YAŞAMA HAKKI

FAİLİ MEÇHUL CİNAYETLER/ŞÜPHELİ ÖLÜMLER

08 Ekim 2000 gecesi Ankara Keçiören'de, inşaat halindeki bir binada bir erkek cesedi bulundu. Cesedin Orhan Aydoğdu adlı şahsa ait olduğu belirlendi, ancak ölüm nedeni çözülemedi.

09 Ekim 2000 günü Ankara Hipodrom'da, Çankaya Belediyesi'nde marangoz olarak çalışan Üçler Arıkan adlı şahsın bıçaklanarak öldürülmüş cesedi bulundu. Arıkan'ın beş gün önce evinden ayrıldığı ve bir daha haber alınamadığı belirtildi. Aynı gün İstanbul Yeni Bosna'da kafası toprağa gömülü kimliği belirsiz bir erkek cesedi bulundu.

14 Ekim 2000 günü Zonguldak'ın Gökçebey ilçesi Çukur köyünde, kafası vücudundan ayrılmış bir erkek cesedi bulundu.

Ankara'nın Gölbaşı ilçesinde kimliği belirsiz kişilerce dövüldükten sonra yol kenarına bırakılan Bora Kantar adlı şahıs, kaldırıldığı SSK Hastanesinde 15 Ekim 2000 günü hayatını kaybetti.

18 Ekim 2000 günü İstanbul Tuzla'da Mustafa Açıkgöz adlı şahsın cesedi bulundu. Ceset Orhanlı Beldesi'nde bir dere kenarında bulunurken, Açıkgöz'ün başına aldığı darbeler sonucu hayatını kaybettiği anlaşıldı.

19 Ekim 2000 günü sabah saat 05.00 sularında İstanbul Mecidiyeköy'de bir binanın önünde bir erkek cesedi bulundu. Cesedin Ali Ögel adlı şahsa ait olduğu belirlenirken polis, binadan atılma ihtimali üzerinde durdu.

TİKKO'nun kurucusu olduğu öne sürülen İbrahim Kaypakkaya'yı, 1973 yılında Tunceli'de görevli iken, güvenlik görevlilerine yaralı olarak teslim eden öğretmen Cafer Atan, 21 Ekim 2000 gecesi İstanbul Sarıgazi'deki evinde, kimliği belirsiz kişilerce ailesinin gözleri önünde öldürüldü. Atan'ın, TİKKO'nun ölüm listesinde yer aldığı belirtildi.

25 Ekim 2000'de Ankara'nın Gölbaşı ilçesine bağlı Yavrucak köyünde bir kadın cesedi bulundu. Parçalanarak toprağa gömülen cesedin kime ait olduğu tespit edilemedi.

29 Ekim 2000'de Mardin'in Kızıltepe ilçesinde Yüksel Karhan (45) ile kızı Sernur Karhan (16), kimliği belirsiz kişilerin silahlı saldırısı sonucu öldüler.

YERİNDE İNFAZ ve İŞKENCE İLE ÖLÜM

Hakkari'de, 1993 yılında boşaltmak zorunda kaldıkları, merkeze bağlı Marunis (Yoncalı) köyüne, Hakkari Merkez Jandarma Karakolu'ndan izin alarak, 19 Ekim'de ceviz toplamaya giden Mehmet Kurt, Cevher Orhan ve Salih Orhan adlı köylüler, askerlerin açtığı ateş sonucu öldü. Açılan ateş sonucu Kemal Tekin adlı köylü de yaralandı. Olay üzerine Kemal Tekin adlı şahıs gözaltına alınırken, bölgeye giriş çıkış askerlerce yasaklandı ve cesetler bir süre ailelerine teslim edilmedi. Bir grup köylüyle olay yerine giden ANAP Hakkari Milletvekili Macit Piruzbeyoğlu'na da cesetler verilmedi. Piruzbeyoğlu, askerlerin köylüleri öldürmesini doğrularken, Hakkari Valisi Orhan Işın, bölgeye gönderilen askeri birliklerin kan izine rastlayamadığını söyleyerek, "bunun yanısıra öldükleri iddia edilen kişilerin cesetleri de henüz bulunamadı. Olay, operasyon sonunda netlik kazanacak" dedi. FP Genel Başkan Yardımcısı Mehmet Bekaroğlu, olayı TBMM gündemine taşıdı.

ÇATIŞMALARDA ÖLEN VE YARALANANLAR

Çeşitli örgüt militanlarıyla güvenlik görevlileri arasında çıkan çatışmalar sonucunda Diyarbakır kırsalında 1 güvenlik görevlisi, 2 PKK'lı; Diyarbakır il merkezinde 1 polis memuru; Şırnak kırsalında 3 güvenlik görevlisi, 7 PKK'lı; Şırnak'ın Beytüşşebap ilçesi kırsalında da 12 PKK'lı hayatını kaybetti.

Şırnak kırsalında 3 güvenlik görevlisi, Diyarbakır'ın Bağlar semtinde polisle Hizbullah militanları arasında çıkan çatışma sonrasında 1 polis memuru; Şırnak'ın Beytüşşebap kırsalında 3 güvenlik görevlisi; yaralandı.

SİVİLLERE YÖNELİK EYLEMLER

Şırnak'ın Uludere ilçesi Polatbaşı köyünde, yola gömülü mayına basan Ahmet ve Salih Tonk adlı şahıslar hayatlarını kaybettiler.

Aydın'ın Söke ilçesi Maden Ocakları mevkiine atık kömür toplamaya giden Ayhan Öymen (8) ve Cendar Demir (7) adlı çocuklar, buldukları fünyelerin patlaması sonucu yaralandılar.

İstanbul'da Beyoğlu Adliyesi'ne; Kartal'da Dışbank Şubesinin ATM'sine; Esenler'de bir kuaföre bomba atıldı.

KİŞİ ÖZGÜRLÜĞÜ

KAÇIRMA/KAYIPLAR

30 Ekim 2000 günü İstanbul Bağcılar Meydanı'nda kardeşi Hikmet Yıldırım'ın kimlik kontrolü sırasında gözaltına alındığını belirten ağabey Hikmet Yıldırım, kardeşinin gözaltında bulunduğunun kabul edilmediğini söyledi.

CİNSEL TACİZ/TECAVÜZ

İHD İstanbul Şubesi'nde bir basın toplantısı düzenleyen İsmail Erdoğan adlı kişi, 31 Temmuz günü kendilerini Türk İntikam Tugayı olarak tanıtan kişilerce Sarıyer'de kaçırılarak tecavüze uğradığını söyledi.

25 Ekim tarihinde Mersin'in Tarsus ilçesinde Azadiya Welat Gazetesi dağıtımı yaparken gözaltına alınan Sebahat Demir, götürüldüğü Tarsus Emniyeti'nde polislerin cinsel tacizine maruz kaldığını ve tecavüzle tehdit edildiğini belirtti. Üç sivil polis tarafından gözaltına alınarak bir arabaya konulduğunu belirten Demir, "Gözlerimi bağlayarak, bir saat arabayla dolaştırdılar. Sürekli ağza alınmayacak küfür ediyorlar, başıma yumrukla vuruyorlardı. Daha sonra emniyete getirip hücreye attılar. Erkek polisler, arama adı altında bana elle dokunarak cinsel tacizde bulunuyorlardı. Bayan polislerin aramasına izin vermediler. Sürekli dövüyorlardı" dedi. Bir süre sonra hücreden alınıp Adli Tabipliğe götürüldüğünü kaydeden Demir, polislerin zorlaması sonucu, burada kendisine bekaret kontrolü yapıldığını söyledi. Doktorun yanında polislerden birinin kendisine Kürtçe ağza alınmayacak küfür ettiğini belirtti.

Gözaltında Cinsel Taciz ve Tecavüze Karşı Hukuki Yardım Bürosu'nun verilerine göre, gözaltında cinsel taciz ve tecavüz iddiasıyla yapılan suç duyurularına ilişkin olarak Fatih Cumhuriyet Savcısı Zekai Özbek'in 17 ayrı dosyanın tümüne takipsizlik kararı verdiği belirlendi. Özbek'in, yaklaşık üç ay önce de emekliye ayrıldığı kaydedilirken, Büroya son 3 yıl içinde toplam 126 taciz ve tecavüz başvurusunun olduğu ancak Türkiye'deki mahkemelerde mağdurların lehine sonuçlanan tek bir dosyanın bulunmadığı belirtildi. Mağdurlardan 24'ü hukuk yollarının tükenmesi üzerine AİHM'ye başvurdu. Bunların birisinden Türkiye mahkum oldu.

Mardin'in Nusaybin İlçesi Emniyet Müdürlüğü'nde işkence ve tecavüze uğrayan Kamile Çiğli'nin biri komiser, 7 polis hakkında açtığı davanın duruşması Mardin 2 Nolu Ağır Ceza Mahkemesi'nde görüldü. Mahkeme Başkanı, Kamile Çiğli'nin Diyarbakır'da ameliyat olduğu Dr. Mehmet Ekmen ile aynı tarihlerde gözaltında bulunan Adnan, Orhan ve Hüseyin Karakaş'ın tanık olarak dinlenmeleri için duruşmayı ileri bir tarihe erteledi. Polisler hakkında, 18'er yıla kadar hapis cezasıyla cezalandırılmaları talep ediliyor.

İŞKENCE/İŞKENCE İDDİASI

"2000 Yılı Dünya Kadın Yürüyüşü" kapsamında Ankara'da yapılan mitinge katılmak amacıyla İstanbul'dan çıkan kadınlara Düzce'de müdahale eden polis, 15 kadının yaralanmasına neden oldu.

YNK ile PKK arasında yaşanan çatışmaların sona erdirilmesi amacıyla temaslarda bulundukları için tutuklanan Barış Anneleri İnisiyatifi'nden Fahriye Bıkkın (65), Rahime İnce (65), Azize Yıldız (39), Müyesser Güneş (48) ve Şekernaz Çakar (56) ile tercümanları Murat Batgi, avukatları aracılığıyla yaptıkları açıklamada gözaltında işkence gördüklerini bildirdiler.

TEM ve Asayiş Şube Müdürlüğü'nde 8 gün gözaltında tutulan ve sürekli ölümle tehdit edilmesi sonucu kendisini yakan Mustafa Ocak İHD'de basın açıklaması yaptı. Ocak, 3 Ekim günü Bayrampaşa Cezaevi'ndeki PKK'lı tutuklular için telefon santralı kurduğu iddiasıyla gözaltına alındığını ve psikolojik işkenceye maruz kaldığını belirterek, sık sık ölümle tehdit edildiğini belirterek, yoğun psikolojik işkenceden dolayı hücresinde kendisini yaktığını anlattı.

Adli Tıp Kurumu 3. İhtisas Dairesi Başkanı Dr. Nur Birgen'e hakaret ettiği gerekçesiyle yargılanan avukat Metin Narin, suçun yasal unsurları oluşmadığı gerekçesiyle beraat etti. İstanbul 1. Ağır Ceza Mahkemesi'ndeki duruşmada Cumhuriyet Savcısı Özer Kaya, Av. Narin'in hakaret kastıyla hareket etmediğinin anlaşıldığını bildirdi. Bunun üzerine davayı karara bağlayan mahkeme heyeti, suçun yasal unsurları oluşmadığı gerekçesiyle Metin Narin'in beraatını kararlaştırdı. Avukat Metin Narin hakkındaki dava, Adli Tıp Kurumu Başkanlığı'na verdiği 28 Ağustos 1998 tarihli dilekçede, 3. İhtisas Dairesi Başkanı Dr. Nur Birgen'e hakaret içeren sözler bulunduğu gerekçesiyle açılmıştı.
Ankara Cumhuriyet Başsavcılığı, mahkumun muayenesi sırasında güvenlik görevlilerinin muayene odasında beklemesine izin vermeyen Yüksek İhtisas Hastanesi Gastroenterololoji Bölümü doktorları Gülay Temuçin ve Aysel Ülker'le Numune Hastanesi Psikiyatri Bölümü Doktoru Özge Yenier hakkında, "görevi ihmal" suçlamasıyla bir yıla kadar hapis cezası istemiyle dava açtı.

"Umut" operasyonları kapsamında gözaltına alınarak tutuklanan ve ilk duruşmalarında işkence gördüklerini belirterek konuşmayan Ferhan Özmen ve Necdet Yüksel, Ankara 2 Nolu DGM'de görülen ikinci duruşmada da konuşmadılar. Sanıklar, psikolojik tedavilerinin yapılmadığını kaydettiler. Mahkeme Başkanı Hüseyin Eken de, hastaneye götürüldükleri halde tedavi edilmeyen sanıkların tedavisinin önümüzdeki günlerde yapılacağını belirtti.

Hortum Süleyman lakaplı Başkomiser Süleyman Ulusoy'un "işkence yapmak" iddiasıyla hakkında yürütülen soruşturmaya yaptığı itirazı İstanbul Bölge İdare Mahkemesi reddetti. Ulusoy hakkında Beyoğlu İlçe Emniyet Müdürlüğünde başkomiser olarak görev yaptığı dönemde sanıklara kötü muamele yaparak hortumla dövdüğü iddiasıyla soruşturma başlatılmıştı. Dokuz travestiye kötü muamelede bulunduğu öne sürülen başkomiser Süleyman Ulusoy hakkında, 27 yıla kadar hapis cezası istemiyle dava açıldı. Hazırlanan iddianamede, Ulusoy'un, "bu görevi sırasında 9 travestiyi, memur olduğu halde kanun ve nizamın tayin ettiği ahvalden başka surette kötü muamele ve cismen eza verecek şekilde darp ve cerh ettiği" kaydedildi. Ulusoy'a, 27 yıla kadar hapis cezasının istendiği iddianamede ayrıca, halen Fatih İlçe Emniyet Müdürlüğü bünyesinde görev yapan Başkomiser Süleyman Ulusoy'un memuriyetten men edilmesi de istendi

TBMM İnsan Haklarını İnceleme Komisyonu'nca Küçükköy Polis Kararoku'nda bulunan "Filistin askısı"na ilişkin olarak yürütülen soruşturma, mağdur bulunamadığı için kilitlendi. Konuyla ilgili çalışmayı yürüten Gaziosmanpaşa Cumhuriyet Başsavcılığı, Komisyon'a bir yazı yazarak askı nedeniyle mağdur edilen şahısların adlarını istedi. Komisyon da mağdur isimlerinin kendilerinde bulunmadığını Başsavcılığa bildirdi. Başsavcılığın bu nedenle dosyayı bir süreliğine daha açık tutacağı, herhangi bir mağdurun ortaya çıkmaması halinde ise, takipsizlik kararı vereceği belirtildi.

ÇEŞİTLİ AMAÇLARLA YAPILAN BASKI VE TEHDİTLER

İstanbul'da HADEP üyesi Tayyip Yıldırım, sivil giyimli kişiler tarafından kaçırıldıktan sonra karakola götürülerek ajanlık teklifi ve ölüm tehdidine maruz kaldığını belirtti.

GÖZALTILAR

ADANA: İncirlik Üssü'ndeki gelişmeleri izlerken Doğan Haber Ajansı muhabiri Neşat Karadağ ile kameraman Ali Güleryüz;

ANKARA: Düzenlenen "Huzur Operasyonu"nda "şüpheli" görüldükleri gerekçesiyle 543 kişi;

ANTALYA: Gündoğmuş ilçesinde bir evde dini amaçlı toplantı yaptıkları gerekçesiyle çoğu çocuk 11 kişi;

AYDIN: Ortaklar ilçesi Yeşiltepe Mahallesi'ndeki 15 kişilik Orbay ailesi, "yasadışı örgütlerle ilişkileri" olduğu gerekçesiyle;

BOLU: Gerede İHL'deki başörtüsü yasağını protesto etmeye hazırlandıkları iddiasıyla başörtülü 9 öğrenci;

BURSA: Orhangazi'de çocuklara izinsiz Kur'an öğrettikleri gerekçesiyle Gülben Koçer ve Fatma Kevser adlı bayanlar ile birlikte 25 çocuk;

DİYARBAKIR: Hazro ilçesinde düğün dönüşü "izinsiz yürüyüş yaptıkları" gerekçesiyle Yusuf Dündar, Kaya Günay ve Vahit Dilsiz adlı şahıslar; Diyarbakır'da Öğretmenler Gününü kutlamak amacıyla hazırladıkları davetiyelerde Kürtçe sözlere yer verdikleri gerekçesiyle, Eğitim-Sen üyesi 6 öğretmen; Lice'de köylerinin boşaltılmak istenmesine itiraz eden Muhtar Fikriye Ertaş'la, Veysi Nazlıer ve Ahmet Budak adlı köylüler;

DÜZCE: "2000 Yılı Dünya Kadın Yürüyüşü" kapsamında Ankara'da yapılan mitinge katılmak amacıyla İstanbul'dan çıkan kadınların 42'si;

EDİRNE: Yunanistan'a geçmek isteyen 141 mülteci;

ERZİNCAN: 27 mülteci; genel nüfus sayımında sayılmak istemeyen ismi öğrenilemeyen bir kişi;

HAKKARİ: Şemdinli'ye bağlı Bozyamaç, Derya, Öveç ve Şafatan köylerinden 11 kişi;

İSTANBUL: İstanbul Üniversitesi'nin açılışına katılan Adalet Bakanı H. Sami Türk'ü F tipi cezaevleri ile ilgili olarak protesto eden iki öğrenci; 84 mülteci; Ümraniye Cezaevi'ne ziyarete giden Kayhan Yıldız adlı HADEP'li; İsrail Havayolları'nın İstanbul Bürosu önünde İsrail'in Filistinlilere yönelik şiddet eylemlerini protesto etmek isteyen 15 kişi; Kartal ve Ferhatpaşa'da evlerine düzenlenen baskınla toplam 10 kişi; Galatasaray Lisesi önünde F tipi cezaevlerini protesto ettikleri gerekçesiyle 19 kişi; Yaşadığımız Vatan Dergisi'ne düzenlenen baskın sonucu 18 kişi;

İZMİR: İzmir-Aydın karayolunda bir kamyonda 50 mülteci; HADEP İzmir il örgütü eski saymanı Sincar Kaya; "Huzur operasyonu" sonucu 117 kişi;

KOCAELİ: Gebze İHL'deki başörtüsü yasağını protesto edenlerden 17 kişi;

KONYA: Hacıveyiszade Camii'nde kılınan Cuma namazı çıkışında vatandaşlara gül veren Selçuk Üniversitesi'nin başörtülü 6 öğrenci; Mahmut Sami Ramazanoğlu İHL'de okuyan başörtülü çocuklarına yönelik baskıları protesto eden İttifak Holding Yönetim Kurulu Başkanı Seyit Mehmet Buğa ve Özel Kalem Müdürü Ramazan Altıntaş ile Kombassan Holding Danışmanı Mustafa Büyüktemiz;

MARDİN: Azadiya Welat Gazetesine yönelik baskında üç çalışan;

SİVAS: Köylerde çocuklarını İHL'ye göndermeleri yönünde propaganda yaptıkları iddiasıyla öğretmenler Bilal Tan ve Sadettin Yıldız ile İbrahim Şentaş adlı şahıs; seçim dolayısıyla uygulanan sokağa çıkma yasağını delip sokakta top oynadıkları gerekçesiyle 4 ilköğretim okulu öğrencisi;

ŞIRNAK: YNK-PKK çatışmasına son vermek amacıyla Irak'a geçen 8 kişilik "Barış Anaları" grubu; Evinde PKK bayrağı ve telsiz bulunduğu iddiasıyla HADEP Cizre İlçe Başkanı Mehmet Dilsiz;

VAN: HADEP Merkezi Kadın Kolları'nın kongresine katılmak isteyen Mehmet Balkan, Otobüs Terminali'nde gözaltına alındı.

TUTUKLAMALAR

Elazığ'da Demokrat Gazetesi çalışanı Zeynel Engin; Kayseri'de evlerine düzenlenen baskınla gözaltına alınan yazar İhsan Eliaçık ile Şaban Piriş ve İbrahim Şahin; Malatya'da evlerine düzenlenen baskınla gözaltına alınan "Malatyalılar Grubu" üyesi olmakla suçlanan 27 kişi; Mardin'de polise mukavemette bulunduğu suçlamasıyla Derik'te Yeni Gündem Gazetesi dağıtıcısı M. Salih Kıran; Gebze İHL'deki başörtüsü yasağını protesto edenlerin 3'ü; YNK-PKK çatışmasına son vermek amacıyla Irak'a geçen, ancak dönüşte Silopi'de gözaltına alınan "Barış Anneleri" ile beraberlerindekilerin de aralarında bulunduğu sekiz kişi; Şırnak'ta evinde PKK bayrağı ve telsiz bulunduğu iddiasıyla HADEP Cizre İlçe Başkanı Mehmet Dilsiz tutuklandı.

YERLEŞİM MERKEZLERİNE YÖNELİK BASKILAR

DİYARBAKIR: "Köye dönüş projesi" kapsamında Diyarbakır'dan yeniden köylerine göç eden Şenlikköy'lülerin, 3 Ekim 2000 tarihinde, 'devletle işbirliği yapmadıkları' gerekçesiyle tekrar köylerinin yakılarak zorunlu göçe tabi tutuldukları belirtildi. Şenlikköy Akçapınar mezrası köylülerinin 1993 yılında boşaltmak zorunda kaldıkları köylerine, Haziran 2000'de Lice Karakolundan aldıkları sözlü oturma izniyle döndükleri belirtildi. Olay günü, köylülere 48 saat süre verildiği, ancak köylülerin itirazı üzerine bu sürenin Lice Karakolundaki görevliler tarafından 10 saate indirilerek köyün ve arazilerin yeniden yakıldığı belirtildi. Olaylar üzerine tekrar Diyarbakır'a göç eden köylülerin valiliğe yaptıkları başvuruların ise sonuçsuz kaldığı ileri sürüldü.

TUNCELİ: 1994 yılından bu yana uygulanan gıda ambargosu valilik kararı ile kaldırılırken, il ve ilçelerin giriş-çıkışlarındaki jandarma güvenlik noktaları da polise devredildi. Mazgirt ilçesine bağlı Kavaktepe köyünün boşaltılması için Valilik tarafından köylülerin uyarıldığı bildirildi.

CEZAEVLERİNDE YAŞANAN OLAYLAR

Elbistan Cezaevi'nde, ömür boyu hapse mahkum Satı Kılıç'ın sağlık sorunları bulunduğu, ancak tedavisinin cezaevi yönetimince engellendiği belirtildi.

Erzurum E Tipi Cezaevi'nde bulunan PKK'lı tutuklular, 30 Eylül tarihinde hücrelere yerleştirildiklerini açıkladılar.

Bandırma Cezaevi'ndeki İBDA-C'li tutuklu ve hükümlüler, cezaevi yönetiminin baskıcı uygulamalarını protesto amacıyla 10 Ekim'de açlık grevine başladılar.

Ceyhan Cezaevi'ndeki siyasi tutuklular, aramaların gaz maskeli, robocoplar tarafından yapıldığını belirterek, endişeli olduklarını açıkladılar.

Hizbullah davasından Diyarbakır E Tipi Cezaevi'nde tutuklu bulunan Kemal Furat'ın yakınları MAZLUMDER'e başvurarak, Kemal Furat'ın hakim kararı olmaksızın tutuklu bulunduğu cezaevinden alınarak kolluk kuvvetlerinin gözetiminde tutulduğunu haber verdiler.

İHD Mardin Şube Başkanı Cemil Aydoğan, Midyat Cezaevi'nde tutuklu bulunan Gülazer Akın adlı şahsın, son bir ay içinde hastalığı nedeniyle yaklaşık 10 kilo vermesine karşın tedavisinin yapılmadığını açıkladı.

Çankırı ve Ümraniye'deki siyasi tutuklular, F tipi cezaevlerini protesto amacıyla açlık grevine başladılar.

Burdur Cezaevi olayları sırasında işkenceye maruz kaldıklarını fotoğraflarla belgeleyen altı tutuklu ve hükümlüye, izinsiz fotoğraf çekip cezaevinden çıkardıkları için 15'er gün hücre cezası verildi.

Elazığ E Tipi Cezaevi'nde 16 gardiyan rehin alındı.

Kamuoyunda "Şirinler Çetesi" olarak bilinen grubun Adana E Tipi Kapalı Cezaevi'ndeki mensuplarının başka bir cezaevine gönderilmek istenmesi üzerine cezaevinde eylem yapan çete mensupları, 21 cezaevi görevlisini rehin alarak, bazı bölümleri ataşe verdiler. Bu eyleme destek amacıyla Bayrampaşa Cezaevi'ndeki bir grup mahkum da 25 infaz koruma memurunu rehin alarak, af talebinde bulundular. Buradaki olaylar üzerine çeşitli cezaevlerinde de mahkumlar af amacıyla eylem yaptılar. Adalet Bakanı H. Sami Türk, bu duruma tepkisini "Af isteyenler buna layık davranmalı" şeklinde gösterdi.

Adana'da hırsızlık suçlamasıyla hakim önüne çıkartılmadan önce adliye nezarethanesine götürülen Mehmet Kaplan adlı şahıs, bileklerine vurulan kelepçenin fazla sıktığını belirterek jandarmaları uyardı. Çıkan tartışmaya orada bulunan diğer sanıkların da karışması üzerine kısa süreli bir arbede yaşandı ve Kaplan, çeşitli yerlerinden yara aldı.

CEZAEVLERİNDE ÖLÜM

Gümüşhane E Tipi Kapalı Cezaevi'nde çıkan kavgada, Metin Demir ve Bilal Gülçeltik adlı hükümlüler aldıkları şiş darbeleri nedeniyle hayatlarını kaybederken, 4 mahkum da yaralandı.

Uşak E Tipi Cezaevi'nde adli tutuklu ve hükümlüler arasında çıkan kavgada Nizamettin Dağ adlı tutuklu öldürüldü.

DÜŞÜNCE ÖZGÜRLÜĞÜ

Düşünceye Özgürlük 2000" adlı kitaba yayıncı olarak imza attıkları için 15 yıla kadar ağır hapis cezası istemiyle yargılanan 13 aydın, savunmalarında düşüncenin suç olmaktan çıkarılması gerektiğini söylediler. İstanbul 5 Nolu DGM'de görülen davanın son duruşmasında tutuksuz sanıklar; Şanar Yurdatapan, Salim Uslu, M. Atilla Maraş, Yavuz Önen, Siyami Erdem, Ali Nesin, Etyen Mahçupyan, Ömer Madra, Lale Mansur, Yılmaz Ensaroğlu, Cengiz Bektaş, Sabri Taşdöğen ve Hüsnü Öndül hazır bulundu. Avrupa Sendikalar Konfederasyonu basın sorumlusu sekreteri Wim Bergans, Almanya Başkonsolosluğu İkinci Başkonsolosu Thonas Schultze ve İnsan Haklarından Yana Tabipler Örgütü'nden Len Rbonstein'in de izlediği duruşmada avukat Nesrin Ulutürk Keleş, geçersizlik kararının verilmesini talep etti. Talebi reddeden mahkeme heyeti, savunmaları alınmayan diğer sanıkların duruşmada hazır edilmesi için yazı yazılmasına karar vererek, duruşmayı erteledi.

Kayseri'de yaptığı bir konuşma nedeniyle hakkında dava açılan YDP eski Genel Başkanı Hasan Celal Güzel'in yargılanmasına Kayseri 2. Ağır Ceza Mahkemesi'nde devam edildi.

Metris Cezaevi'nde çıkan İBDA-C isyanında örgüt üyesi Burak Çileli ile CNN Türk televizyonunda canlı telefon bağlantısı kuran gazeteci Mehmet Ali Birand'ın, İstanbul 4 Nolu DGM'de "yasadışı İBDA-C örgütüne yardım ve yataklık etmek" suçlamasıyla 7.5 yıla kadar hapis istemiyle yargılanmasına başlandı.

Geçtiğimiz yıl Eskişehir'de katıldığı "İnsan Hakları" konulu konferansta yaptığı konuşma nedeniyle Eskişehir Ağır Ceza Mahkemesi'nde "devletin manevi şahsiyetini tahkir" suçundan yargılanan Adalet eski Bakanı Şevket Kazan, beraat etti.

İstanbul DGM Cumhuriyet Savcılığı, İHD eski Genel Başkanı Akın Birdal hakkında, Almanya'da yaptığı bir konuşmada "Türkiye Ermeni soykırımı sebebiyle özür dilemelidir" demesi üzerine TCK 312/2'den soruşturma başlattı.

Emine Şenlikoğlu'nun Ben Kimin Kurbanıyım? , Burası Cezaevi ve Biz Bu Vatanın Nesi Oluyoruz? İsimli kitapları toplatıldı. Yazar ve yayıcı Recep Özkan hakkında TCK 312/2'ye muhalefetten dava açıldı. (Ayrıntılı bilgi gelecek. Y.E.)

Avrupa'da yayınlanan Özgür Politika gazetesinde çıkan bir röportaj nedeniyle Diyarbakır Büyükşehir Belediye Başkanı Feridun Çelik hakkında Diyarbakır 2 Nolu DGM'de açılan davanın duruşmasına devam edildi. Esas hakkındaki mütalaasını mahkemeye sunan savcı, Çelik'in suça konu olan konuşmayı yaptığına dair kesin ve inandırıcı delilin elde edilmediğini, konuşmayı yapması halinde bile konuşmanın bütünlüğü itibariyle devletin ülkesi ve milletiyle bölünmez bütünlüğünü bozmaya yönelik propaganda içermediğini kaydederek beraatini istedi. Mahkeme Başkanı, her iki tarafı da dinledikten sonra beraat kararını verdi.

Yargıtay Ceza Genel Kurulu, YDP eski Genel Başkanı Hasan Celal Güzel'in, bir konuşmasında, 9. Cumhurbaşkanı Süleyman Demirel'e hakaretten bir yıl üç ay hapis cezasına çarptırılmasına ilişkin hükmü bozdu.

Yargıtay Cumhuriyet Başsavcısı Vural Savaş, bir konuşmasındaki sözleriyle kendisini "öldürmeye tahrik ettiği" gerekçesiyle, suç duyurusunda bulunduğu İstanbul Büyükşehir Belediyesi eski Başkanı Recep T. Erdoğan hakkında "takipsizlik" kararı verdi.

İSTENEN CEZA

Ankara DGM Cumhuriyet Başsavcılığı, HADEP Genel Başkanı Ahmet T. Demir ve 16 parti yöneticisi hakkında, 1 Eylül Dünya Barış Günü'nde yayınladıkları "Özgürlük, Eşitlik ve Barış" adlı bildiride yer alan ifadelerle "Devletin bölünmezliği aleyhine propaganda yaptıkları" gerekçesiyle 3'er yıla kadar ağır hapis cezası istemiyle dava açtı.

Pazartesi Gazetesi'nde yer alan "Cezaevlerinde Nazi Yöntemleri" başlıklı yazı nedeniyle haklarında dava açılan Yazı İşleri Müdürü Ayşe Düzkan ile gazetenin sahibi Nur Balkanlı'nın yargılanmasına İstanbul DGM'de başlandı. Kim hakkında kaç yıl isteniyor, neden. ??????

VERİLEN CEZA

Kamuoyunda 'Cübbeli Ahmet Hoca' olarak tanınan Ahmet Mahmut Ünlü, Marmara depremine ilişkin değerlendirmelerde bulunduğu vaaz kasetinde 'halkı din ve mezhep farkı gözeterek kin ve düşmanlığa açıkça tahrik ettiği' gerekçesiyle 2 yıl 7 ay 3 gün hapis ve 177 milyon 450 bin lira ağır para cezasına çarptırıldı. Heyet ayrıca, Ünlü'nün yurtdışına çıkışına da yasak getirdi.

Çorum'da yayınlanan Dost Haber Gazetesi'ndeki köşesinde kıyak emekliliği eleştiren bir yazısı nedeniyle gazeteci Mahmut Tunaboylu'na TCK 159'dan 10 ay hapis cezası verildi. Gazetenin Yazı İşleri Müdürü İsmail Kabakdere 600 milyon lira para cezasına çarptırılırken, verilen cezalar ertelendi.

BASIN ÖZGÜRLÜĞÜ

"Gökkuşağı" adlı programda yer verdiği ezgiyi gerekçe göstererek Özgür Radyo'nun yayınını, "halkı sınıf, din, dil, ırk ve bölge farkı gözeterek kin ve düşmanlığa alenen tahrik ettiği" iddiasıyla bir yıl durduran Radyo Televizyon Üst Kurulu'na (RTÜK) karşın, DGM Cumhuriyet Savcısı Enver Çoban, eserde RTÜK'ün söz konusu bulgularına rastlanmadığını belirterek takipsizlik kararı verdi. Özgür Radyo Genel Yayın Koordinatörü Füsun Erdoğan, idari mahkemeye başvuracaklarını belirtirken, RTÜK Başkanı Nuri Kayış, ortaya çıkan çelişkiyi yürürlükte olan yasalara bağladı.
Mardin'de bölgesel yayın yapmak üzere RTÜK'e başvuran Dara Radyo TV Yayıncılık AŞ'nin talebi, Başbakanlık Güvenlik İşleri Daire Başkanlığı'nın incelemesi sonucu beş yönetim kurulu üyesinden üçünü sakıncalı görmesi nedeniyle yerinde görülmedi ve bu yöneticilerin değiştirilmesi istendi. Karara tepki gösteren Yönetim Kurulu Başkanı Türkan Aydoğan, sakıncalı görülen yöneticilerin hiçbirinin ne adli, ne ticari, ne de siyasi sabıkası olduğunu belirtti.

Fırat'ta Yasam Gazetesi için Gaziantep 2. Asliye Ceza Mahkemesi tarafından verilen
yayın durdurma kararı, gazetenin itirazı sonucu Gaziantep 1. Ağır Ceza Mahkemesi
tarafından yürürlükte olmayan bir yasa maddesine dayandığından dolayı hukuki
olmadığı gerekçesiyle kaldırıldı. Gazetenin yayını, Gaziantep 2. Asliye Ceza Mahkemesi tarafından gazetenin sahibi Hasan Buran'ın 1986 yılında TCK'nin 141/5. Maddesinden aldığı bir ceza gerekçe gösterilerek 5680 sayılı Basın Kanunu uyarınca durdurulmuştu.

KAPATILAN/TOPLATILAN/YASAKLANAN YAYIN VE ETKİNLİK

RTÜK, Ufuk TV'ye 90 gün; Güneş TV'ye 7 gün, CNN Türk TV'ye 3 gün kapatma cezası verdi.

Çeşitli tarihlerde yayınlanan yazılar dolayısıyla Yeni Evrensel Gazetesi, TCK 312'den 10 gün süreyle kapatıldı.

İstanbul DGM Savcılığı, Haksöz Dergisi'nin Ağustos sayısındaki F tipi cezaevleriyle ilgili yayınları gerekçe göstererek, derginin toplatılmasına karar verdi. Savcılık, TCK 312/2'nin yanısıra 5680 sayılı yasanın Ek 2/1 maddesi gereğince de derginin kapatılması istemiyle dava açtı.

Enternasyonal Devrimci Maya Gazetesi'nin 50. sayısı; Anadolu'da Yaşam Gazetesi'nin 12. sayısı; Özgür Gelecek Gazetesi'nin 27 Ekim tarihli sayısı toplatıldı.

Alınterimiz Gazetesi, yayınlanan bir yazı nedeniyle İstanbul 3 Nolu DGM tarafından 19 Ekim 2000 tarihinden itibaren yedi gün süreyle kapatıldı.

GAZETECİLERE VE YAYIN ORGANLARINA YÖNELIK BASKILAR/SALDIRILAR

Selçuk Üniversitesi'ne sokulmayan başörtülü öğrencilerin haberini yapmak isteyen yerel gazeteci Çetin Oranlı, üniversite güvenlik görevlilerinin saldırısına uğradı. Saldırı sonucu Oranlı'nın makinası kırıldı ve Oranlı hastanede ayakta tedavi edildi.

Selçuk Üniversitesi Başörtüsü Mağduru Öğrenci Platformu'na bağlı öğrencilerin MHP teşkilatını ziyareti sırasında, MHP Konya İl Başkanı Ali Patlak, Yeni Şafak Gazetesi ve KonTV muhabirlerini görüşme salonuna almadı.

Aylık olarak yayınlanan Özgür Halk Dergisi Şanlıurfa Bürosu Emniyet Müdürlüğü'ne bağlı Güvenlik Şube polisleri tarafından 5442 Sayılı İl İdaresi Kanunun 11/C maddesi ve temsilcinin olmayışı gerekçe gösterilerek kapatıldı.

Yaşadığımız Vatan Dergisi'nin İstanbul'daki merkez bürosuna baskın düzenleyen polis, kapıların açılmaması üzerine duvarları yıkarak 18 kişiyi gözaltına aldı.

İstanbul Esenler Otogarı'na, sayım dolayısıyla yaşanan hareketliliği görüntülemek amacıyla giden Sabah Gazetesi muhabiri Sefer Darıcı, otogar görevlisi iki kişinin sopalı saldırısına maruz kaldı.

Kocaeli'nin Gebze ilçesinde yayın yapan Son Deyiş Dergisi, kimliği belirsiz kişilerce kundaklandı.

DİN ÖZGÜRLÜĞÜ

YÖK tarafından yayınlanan bir genelgeyle, kampus lojmanlarında kalan öğretim üyesi ve hizmetli yakınlarına da başörtüsü yasağı getirildi. Aynı uygulama, geçtiğimiz yıllarda askeri lojmanlar için Türk Silahlı Kuvvetleri mensuplarının yakınlarına da getirilmişti.

'Özel Kreş ve Gündüz Bakımevleri ile Özel Çocuk Kulüpleri Kuruluş ve İşleyiş Esasları Hakkında Yönetmelik'te yapılan bir değişiklikle, özel çocuk kulüpleri sahipleri ile görev yapacak personele başörtüsü yasağı getirildi.

ÖSYM, Öğrenci Seçme Sınavı'na (ÖSS) başörtülü resim yasağı getirdi. Önceki yıllarda başörtülü resimle başvuru yapabilen öğrenciler, bazı engellemelerin dışında sınava başörtüleriyle girebiliyorlardı.

ÖSYM tarafından ilk kez uygulanan merkezi Daimi İşçi Sınavı'na başörtülü adaylar alınmadı.

İstanbul 12. Asliye Ceza Mahkemesi'ndeki duruşmasına avukatı Necati Ceylan ile birlikte giden Akit Gazetesi Yazarı Demet Tezcan, başörtülü olduğu gerekçesiyle adliye girişinde güvenlik görevlilerinin engellemesiyle karşılaştı. Adliye Güvenlik Amirliği ve İstanbul Başsavcısı Ferzan Çitici de Tezcan'ın başörtüsüyle ifade vermek üzere içeri alınamayacağını söylemesi üzerine Tezcan'ın avukatları başörtüsünün yasak olduğunu gösteren yasal düzenleme olmadığını bildirerek duruşmaya girmeyi başarabildiler.

KAMU GÖREVLİLERİNE YÖNELİK BASKILAR

Nevşehir'in Avanos ilçesi Mahmatlar İlköğretim Okulunda görevli 8 yıllık öğretmen Saliha Körükçü'nün görevine başörtülü olduğu gerekçesiyle son verildi.

Antalya'da çeşitli okullarda görev yapan Sare Aktaş, Fatma Aydın, Hülya Şimşek, Tülay Yıldırım, Zeliha Karaahmetoğlu, Ayşe Fural, Meral Saygılı, Hatice Tuba Işıkhan, Elif Gümüş, Mukadder Babagil ve Behriye Ahmetoğlu adlı öğretmenlerin görevlerine başörtülü oldukları gerekçesiyle son verildi. Söz konusu öğretmenlerle birlikte Antalya'da 1998 tarihinden beri memurluktan ihraç da dahil olmak üzere çeşitli cezalara çarptırılan öğretmen sayasının 62 olduğu belirtildi.

Balıkesir 100. Yıl Endüstri Meslek Lisesi Din Kültürü ve Ahlak Bilgisi Öğretmeni Abdullah Özlen "irticai faaliyetler"de bulunduğu iddiasıyla açığa alındı. Özlen'in derslerinde öğrencilere çeşitli telkinlerde bulunduğu ileri sürüldü.

Kayseri Bünyan İHL'de görev yapan Meral Ebeş, Dilek Toker ve Aynur Yenipınar adlı öğretmenler, başörtülü oldukları gerekçesiyle açığa alındılar.

Diyarbakır'da genel nüfus sayımında görev alacak başörtülü bayanlar, sayımda ne yapmaları gerektiğini öğrenmek ve eğitim görmek için gittikleri okullara alınmadılar.

Ereğli İHL yöneticilerini, bir metinle uyaran Konya İl Milli Eğitim Müdürlüğü, yöneticilerden başörtüsü yasağını uygulamalarını, aksi taktirde haklarında işlem yapacaklarını duyurdu.

Yükseköğretim Kurulu, çeşitli üniversitelerde görev yapan 12 hemşire ve doktoru başörtülü oldukları gerekçesiyle görevlerinden attı.

Kazım Karabekir İHL'de sürdürülen başörtüsü yasağının gereğini yerine getirmediği için öğretmen Durmuş Tandoğan açığa alındı.

Başörtüsü yasağını daha rahat uygulayabilmek için çok sayıda İHL Müdürünü görevden alan MEB, Ekim ayı içinde de, öğrencilerine, kendi okullarından diğer okullara geçiş imkanı tanıyan 27 İHL müdürünün daha görevden alınmasını kararlaştırdı. Üniversite giriş sınavlarında İHL'li öğrencilere getirilen kısıtlamalar nedeniyle bu yola başvurulurken, MEB, bu yöndeki uygulamalar üzerine bir genelge yayınlayarak geçişleri yasaklamıştı.

ÜNİVERSİTELER

Selçuk Üniversitesi Mühendislik ve Mimarlık Fakültesi'ni birincilikle bitiren Tuba Tuna, başörtülü olduğu için mezuniyet törenine alınmadı.

Beykent Üniversitesi'nde başörtüsünden sonra şapka, bandana ve bere de yasaklandı.

Bilkent Üniversitesi'nde 15 başörtülü öğrenciden savunmaları istendi.

Başörtülülere lojman yasağı Samsun 19 Mayıs Üniversitesi'nde uygulanmaya kondu.

Başörtülü öğrenciler Van Yüzüncü Yıl Üniversitesi'nin açılış törenine alınmadılar.

Dokuz Eylül Üniversitesi, Çukurova Üniversitesi, Samsun 19 Mayıs Üniversitesi ve Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültelerine başörtülü öğrenciler alınmadı. Bu okullarda 1500'ün üzerinde başörtülü öğrenci bulunmaktadır.

Ankara Üniversitesi yönetimi, başörtülü öğrencilerin, Mediko imkanlarından (sağlık hizmetlerinden) yararlanmalarını da yasakladı.

Selçuk Üniversitesi Tıp Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Uğur Enongun tarafından personele gönderilen yazıda "Başörtüsü yerine peruk, bone vb. takılması, kılık kıyafet mevzuatına aykırı davranış olarak değerlendirilecektir" denildi.

Başörtülü öğrencilerin Çanakkale Üniversitesi içerisinde yer alan mescide girmeleri de yasaklandı.

ORTA ÖĞRETİM

Ekim ayında başörtülü öğrencilerin girmelerinin yasaklandığı okullara Gebze, Ankara Hacıbayram, Bartın ve İzmit İHL de eklendi.

İzmir Konak İHL'de okula başörtülü devam ettikleri gerekçesiyle 53 öğrenciye uyarı cezası verildi. İzmir Anadolu İHL'de de Milli Güvenlik dersine başörtüsüyle giren yaklaşık 150 öğrenci yok yazılıyor.

Hiçbir öğrencinin kayıt için başvurmadığı Urla İHL, öğrencisizlikten kapatıldı. Okul binası Cumhuriyet İlköğretim Okulu'na tahsis edildi.

İstanbul Valiliği, Küçükçekmece'de gönüllü vatandaşların topladığı paralarla İHL yapılmak üzere inşa edilen binaya resmen el koydu.

YARGILAMALAR

Okullardaki başörtüsü yasağı nedeniyle Milli Eğitim Bakanı Metin Bostancıoğlu'nu protesto ettiği için 41 gün hapis yatan 15 yaşındaki öğrenci Neslihan Dönmez, Karabük Eskipazar Asliye Ceza Mahkemesi'nde görülen duruşmada, tutuksuz yargılanmak üzere serbest bırakıldı.

Başörtüsü yasağını protesto amacıyla "el ele" gösterisine katıldıkları gerekçesiyle 87 kişinin yargılandığı İstanbul 12. Asliye Ceza Mahkemesi'ndeki son duruşmada, duruşmalara katılmayan Hakan Demir, Yakup Kaptan, Yasemin Pişkin ve Sabri Hoş'un ifadelerinin alınabilmesi amacıyla tutuklanmalarına karar verildi.

ÖĞRENİM ÖZGÜRLÜĞÜ

"Ortadoğu'da Modernleşme ve İslami Hareketler" başlıklı doktora tezine, gazeteci Cengiz Çandar'ın İran devrimi üzerine yaptığı değerlendirmelerden alıntı yapan Yrd. Doç. Dr. Alev Erkilet Başer, YÖK tarafından İran Devrimini İslam dünyası için bir model olarak göstermeye çalışmakla suçlandı. Konuyla ilgili bir açıklama yapan Çandar, "Türkiye'de düşünceye karşı baskıcı zihniyetin en son tezahürü olarak görüyorum bu olayı. Ayrıca sayın doçentin doktora tezine aldığı cümlede herhangi bir yanlışlık yok. Eğer alıntıdan ötürü bir öğretim üyesinin işine son verilseydi dünyada sosyal bilimlerde bir tek adam kalmazdı" dedi.

Diyarbakır'da Öğretmenler Gününü kutlamak amacıyla hazırladıkları davetiyelerde Kürtçe sözlere yer veren Eğitim-Sen üyesi 6 öğretmen, Valilik kararıyla görevden uzaklaştırıldı.

19 Mayıs Üniversitesi'ndeki rektör atamasını protesto amacıyla izinsiz eylem yaptıkları gerekçesiyle haklarında soruşturma açılan 100'e yakın öğretim üyesi, Cumhuriyet Savcılığı'nda ifade verdi.

İzmir 2. Asliye Ceza Mahkemesi, öğrencisini döven Mimar Sinan İlköğretim Okulu öğretmeni Nalan Karabacak'ı 80 milyon lira para cezasına çarptırdı.

Mimar Sinan Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi'ne sakallı ve uzun saçlı öğrenciler alınmadı.

YÖK, Ermenistan'daki Sanahin İşletme Enstitüsü ile Suriye'deki Şam Üniversitesi'nden alınan diplomaları tanımadığını açıkladı.

Yıldız Teknik Üniversitesi'nden (YTÜ) bir grup öğrenci, rektörlük hakkında, "Bağış adı altında zorunlu para aldığı" gerekçesiyle İstanbul Cumhuriyet Başsavcılığı'na suç duyurusunda bulundu.

ÖRGÜTLENME ÖZGÜRLÜĞÜ

Ankara Üniversitesi'nin açılışında konuşan Cumhurbaşkanı Ahmet N. Sezer, "çağdaş ve özerk üniversite" özlemini dile getirirken, YÖK'e ve siyasilere ağır eleştiriler yöneltti. YÖK'e, üniversite rektörleri ve diğer akademik kadroların atanmasında yetki verilmesinin "özelde üniversite özerkliğini, genelde de demokratikleşmeyi yaraladığını" belirten Sezer, oy uğruna kurulan ve sayısı her geçen gün artan üniversitelerin de "eğitimli işsiz" yetiştirmekten öteye geçmediğini söyledi.

Kamu-Sen Genel Başkanı Resul Akay'ın da aralarında bulunduğu 63 sanık, Kamu Görevlileri Sendikaları Kanun Tasarısı'nın yasalaşmaması üzerine yaptıkları eylemde, Toplantı ve Gösteri Yürüyüşleri Kanunu'na muhalefet ettikleri gerekçesiyle Ankara 14. Asliye Ceza Mahkemesi'nde yargılandıkları davadan beraat ettiler.

SİVİL TOPLUM ÖRGÜTLERİNE YÖNELİK BASKILAR/SALDIRILAR

Milli Gençlik Vakfı'nın İstanbul'da düzenlemek istediği "Mazlum Filistin Halkıyla Dayanışma Mitingi"ne valilik izin vermedi.

İşsizlik ve Pahalılığa Karşı Savaş Derneği'nin (İPSD) tüzüğünde yer alan "işçi sınıfı" ve "emekçi halk" kelimeleri nedeniyle kapatılması istemiyle açılan dava Fatih 2. Asliye Hukuk Mahkemesi'nde görüldü. Dava ileri bir tarihe ertelendi.

Demokrasi ve Barış Partisi (DBP) Genel Başkanı Yılmaz Çamlıbel, parti çalışanlarının, polis olduklarını söyleyen kişiler tarafından taciz edildiklerini ve sivil bir araçla parti genel merkezi önünde bekleyen bazı kişilerin üyelerine rahatsızlık verdiğini söyledi.

Zorunlu mesai ve sürgün uygulamalarını protesto etmek için basın açıklaması yapan Okmeydanı SSK Hastanesi'nde görevli 17 kişi hakkında, SSK Genel Müdürlüğü'nce soruşturma açıldı.

SIĞINMA HAKKINA YÖNELİK İHLALLER

Edirne'de Yunanistan'a geçmek isteyen 141; Erzincan'da 27; İstanbul'da 84; İzmir-Aydın karayolunda bir kamyonda da 50 olmak üzere çeşitli ülkelere mensup toplam 302 kişi, Avrupa ülkelerine iltica etmek isterken geri gönderilmek üzere gözaltına alındı.

ÇALIŞMA YAŞAMINA YÖNELİK İHLALLER

ÖLENLER : Kayseri'de bir atış poligonunda kaynak yaparken, barut artıklarının tutuşması sonucu meydana gelen patlamada Ramazan Keklik ve Kamuran İlhan adlı işçiler; Konya'da çalıştığı kum ocağında göçük altında kalan İsmail Sungur adlı işçi; Zonguldak'ın Gelik beldesinde bir kömür ocağında meydana gelen göçük sonucu Şenol Göklü, Naci Saraçoğlu, Hüseyin Koca ve Ersin Koca adlı işçiler; Tüpraş'ta çıkan yangının söndürülmesi sırasında Recep Bektaş adlı işçi; Kütahya Gediz'e bağlı Gökler kömür havzasındaki bir maden ocağında meydana gelen göçük sonucu Murat Ali Şahin adlı işçi; İstanbul Bayrampaşa'da bir işyerinde buhar kazanının patlaması sonucu Murat İntepe, Erdoğan Ekinci ve Sabahattin Yaman adlı işçiler; Muğla Dalaman'da kanal çalışması sırasında göçük altında kalan Süleyman Toraman ve Rıza Boz adlı kişiler geçirdikleri iş kazalarında öldüler.

İŞTEN ATILANLAR : Antalya'da kurulu Pamuk ve Narenciye Tarım Satış Kooperatifi Birliği'nden "yeniden yapılandırma programı" çerçevesinde 300 işçi; Antalya'nın Çalkaya Belediyesi'nden 19 işçi; Çiğli Organize Sanayi Bölgesi'nde kurulu Surtur tekstilden 50 işçi; Ankara Üniversitesi Cebeci Kampüsü'nden 4 işçi; Osmaniye'nin Cevdetiye Belediyesi'nden (üç aylığına) 39 işçi; İzmir DSİ'den 320 geçici işçi; İzmir'de kurulu Ege Palas Oteli'nden 22 işçi işten atıldılar.

YARGI HABERLERİ

Anayasa Mahkemesi, hükümete altı ay süreyle Kanun Hükmünde Kararname (KHK) çıkarma yetkisi veren Yetki Yasası'nı iptal etti, yürütmeyi de durdurdu. Anayasa Mahkemesi, "kapsam ve amaç yönünden belirsizlikler içerdiği" gerekçesiyle Yetki Yasası'nı iptal etti.

Anayasa Mahkemesi'nin ilköğretimin kesintisiz sekiz yıla çıkarılmasını öngören yasanın iptalini öngören istemin reddine ilişkin gerekçeli kararı Resmi Gazete'de yayınlandı. Gerekçeli kararda, "Laik bir devlette belli bir dinin, eğitim ve öğretimi zorunlu hale getirilemez. Yasa koyucu, 8 yıl veya daha uzun bir ilköğretim süresi saptayabilir" ifadelerine yer verildi.

Anayasa Mahkemesi, iptal ettiği "basın affına" ilişkin gerekçeli kararını açıkladı. Kararda, söz konusu düzenlemenin Anayasa'da belirtilen eşitlik ilkesine aykırı olduğu vurgulanırken, TBMM'ye hukuki boşluğun doldurulması için bir yıl süre verildiği hatırlatıldı. Yüksek Mahkeme, bu sürenin veriliş sebebini açıklarken, "kamu yararı ve kamu düzeninin korunması için doğan hukuki boşluğun doldurulmasını" istedi.

İstanbul Barosu Başkanı Yücel Sayman, Egebank soruşturması kapsamında, bankaya danışmanlık hizmeti veren bir avukatın bürosunun aranarak belgelerine el konulmasının "meslek sırrı" ihlali olduğunu savunarak, "Avukatlar, hiçbir zaman ve hiçbir şekilde müvekkiliyle ilgili edindiği bilgi ve belgeleri vermeye zorlanamaz. " dedi.

Geçtiğimiz yıl Marmara Üniversitesi Göztepe Kampüsü önünde polisler tarafından tartaklanarak beş gün iş göremez raporu olan Avukat Mehmet Esen, sorumlu polisler hakkında dava açtı.

Bursa Özel Tip Kapalı Cezaevi'nde müvekkilleriyle görüşmeye giden Av. Filiz Köstak, arama bahanesiyle bayan gardiyan tarafından tacize uğradığını söyledi.

Ulucanlar Cezaevi'nde geçen yıl 10 mahkumun ölümüyle sonuçlanan olaylarla ilgili bildiri dağıttıkları iddiasıyla haklarında dava açılan ÇHD İstanbul Şube Başkanı Murat Çelik ile 5 dernek üyesi, Beyoğlu 2. Asliye Ceza Mahkemesi'ndeki ilk duruşmada beraat ettiler.

Yozgat Cumhuriyet Başsavcılığı'ndan emekli olan Reşat Petek, görevde iken yerel bir gazetede TSK'nın manevi şahsiyetine hakaret eden bir yazı hakkında, zamanında soruşturma başlatmayarak görevini ihmal ettiği gerekçesiyle Yargıtay'da yargılanıyor. Birinci sınıf hakim olduğu için Yargıtay'da yargılanan Petek, suçlamaları kabul etmeyerek, "kasten yapılmış bir işlemin bulunmadığını" söyledi. Dava Yargıtay 4. Ceza Dairesi'nde görülüyor.

"Laik devlet yapısını değiştirerek yerine dini kurallara dayalı bir devlet kurmak amacıyla yasadışı örgüt kurup, bu amaç doğrultusunda faaliyetlerde bulunduğu" iddiasıyla hakkında 10 yıla kadar ağır hapis cezası istemiyle dava açılan Fethullah Gülen'in ilk duruşması Ankara 2 Nolu DGM'de görüldü. Duruşma sonunda Gülen'in "gıyabi tutukluluk" kararı kaldırıldı.

Kamuoyunda 16 Mart davası olarak bilinen İstanbul Üniversitesi Eczacılık Fakültesi önünde yedi öğrencinin ölümü ile sonuçlanan bombalama olayıyla ilgili açılan davada, MİT'e ait gizli evrakları afişe ettiği ve MİT Müsteşarlığı'na hakaret ettiği suçlamasıyla İstanbul 5. Ağır Ceza Mahkemesi'nde yargılanan savunma avukatı Cem Alptekin beraat etti.

Yazar Nihat Behram'ın, 1996'da gözaltına alınıp, üç gün gözaltında tutulduktan sonra serbest bırakılmasının ardından Hazine aleyhine açtığı dava sonuçlandı. Gerekçe gösterilmeden üç gün gözaltında tutulduktan sonra Hazine aleyhine tazminat davası açan yazar Nihat Behram, davayı kazandı. Devlet, Behram'a 100 milyon TL ödeyecek.

AİHM'NİN TÜRKİYE YARGILAMALARI

İşkence gördüklerini öne sürerek AİHM'ye başvuran Gençliğin Sesi Dergisi Yazı İşleri Müdürü Seher Karataş ve sahibi Güven Boğa ile ilgili olarak Türkiye, "dostane çözüm" yolunu seçti. AİHM'den yapılan açıklamada, Türkiye'nin "dostane çözüm" çerçevesinde, başvuruyu yapan gazetecilere mahkeme masrafları da içinde olmak üzere 85'er bin Fransız Frangı ödemeyi kabul etmesinden sonra davanın kapandığı bildirildi

Türkiye, AİHM'de aynı gün karara bağlanan üç ayrı davada suçlu bulundu. HEP'in kapatılması, Zübeyir Akkoç'un öldürülmesi ve Buca Cezaevi'ndeki tutuklulara işkence yapılması ile ilgili davaları karara bağlayan AİHM, Türkiye'yi Avrupa AİHS'nin, "yaşama hakkı", "işkence", "düşünce yasağı" ve "adil yargılanma hakkını" düzenleyen 2, 3, 10, 13. Maddelerinden toplam 500 bin Alman Markı'na yakın para cezası ödemeye mahkum etti.

AİHM, Anayasa Mahkemesi tarafından kapatılan Refah Partisi'nin ilk yaptığı şikayet başvurusunun incelenmeye alınmasını kararlaştırdı. Mahkeme, Necmettin Erbakan, Ahmet Tekdal ve Şevket Kazan'ın bireysel ve parti adına 22 Mayıs 1998'de yaptıkları şikayet başvurusunu değerlendirdikten sonra, 17 Ocak 2001 tarihinde bir duruşmanın yapılması kararına vardı. AİHM, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi'nin örgütlenme ve siyasi parti kurma hakkıyla ilgili 10, inanç özgürlüğüyle ilgili 9 ve ifade özgürlüğüyle 11'nci maddelerine atıfta bulunarak yapılan başvuruların incelenmeye alınmasını kararlaştırırken, adil yargılanma hakkıyla ilgili 6'ncı maddeden yapılan başvuruyu kabul etmedi.

AİHM, Cengiz Büker isimli bir şahsın, Türkiye'de açtığı bir davayı kazanmasına rağmen, dava sonucunun uzun süre yerine getirilmemesi konusunda yaptığı şikayet başvurusunda, Sözleşme'nin 6'ncı maddesinin ihlal edildiği görüşüne vararak Türkiye'nin Büker'e beş bin frank maddi tazminat ödemesini kararlaştırdı.

İNSAN HAKLARI POLİTİKALARI

Son yasama döneminde özellikle işkence ve cezaevleri konusundaki çalışmaları ile dikkatleri üzerinde toplayan TBMM İnsan Haklarını İnceleme Komisyonu Başkanlığı, DSP tarafından MHP'ye bırakıldı. DSP'li Sema Pişkinsüt'ün, komisyon başkanlığını MHP'li Hüseyin Akgül'e bırakması, hükümetin parlamento tarafından etkin bir biçimde denetlenmekten rahatsızlık duymasına bağlandı.

İstanbul Üniversitesi'nin açılışında konuşan Rektör Kemal Alemdaroğlu, "Her ülkenin kendine özgü koşulları, kuralları, yapısı ve geleneği içerisinde o ülkenin yönetim biçimini değerlendirmek doğru olacaktır. Demokrasi ile yönetilen ülkemizde insan hakları ve özgürlük kavramları içerisinde, demokrasi anlayışını yozlaştırmaya ve özgürlükler kaosu haline getirmeye hiç kimsenin veya hiçbir kurumun hakkı yoktur" dedi. Daha sonra kürsüye çıkan Turizm Bakanı Erkan Mumcu ise, şunları söyledi: "Özgürlükler kaosu gibi retorikten ibaret olan bir söz söylenmesini doğrusunuz isterseniz üniversite kürsüsüne yakıştıramadığımı ifade etmek istiyorum. Türkiye bütün sorunlarını özellikle üniversite kürsüsünde özgürce tartışmak durumunda. Cumhuriyetin korunması ve kollanması konusunda cumhuriyeti yaratan kurumların tamamının görev ve sorumluluğu vardır. Ama asıl görev ve sorumluluğumuzun cumhuriyeti yaşatmak olduğunu unutmamalıyız. Her kurum korumak ve kollamak konusundaki duyarlılığını birbiriyle aynı biçimde ifade etmek durumunda değildir. Üniversite duyarlılığı; söz gelimi TSK'nın duyarlılığı ile biçim ve üslup olarak bire bir aynı olamaz. Tutumumuz, abartılmış duyarlılığımız, bizi taassuba ve bağnazlığa götürmemelidir." Mumcu'nun konuşmasının ardından kendini savunan Alemdaroğlu, "TSK gibi konuşuyorsunuz' dedi. TSK gibi konuşmaktan da onur duyacağımı bir kez daha vurgulamak isterim" diyerek Mumcu'nun karşı konuşmasını, gençliğine verdiğini söyledi.

Adalet Bakanlığı'nca oluşturulan TCK Değişiklik Komisyonu, çalışmalarını tamamladı. Komisyon, gündemdeki 312. maddeyi şu şekilde formüle etti: "Sosyal sınıf, ırk, din, mezhep veya bölge farklılığına dayanarak insanları birbirlerine karşı kamu düzenini bozma ihtimalini ortaya çıkaracak surette düşmanlığa veya kin beslemeye alenen tahrik eden kimseye bir yıldan beş yıla kadar hapis cezası verilir."

Marmara Üniversitesi'nin açılışında konuşan Rektör Turay Yardımcı, "Yazılı ve görsel basınımız ile emniyet güçlerimizin yardımıyla üniversitemizde türban olayı bitmiştir" dedi.

Başbakanlık bünyesinde "İnsan Hakları Başkanlığı" kurulmasına ilişkin Kanun Hükmünde Kararname (KHK) Resmi Gazete'de yayınlanarak yürürlüğe girdi. KHK ile daha önce bir genelge ile oluşturulan İnsan Hakları Koordinatör Üst Kurulu yasal güvenceye kavuşturulurken, devlet ile sivil kuruluşlar arasında iletişim sağlamak ve insan haklarını kapsayan ulusal ve uluslararası konularda danışma organı olarak görev yapmak üzere "İnsan Hakları Danışma Kurulu" da oluşturuldu.

"İrtica ile mücadele" edilirken yapılan kimi yanlışların devletle milletin arasını açma tehlikesini taşıdığını söyleyen ANAP'lı Taşar, "Milletimiz, bu noktada çok dertlidir." dedi. Partisinin TBMM Grup toplantısında konuşan ANAP Genel Başkan Vekili Mustafa Taşar, irtica ile mücadele görüntüsü altında "dine karşıymış" gibi bir tavır sergilenmesinin milleti tedirgin ettiğini kaydederek "Biz, (irtica ile mücadele) denilerek vatandaşlarımızın bir kısmının itilip kakılmasına, ikinci sınıf vatandaş yerine konulmasına, onlara ayrı bir hukuk uygulanmasına kesinlikle karşıyız." dedi.

Adalet Bakanı Hikmet Sami Türk, yargıda ödenek sıkıntısının had safhaya ulaştığını söyledi. Türk, "Bunun sonucu, bir hukuk devleti olan Türkiye'de uygulamada önemli sorunlar ortaya çıkmaktadır. Savcılarımız, ödenek yokluğundan olay yerine zamanında gidememektedir" dedi.

Birleşmiş Milletler (BM) Yerleşik Koordinatörü Alfredo Witschi-Cestari, Türkiye'de 8 milyon kişinin açlık tehdidi altında bulunduğunu söyledi. Kırsal Kalkınma ve Gıda Güvenliği için BM tarafından düzenlenen "Açlığın olmadığı 1000 yıl" konulu toplantı Ankara'da yapıldı.

DÜNYA İNSAN HAKLARI RAPORU

Uluslararası Af Örgütü, BM'nin Filistin'de İsrail'de ve Güney Lübnan'da sivillerin öldürülmesi konusunda derhal soruşturma açılmasını istedi.

BM temyiz mahkemesi, Ruanda'nın eski Başbakanı Jean Kambanda'nın, soykırım suçundan çarptırıldığı ömür boyu hapis cezasını onadı.

ALMANYA: Bavyera eyaletindeki Grainet kentinde bulunan bir mülteci yurdu kundaklandı.

ANGOLA: Lunda Norte bölgesinde, kimliği belirsiz kişilerin bir maden ocağına düzenledikleri saldırıda 25 kişi öldü.

BOSNA HERSEK: Zepa bölgesinde Boşnaklara ait 120 kişilik bir toplu mezar bulundu. Ülkenin doğusundaki Grbaçi'de bulunan toplu mezarda 69 Boşnak'ın cesedi bulundu.

BULGARİSTAN: AİHM, 1992'de yapılan seçimlerde Müslümanlar tarafından başmüftü seçilen İsmail Ahmet Çavuş'a Bulgar hükümetinin 7 milyar lira maddi tazminat ödemesini kararlaştırdı. 1992 yılında yapılan seçimlerde, Bulgar hükümeti Çavuş'u tanımayıp yerine bir başkasını atamıştı.

CEZAYİR: Devam eden çatışmalar nedeniyle 112 kişi öldü.

ÇEÇENİSTAN: Rusya'nın ülkeyi işgali devam ederken; işgale karşı direnen Çeçenlerle Rus askerleri arasındaki çatışmalar da devam etti.

FİLİPİNLER: Ebu Sayyaf örgütünün elinde bulunan 12 Hıristiyan rehinenin kurtarıldığı bildirildi. Pagadian kentinde iki kişinin düzenlediği bombalı saldırıda biri polis 6 kişi öldü. MILF gerillalarının saldırısı sonucu 24 güvenlik görevlisi öldü.

FİLİSTİN: Sağcı Likud Partisi lideri Şaron'un kutsal Haremüşşerif ziyaretini protesto eden Filistinlilerin üzerine İsrail askerlerinin açtığı ateş sonucu, aralarında iki yaşında çocukların da bulunduğu 200'ü aşkın insan hayatını kaybederken binlerce kişi de yaralandı. İsrail askerlerinin kurşunlarına cevap veren Filistinli direnişçiler ise, bazı İsrail askerlerini öldürdü. Filistin topraklarını kuşatma altına alan İsrail, zaman zaman da karadan, denizden ve havadan Filistin topraklarına bomba yağdırdı. Bölgeye giden BM İnsan Hakları Komisyonu Özel Raportörü Giorgio Giacomelli, İsrail'in cinayetlerinin akıl almaz boyutlarda olduğunu söyledi.

Uluslararası Af Örgütü ile İnsan Hakları İzleme Örgütü ise, İsrail'i Filistin'de aşırı kaba kuvvet kullanmakla suçladılar.

Konuyla ilgili olarak BM İnsan Hakları Komisyonu'nun iki günlük özel oturumunda 7 sayfalık bir rapor sunuldu. Olayların ilk üç haftasının ele alındığı raporda, İsrail askerlerinin silahsız sivillere karşı aşırı boyutlarda şiddet uyguladığı vurgulandı. İsrail'in reddettiği raporda, ilk üç hafta içinde 111 kişinin hayatını kaybettiği ve bunun 1997-1998 yılları arasındaki intifadanın ilk dört ayındaki şiddetin boyutlarından daha büyük olduğu vurgulandı. İsrail güçlerinin ayrım gözetmeksizin ve kendi yaşamlarına kastedecek ciddi bir tehlike bulunmaksızın aşırı derece şiddet kullandığı belirtilen raporda İsrailli yerleşimciler için "paramiliter" nitelemesi kullanıldı. İtalyan raportör, İsrailli paramiliterlerin Batı Şeria'da en az 5 Filistinlinin öldürülmesinden sorumlu olduğunu söyledi. BM İnsan Hakları Komisyonu, "İsrail'in yaygın, sistematik ve büyük insan hakları ihlallerinde bulunduğu"nu ve Batı Şeria ve Gazze'de uluslararası soruşturma başlatılmasını onayladı. Söz konusu karar tasarısı, BM İnsan Hakları Komisyonu'nda 53 ülkenin katıldığı özel bir oturumda, 19'a karşı 16 oyla kabul edildi. Karar tasarısına 17 çekimser oy kullanılırken bir ülkenin oylamaya katılmadığı belirtildi. İsrail Dışişleri Bakanlığı yetkilileri, İsrail'in kınandığı BM İnsan Hakları Komisyonu kararını reddettiler.

İsrail yönetimi el-Aksa imamını İsrailoğullarından bahseden Kur'an ayetlerini okumasından dolayı tutukladı. Minberde "İsra" suresini okuduğu için İsrail mahkemesi tarafından yargılanan imam "kışkırtma yapmakla" suçlandı. İsrail yönetimi daha sonra camilerde "İsra" suresinin okunmasını yasakladı. Sözkonusu surede İsrailoğullarının Filistin'i iki defa tahrip edecekleri bildiriliyor.

Batı Şeria'daki bir mağarada, ABD'li olduğu belirtilen Hillel Lieberman adlı hahamın cesedi bulundu.

FİLDİŞİ KIYISI: Cunta lideri General Robert Guei'nin seçim mağlubiyetini kabul etmemesi üzerine başlayan çatışmalar sonunda 200'e yakın insan öldü. Ölenlerin 60'ını Abidjan kenti yakınlarında üst üste atılmış yaklaşık 60 Müslüman cesedi oluşturuyor.

FRANSA: AİHM, iki gazetecinin yaptığı şikayet başvurusunda, ifade özgürlüğünü ihlal ettiği gerekçesiyle Fransa'yı 50 bin frank maddi tazminat ödemeye mahkum etti. Paris'te iki sinagog kimliği belirsiz kişilerce kundaklandı.

HİNDİSTAN: Keşmir'in bağımsızlığı için mücadele eden muhalif güçlerle Hindistan askerleri arasındaki çatışmalar devam etti.

HOLLANDA: Amsterdam'da, tanık olarak dinlendiği mahkemede, haberin kaynağını söylemediği için 22 Eylül'de hapse konulan gazeteci Koen Voskuil serbest bırakıldı. Amsterdam yakınlarındaki Osdorp'daki bir mülteci kampında kalan Mehmet Şirin Işık adlı mültecinin, karşılaştığı baskıları protesto amacıyla üzerine benzin dökerek kendini yaktığı belirtildi.

İNGİLTERE: Kuzey İrlanda'nın başkenti Belfast'ın kuzeyindeki Protestan mahallesinde bir kişi öldürüldü. Polis, öldürme olayının İngiltere ile birlik yanlısı milisler arasındaki bir hesaplaşma nedeniyle işlendiğinin tahmin edildiğini belirtirken, 63 yaşındaki kişinin karısının gözleri önünde vurulduğunu kaydetti.

İRAN: İran rejim muhalifi Halkın Mücahitleri ile İran askerleri arasında çıkan çatışmada bir askerin öldüğü bildirildi. "Ahlaka aykırı yayın yaptıkları" iddiasıyla altı dergi kapatıldı. Türkiye, geçen yıl savaş uçakları tarafından İran topraklarının bombalaması sonucu ölen ve yaralanan sivillere tazminat ödedi. Türk savaş uçakları 18 Temmuz 1999'da Piranşehir bölgesini bombalamıştı. Bombardımanda biri asker 5 İranlı ölmüş, 3'ü asker 10 İranlı da yaralanmıştı. Sobh-u Ümid adlı dergi, yayına başladıktan iki hafta sonra kapatıldı.

İSPANYA: Granada kentinde Luis Portero adlı savcının ETA militanlarınca başından vurularak öldürüldüğü belirtildi. Sevilla kentinde ETA militanlarının saldırısı sonucu bir askeri doktor muayenehanesinde öldü. Vitorio kentinde bir gardiyan, arabasına konan bombanın patlaması sonucu hayatını kaybetti. Madrid'de ETA'nın bombalı saldırısı sonucu bir yüksek mahkeme hakimi ile koruması ve şoförü ölürken, 35 kişi de yaralandı.

İSRAİL: Filistinlilerin hapsedildiği toprakları yeniden kuşatan İsrail askerleri yüzlerce insanı öldürdü, binlercesini de yaraladı.

İTALYA: Foggia kenti yakınlarında 6 mülteci cesedi bulunduğu belirtildi.

KOLOMBİYA: Ülkenin kuzeyinde iki köyde, AUC örgütüne mensup kişilerin 15 köylüyü öldürdükleri bildirildi.

KOSOVA: Kosova Geçici Yönetim Kurulu, idam cezasını kaldırdı.

NİJERYA: Başkent Lagos'ta meydana gelen etnik şiddet dolayısıyla 100 kişi öldü, 200'ü aşkın kişi de yaralandı; olaylar dolayısıyla 20 bin kişi evini terk etti.

PAKİSTAN: Karaçi kentinde meydana gelen bomba patlaması sonucu 3 kişi öldü.

SRİ LANKA: Bir Müslüman adayın seçim toplantısı sırasında bomba patlaması sonucu 19 kişi öldü. Başkent Kolombo'da meydana gelen intihar saldırısında bir kişi öldü, 23 kişi de yaralandı. Muhalif silahlı güçlerle, güvenlik görevlileri arasındaki çatışmalar devam etti.

YEMEN: İsrail'in Filistinlilere yönelik terörist saldırılarında İsraillilerin tarafını tutan ABD'lilere tepki olarak Aden limanındaki ABD Deniz Kuvvetlerine ait destroyere düzenlenen bir intihar saldırısında, 5 asker öldü, 36'sı yaralandı.

________________________

(*) Bu Rapor, MAZLUMDER İnsan Hakları İhlallerini İzleme Komisyonu'nca hazırlanmıştır.