisi Başkanı Recai Kutan, Batı'yı insan hakları konusunda çifte standartlı olmakla suçladı. Kutan, Türkiye'de parti kapatmalarına batı ülkelerinin fazla ses çıkarmadığını belirtirken, 312. maddeden bir başbakanın ceza almasına Batı'nın yeterince tepki göstermediğini söyledi. Kayseri Milletvekili Abdullah Gül de heyette yer alanlara "Ben kendilerine 'Neden 312. maddeden ceza alan ve hapishanede bulunan Hasan Celal Güzel'i ziyaret etmiyorsunuz? Neden düşüncesini açıkladığı için mahkum olan eski Başbakan Necmettin Erbakan'ı ziyaret etmiyorsunuz? Yoksa bunlar size göre insan hakları ihlali değil mi?' diye sordum" dedi.

İçişleri Bakanı Sadettin Tantan, telefon dinleme konusunda 75 yıldır gayrisiyasi bir düzen olduğunu söyledi. Tantan şunları söyledi: "Ben geçmişi yargılamak istemiyorum ama bu konuda, 75 yıldır gayrisiyasi bir düzen vardı. Bizim çıkardığımız Çıkar Amaçlı Suç Örgütleri Yasası ile bu durumu disipline bağladık. Artık kimse mahkemenin önüne delil koymadan telefon dinleyemez. Geçmişte, mahkeme kararı olmadan telefon dinlenmişse bu bir suçtur ve gereğini de hukuk yapar."

TBMM Genel Kurulu'nda, Olağanüstü Hal'in Diyarbakır, Hakkari, Şırnak, Tunceli ve Van illerinde 30 Mart 2000 tarihinden itibaren 4 ay daha uzatılmasına ilişkin Başbakanlık Tezkeresi kabul edildi. 304 milletvekilinin hazır bulunduğu oylamada 69 ret, 234 evet oyu verildi.

Kürtçe yayın ve eğitim hakkının serbest bırakılmasını isteyen Avrupa Parlamentosu Sosyalist Grubu üyelerine Başbakan Bülent Ecevit, "Kürtçe kasetler, gazeteler çıkıyor. Ama kimse itibar göstermiyor. Zaten Kürtçe diye bir ana dil yok. Çeşitli lehçeler var" karşılığını verdi. Heyetin İspanyol Başkanı Baron Crespo, kendi ana dilinin de pek çok lehçeden oluştuğunu bildirerek, "Bizim dilimizde de lehçeler var. Ancak onlar da anayasal haklarının verilmesini istiyorlar" dedi.

Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı Vural Savaş, TCK'nın 312. maddesine "kamu güvenliğini tehlikeye düşürecek şekilde" işlenmesi unsurunun konulmasının irtica ve bölücülük eylemlerinin "yaşanan tehlike" olmaktan çıkıp "olası tehlike" haline gelmesinin resmen kabulü anlamı taşıyacağını söyledi.

Hükümetin, İnsan Hakları Başkanlığı ve İnsan Hakları Danışma Kurulu'nun yanısıra Başbakanlığa bağlı "İnsan Hakları İnceleme Heyeti" kurulmasını kararlaştırdığı belirtildi.

Başbakan Bülent Ecevit, Avrupa Birliği'nin Genişlemeden Sorumlu Komiseri Gunter Verheugen ile yaptığı görüşmede, Verheugen'in Boğaziçi Üniversitesi'nde yaptığı konuşmada "Güneydoğu Anadolu'daki sorunu 'Kürt sorunu' olarak gördüğünü söylediğini" hatırlatarak, görüşme esnasında "Bizim böyle bir tanımlamaya katılmadığımızı belirttim. Çünkü Türk toplumunda ırk ayrımcılığı geleneği bulunmadığımı söyledim. Güneydoğu Anadolu'daki sorunların da ırk ayrımcılığından kaynaklanmadığını, o bölgenin feodal yapısından ve bu yüzyılın başlarından beri bazı dış güçlerin Türkiye'yi bölme çabalarından kaynaklandığını söyledim" dediğini kamuoyuna açıkladı. Ecevit'in bu yaklaşımına Verheugen, "herkesin kendi tanımlaması" olabileceğini yanıtını verdi.

Çeşitli Avrupa ülkesi vatandaşlarından 56 kişi hakkında Türkiye'ye giriş yasağı konuldu. Çeşitli meslek kollarına mensup "yasaklı" şahısların PKK ile işbirliği yaptıkları ileri sürülürken, "sakıncalılar" listesi tüm sınır kapılarına gönderildi.

Ceza Hukukçusu Ord. Prof. Dr. Sulhi Dönmezer, gözaltı süresinin ek süre dahil en fazla 4 gün olacağını söyledi. Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'nin 6. maddesinde gözaltılarla ilgili kabul edilen sürenin azami 4 gün olduğuna dikkat çeken Dönmezer, Türkiye'nin de buna uymak durumunda olduğunu, bununla ilgili tasarıyı Adalet Bakanlığı'na sunacaklarını söyledi.

Yargıtay Başkanı Sami Selçuk, "Şiddeti içermeyen, zoru özendirmeyen her söz veya yazı, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesi'nin görüşüne göre düşüncedir. Düşüncenin suçu olmaz. Bu nedenle çıkarılacak olan affın, düşünce suçlarını da kapsaması gerekir" dedi. Adalet eski Bakanı Selçuk Öztek de "İnsanlar düşüncelerinden dolayı yargılanmasın, hapse atılmasınlar. Ben bir hukukçu ve bu ülkenin bir evladı olarak insanların düşüncelerinden dolayı hapse atılmasından utanç duyuyorum." dedi.

Maltepe Rotary Kulübü'nün "mesleğinde başarılı" kişilerden kabul edip ödül verdiği Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı Vural Savaş, ödül töreninde "Hiçbir rejim sadece hukukçuların ve askerlerin çabasıyla ayakta duramaz" dedi.

Başbakan Bülent Ecevit, TCK'nın 312. maddesinde, özü bakımından büyük değişiklikler yapılmadan bir üslup değişikliğine gidilebileceğini açıkladı. Bir yıllık ceza alan bir politikacının ömür boyu siyasetten yasaklanmasını içine sindiremediğini belirten Ecevit, "Bu maddenin müeyyideleri bakımından kapsamlı bir çalışma zaten gerekiyor" dedi.

Adalet Bakanı Hikmet Sami Türk, TCK'nın 312. maddesiyle ilgili tartışmalar konusunda "Bu maddenin kaldırılması mümkün değil, demokrasi havariliği adına 312. maddeyi kaldırma lüksümüz yok" dedi. Türk, geçmişte bu maddede bir değişiklik gündeme getirildiğini ancak çıkarılamadığını anımsattı.

MHP Genel Sekreter Yardımcısı Mustafa Sait Gönen, 312. maddenin "ülkenin bölünmez bütünlüğü ve bölücü unsurlarla mücadele için gerekli" olduğunu vurgulayarak "Devletin kendini savunma refleksi içinde olması gereken maddelerden biridir" dedi. Partinin Genel Başkan Yardımcısı Şevkat Çetin ise "MHP olarak sistemi ilgilendiren yasalarla oynanmasına karşıyız" dedi.

Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı Vural Savaş, "TCK'nın 312. maddesinin değiştirilmesi rejim açısından tehlikeli. Bu maddenin kuşa çevrilmesi yanlış olur" dedi. Eski başbakan Necmettin Erbakan'ın cezası için "4-5 aylık ceza bu kadar kışkırtmaya az bile" değerlendirmesi yapan Savaş, 312. maddeyi değiştirme girişimlerinin "başta Amerika olmak üzere dış ülkelerin planı olduğunu, FP'nin başına yasaklı bir kişiyi geçirmek istediklerini" savundu.

Anayasa Mahkemesi eski Başkanı Yekta Güngör Özden, "TCK'nin 312. maddesi, 163. maddenin kaldırılmasından sonra etnik ve dinsel terörle tırmandırılan tüm sapkınlıklara karşı cumhuriyetin sigortası özelliğini kazandı" dedi.

ANAP Grup Başkanvekili Beyhan Aslan, faili meçhul cinayetlerin hukuki mirasçılarına devletin manevi tazminat ödemesi için kanun teklifi hazırladı. Meclis Başkanlığına verilecek olan kanun teklifine göre, 5 yıl içerisinde çözülemeyen ve faili meçhul kalan cinayetler karşılığında devlet tazminat ödeyecek.

FP Başkanı Recai Kutan, Anayasanın 69. maddesinin değiştirilmesi için Cumhuriyet Başsavcısı Vural Savaş'ın lobi faaliyetleri başlatmasına değinerek "Savaş, 'Bu mesele çözülmezse nasıl çözüleceği bellidir' diyor. Kimse milletin temsilcilerini tehdit edemez" dedi. Savaş'ın "irticanın önündeki engel" olarak nitelediği 69. madde ile ilgili olarak ANAP Başkanı Mesut Yılmaz ile görüştüğü, MHP Genel Başkanı Devlet Bahçeli'ye de mektup göndererek, değişikliğe karşı çıktığı belirtildi.

DÜNYA İNSAN HAKLARI RAPORU

Merkezi New York'ta bulunan Gazetecileri Koruma Komitesi'nin (GPJ) yayınladığı raporda Türkiye, Çin'in ardından en çok gazetecinin hapsedildiği ikinci ülke olarak gösterildi. Çin'de 19, Türkiye'de ise 18 gazeteci hapiste. Raporda, geçen yıl bütün dünyada 34 gazetecinin öldürüldüğü, 87 gazetecinin de hapsedildiği belirtildi. Buna karşın Basın Konseyi Başkanı Oktay Ekşi, "gazetecilik işlevi" nedeniyle Türkiye'deki cezaevlerinde, yalnızca Kur'ani Mücadele Dergisi ve Yazı İşleri Müdürü Ramazan Yılmaz'ın bulunduğu söyledi. Ekşi, diğer 24 kişi hakkında ise tereddütte olduklarını belirtti.

Uluslararası Basın Enstitüsü (IPI), dünyada geçen yıl 87 gazetecinin öldürüldüğünü bildirdi. 25 gazetecinin ölümüyle Yugoslavya başı çekti.

Bosna'daki "tecavüz kampları"nı yönetmekle suçlanan üç Bosnalı Sırp'ın yargılanmasına başlandı. Uluslararası Savaş Suçları Mahkemesi (USSM) Savcısı Dirk Ryneveld, duruşmayı açarken yaptığı konuşmada, "Bunun akıl almaz bir dehşet yaşayan, bazıları 12-15 yaşında olan kız ve kadınların davası olduğunu" söyledi.

Uluslararası Af Örgütü, ABD Başkanı Bill Clinton'a çağrıda bulunarak, Türkiye'de insan hakları ihlallerinin halen belgeli olarak devam ettiğinden, Türkiye'nin uzun süredir almaya çalıştığı 145 helikopterin verilmemesini istedi.

Uluslararası Af Örgütü, Rusların, tutuklu bulunan Çeçenleri, kamplardan gizli bölgelere kaydırarak işkence ve insan hakları ihlalleri delillerini gizlediğini belirtirken, kamplarda kadınlarla erkeklere tecavüz edildiğini, tutuklanan sivillerin kulak ve burunlarının kesildiğini belirtti. Newsweek Dergisi muhabiri de dilleri ve kulakları kesilmiş Çeçenler gördüğünü yazdı.

Çeçenistan'da kaybolduğu söylenen ve başından karışık bir sürü olay geçtikten sonra Rusya tarafından serbest bırakılan ABD destekli Radio Liberty muhabiri Andrey Babitski, Çeçenistan'daki toplama kamplarında işkence yapıldığını söyledi.

Avrupa Konseyi'nin İnsan Hakları Komiseri Alvaro Gil Robles, Grozni'de bir insan hakları ofisi kurulmasını istedi.

BM Savaş Suçları Mahkemesi, Bosnalı Hırvat General Tihomir Blaskiç'i, Müslümanlara karşı etnik temizlik kampanyası düzenlemekten suçlu bularak 45 yıl hapis cezasına çarptırdı.

ABD : Amerika İslami İlişkiler Konseyi'nin girişimleri sonucu, Pensilvanya'daki Wilyam Sport Lisesi, okulda okuyan Müslüman kız öğrencilerin zorunlu yüzme derslerinde İslami inançlara göre ders almalarına müsaade etti. Söz konusu öğrencilerin yönetmelik gereği, diğer öğrencilerle birlikte mayo ile yüzme dersleri almaları gerekiyordu, dini inançlarından dolayı bu derse girmeyen Müslüman kız öğrenciler başarısız sayıldıkları için mağduriyetleri söz konusu oluyordu. Alabama eyaletinde hırsızlık için girdiği dükkan sahibini öldüren Freddie Lee Wright, elektrikli sandalyeyle idam edildi. Teksas eyaletinde tecavüz ve cinayet suçundan idama mahkum edilen Odell Barnes'in infazı gerçekleştirildi. Barnes, Teksas'da bu yıl içerisinde idam edilen onuncu kişi oldu. Coca Cola'nın gerçekleştirdiği işten çıkartmaları protesto eden siyah işçiler, görevlerine son verilenlerin çoğunun siyah olduğunu savunarak, şirketi etnik temizlik yapmakla suçladılar. Clinton, San Fransisco'da katıldığı bir yemekte, bir yıl önce New York'ta 4 dört polis tarafından öldürülen Gineli göçmen Amadou Diallo ile ilgili olarak şunları söyledi; "Mahkemede bulunmadım ve jürinin kararını eleştirmek istemiyorum, ama ırkı ne olursa olsun Amerikalıların çoğu, bu olay beyazların yaşadığı bir semtte genç bir beyazın başına gelseydi, büyük olasılıkla böyle tatsız sonuçlanmayacaktı diye düşünüyor."

ALMANYA: Mannheim kentinde polis, annesini ve bir komşusunu bıçakla yaralayan ve kendilerine de kurusıkı tabancayla ateş eden bir Türk gencini öldürdü. Hamza Polat adlı bir Kürt'ün, şahsına yönelik ajanlık dayatması ve baskıları protesto iddiasıyla Berlin'de kendisini yaktığı belirtildi. Polat'ın hastaneye kaldırılırken yolda öldüğü belirtildi. Cumhurbaşkanı Johannes Rau, İslam'ın, devlet okullarında, felsefe ve ahlak dersleri gibi seçmeli olarak okutulmasını istedi. Hannover yakınlarındaki Loccum'daki konuşmasında Rau, "Yabancılara bu hak sağlanmalı. Onlar ülkelerini terk ettiler ama kültür ve inançlarını değil. Bu nedenle yabancı kökenli aileler, dini vecibelerini yerine getirmekte özgür olmalı, devlet de bunun için okullarda gerekli düzenlemeyi sağlamalıdır" dedi.

ANGOLA: Baptist Kilisesi'nin 6 üyesinin UNIT militanlarınca çarmıha gerilerek öldürüldüğü belirtildi.

AZERBAYCAN: Azeri toprağı Dağlık Karabağ'da ayrı yönetim ilan eden Ermenilerin Cumhurbaşkanı Arkadi Gukasyan, düzenlenen silahlı saldırı sonucu ağır yaralandı.

BELÇİKA: Brüksel Ceza Mahkemesi, bir kadını döverek işkence yapmak suçundan yargılanan iki polis memurunu 15'er gün tecilli hapis ve yaklaşık 13 milyon lira para cezasına çarpıtırdı.

BREZİLYA: Rondonopolis bölgesinde bir hapishanede karşıt görüşlü mahkumlar arasında çıkan kavgada, aynı gruptan 13 mahkum öldü.

CEZAYİR : Süregelen şiddet olayları nedeniyle 63 öldü.

ÇEÇENİSTAN: İncelemelerde bulunan AKPM heyetinin başkanı Lord Judd, Rusların keyfi şekilde adam öldürdüğünü belirterek, "Bir Avrupa kentinin, 21. yüzyılın başında böyle sistematik bir şekilde yok edilmesi akıl alır bir şey değil" dedi.

ÇİN: 1994 yılında ülkenin en zengin 10 kişisinden biri olarak gösterilen Uygur asıllı iş kadını Rabia Kader, yabancılara bilgi verme, ayrılıkçılık ve devleti yıkma girişimlerinde bulunmaktan suçlanarak 8 yıl hapis cezasına çarptırıldı.

ENDONEZYA: Hükümetin kurulduğu Eylül ayından bu yana Moluk adalarında meydana gelen Hristiyan-Müslüman çatışmalarından 2 binden fazla insanın hayatını kaybettiği belirtildi. Çatışmalar bu ay da devam etti. Devlet Başkanı Abdurrahman Vahid, askerlerin Ache eyaletindeki insan hakları ihlalleriyle ilgili iddiaların soruşturulması talimatını verdi.

GÜNEY AFRİKA CUMHURİYETİ: Irk ayrımı döneminde siyahlara yönelik katliamlar gerçekleştiren Afrikaaner Direniş Örgütü lideri Eugene Terre Blanche, bir siyaha saldırmasının bedeli olarak bir yıl hapis cezasına çarptırıldı.

HAİTİ: Radio Haiti Inter'in müdürü Jean Dominique, uğradığı silahlı saldırı sonucu hayatını kaybetti.

HOLLANDA: Dönem stajına çocukken gittiği Obs. Het Muzaiek İlköğretim Okulu'nda yapmak isteyen ancak okul müdürü Bert Weikamp'ın engeline takıldığı için Weikamp hakkında dava açan Han Üniversitesi öğrencisi Ayşe Öncü, Eşit Haklar Komisyonu (CGB)'na açtığı davayı kazandı.

IRAK:. ABD uçaklarının ülkenin güneyini bombalaması sonucu 3 kişi öldü.

İRAN: Sobh-u Emruz Gazetesi Yazı İşleri Müdürü ve İslami Katılım Cephesi Siyasi Büro üyesi Said Haccariyan, silahlı saldırıya uğrayarak ağır yaralandı.

İNGİLTERE: İngiltere hükümeti ve Essex Üniversitesi'nin işbirliği ile hazırlanan "İşkence El Kitabı" Dışişleri Bakanı Robin Cook tarafından dünyaya tanıtıldı. Önümüzdeki günlerde BM İnsan Hakları Komisyonu toplantısı öncesinde, dünya çapında sivil toplum örgütlerine ve insan hakları kuruluşlarına rehber olması amacıyla hazırlanan el kitabında, "İşkence nedir? Nasıl ortaya çıkarılır? İddialar nasıl belgelenir? Bilgi ve belge nasıl toplanır?" gibi soruların yanıtları bulunuyor. Yaklaşık bir yıldır gözlem altında tutulan Şili eski diktatörü Augusto Pinochet, serbest bırakıldı.

İSRAİL: Askerler, Taybe kentinde bir apartmana düzenledikleri baskında 2 Filistinliyi öldürdü. Bakanlar Kurulu, İsrail askerlerinin temmuz ayında Güney Lübnan'dan çekilmesini oy birliği ile onayladı.

İTALYA: Ukrayna bandıralı bir gemide, aralarında Türkiyelilerin de bulunduğu 300'e yakın mülteci yakalandı.

KOLOMBİYA : Güvenlik görevlileri ile FARC militanları arasındaki çatışmalar devam etti; onlarca insan öldü ve yaralandı.

PAKİSTAN: Eski Başbakan Navaz Şerif'in avukatlarından İkbal Raad ile bir müvekkili, uğradığı silahlı saldırı sonucu hayatını kaybetti. Askeri bir darbeyle yönetimden el çektirilen Nevaz Şerif'in idamı istendi.

SRİ LANKA: Borella bölgesinde bir araçta meydana gelen patlama sonucu 23 kişi öldü.

ŞİLİ: Concepcion kenti yakınlarında Pinochet döneminde öldürülen muhaliflere ait olduğu belirtilen 24 kişilik bir toplu mezar bulundu.

UKRAYNA: Devlet Başkanı Leonid Kuçma, Avrupa Konseyi'nin isteği doğrultusunda çıkartılan ve idam cezasını yürürlükten kaldırmayı öngören yasayı onayladı. Barakova kömür ocağında meydana gelen grizu patlamasında 80 işçi öldü.

YUNANİSTAN: Türkiye kıyılarından denize açılan ve mültecileri taşıyan geminin Yunanistan'ın Kos adası yakılarında batması sonucu, 10 mülteci hayatını kaybetti.

________________________

(*) Bu Rapor, MAZLUMDER İnsan Hakları İhlallerini İzleme Komisyonu'nca hazırlanmıştır.