AĞUSTOS AYI İNSAN HAKLARI RAPORU (*)
Yerinde
İnfaz ve İşkence ile Ölüm : 1 ölü, 3 yaralı
Sivillere Yönelik Eylemler : 11 olay; 6 ölü, 6 yaralı
Cezaevlerinde
Yaşanan Olaylar : 22
İstenen Ceza : 63 yıl hapis cezası
Kapatılan/Toplatılan/Yasaklanan Yayın ve Etkinlik : 249 (105 gün)
Gazetecilere ve Yayın Organlarına Yönelik Baskılar/Kısıtlamalar: 14
Görevine Son Verilen Memur :
18
YAŞ Kararıyla Atılan Subay ve
Astsubaylar : 44
Yargılamalar : 38
Soruşturma Geçiren Öğretim Üyesi : 75
Kapatılan Sivil Toplum Örgütü : 2
Sivil Toplum Örgütlerine Yönelik Baskılar/Saldırılar : 5
_______________________________
*Bu rapor, MAZLUMDER İnsan Hakları İhlallerini İzleme Komisyonu
tarafından hazırlanmıştır.
01 Ağustos 2000 günü İstanbul Taksim'de kimliği belirsiz kişilerin silahlı saldırısına uğrayan Halit Çakır adlı kişi, hayatını kaybetti.
06 Ağustos 2000 günü İstanbul Maltepe'de yolda yürüyen Serkan Buyurman adlı bir kişi, kimliği belirsiz iki kişinin silahlı saldırısı sonucu hayatını kaybetti.
14 Ağustos 2000 günü Adana'da askerden yeni
gelen Bülent Münir adlı doktor,
evinde başına bali yapıştırıcı sürülü poşet geçirilmiş halde ölü bulundu.
18 Ağustos 2000 günü Sakarya'nın Söğütlü
İlçe Belediye Meclisi Üyesi DYP'li Zeki
Saraç, Kaynarca ilçesinin Taşoluk köyü yakınlarında, otomobilinin içinde
boğularak öldürülmüş bir halde bulundu.
22 Ağustos 2000 günü Burdur'un Bucak ilçesinde
bir mağarada, elleri arkadan bağlanarak baş kısmı yakılmış genç bir erkek cesedi bulundu. Mağaranın
içerisinde Ahmet Tutum adına düzenlenmiş bir nüfus cüzdanı, ehliyet, not
defteri ve Kur'an-ı Kerim bulundu.
22 Ağustos 2000 günü Hatay'ın Dörtyol ilçesinde
denize giren bazı kişiler, pompalı tüfekle öldürülmüş bir ceset buldu. Cesedin Alaaddin Yıldırım adlı şahsa ait olduğu
anlaşıldı.
22 Ağustos 2000 günü CHP Bodrum ilçe
teşkilatı üyesi ve Pir Sultan Abdal Derneği Bodrum Derneği Bodrum Şubesi eski
Başkanı Kasım Demir, bürosunda,
kimliği belirsiz bir kişinin silahlı saldırısı sonucu hayatını kaybetti.
23 Ağustos 2000 günü İstanbul Bahçelievler
Sanayi Caddesi'nde İsmail Yılmaz
adlı bir kişi, "Radar Elektrik" adlı kendi işyerinde bıçakla öldürülmüş olarak
bulundu.
23 Ağustos 2000 günü İzmir'in Menemen
ilçesinde DSE'ye ait su kanalları içinde bir ceset bulundu. Cesedin Hüseyin Şahin adlı bir kişiye ait
olduğu belirlendi.
27 Ağustos 2000 günü İstanbul Pendik'te
kaybolduğu yönünde polise ihbarda bulunulan Murat Aktar'ın (13) cesedi, bir inşaatın bodrum katında bulundu.
Aktar'ın kafasının ezildiği belirlendi.
Gazeteci Uğur Mumcu'nun 24 Ocak 1993 günü uğradığı
silahlı saldırı sonucu öldürülmesine iştirak ettiği ve bu amaçla oluşturulan
çeteye mensup olduğu gerekçesiyle Ankara 1 Nolu DGM'de idam istemiyle
yargılanan Abdullah Argun Çetin tahliye edildi. "Umut operasyonu" sonunda
Ankara DGM'ce hazırlanan iddianamenin mahkemeye geldiğini kaydeden Mahkeme
Başkanı, iddianamede, Çetin'in adının geçmediğinin anlaşıldığını belirtti.
1
Nisan 1999 tarihinde Afyon'un Bayat ilçesinde askerlik yaparken intihar ettiği
ileri sürülen Lokman Bilmez'in ölümüyle ilgili takipsizlik kararı üst
mahkemeden döndü. Deniz Kuvvetleri Komutanlığı Donanma Komutanlığı Askeri
Mahkemesi, olay sırasında Bayat İlçe Jandarma Komutan vekili olarak görev yapan
Jandarma Astsubay Başçavuş Halil Öz hakkında "görevi ihmal" suçundan dava
açılmasına karar vererek, dosyayı Eskişehir Hava Kuvvetleri Komutanlığı Askeri
Savcılığı'na gönderdi.
Gazeteci yazar Uğur Mumcu suikastının faillerini yakalamak amacıyla başlatılan, daha sonraki gelişmeler üzerine Prof. Dr. Ahmet Taner Kışlalı, Prof. Dr. Muammer Aksoy ve Doç. Dr. Bahriye Üçok'un öldürülmesi gibi 22 olayı kapsayan "Umut Operasyonu"na ilişkin davada, 15'i tutuklu 17 sanığın yargılanmasına Ankara 2 No'lu DGM'de başlandı. Hasan Kılıç, Mehmet Ali Tekin, Abdülhamit Çelik, Yusuf Karakuş ve Mehmet Şahin'in avukatı Mustafa Akçay, müvekkillerinin Uğur Mumcu cinayetinin sanıkları olarak yakalandıklarını; ancak iddianamede, bu suçla bir ilgilerinin bulunmadığının belirtildiğini ve "Selam Tevhid" örgütünün elemanı olmakla suçlandıklarını söyledi. Akçay, müvekkillerine atılı suçların "Kudüs Ordusu" örgütünün eylemleriyle bir bağlantısı bulunmadığını ileri sürerek, mahkemenin yetkisizlik kararı vererek, dosyayı İstanbul DGM'ye göndermesini talep etti ancak avukatların talebi, Savcı Hamza Keleş'in de istemi doğrultusunda oy birliği ile reddedildi. Suçlamaları reddeden sanıklar, işkence altında ifade verdiklerini belirttiler. Sanıklar Ferhan Özmen ve Necdet Yüksel iddianamelerin kendilerine geç ulaştığını anlatarak, savunma için süre talep ettiler. Sanık Yüksel, Hüseyin Eken'in, "Emniyet, savcılık ve yedek hakimlikte suçlarını itiraf etmişsin" hatırlatması üzerine de, "Onlarla ilgili gerekli açıklamaları savunmamda beyan edeceğim." diye konuştu. Davanın iddianamesinde, sanıklar Ferhan Özmen, Necdet Yüksel, Hakkı Selçuk Şanlı, Yusuf Karakuş, Muzaffer Dağdeviren, Abdülhamit Çelik, Fatih Aydın, Hasan Kılıç ve Mehmet Şahin'in TCK'nın "Anayasal düzeni zorla bozmaya kalkışmak" hükmünce idam cezasına çarptırılmaları istenirken; diğer sanıklar hakkında örgüt mensubu suçlamasıyla 22 yıla kadar varan değişik hapis cezaları talep edildi.
YERİNDE İNFAZ ve İŞKENCE İLE ÖLÜM
Hakkari'nin
Çukurca ilçesi yakınlarından Türkiye'ye geçmeye çalışan mültecilerin üzerine
açılan ateş sonucu Halil Kazım adlı
mülteci hayatını kaybederken, Muhammed Yama, Rezayi Yama ve ismi öğrenilemeyen
bir mülteci de yaralandı.
İstanbul Fatih'de 1998 yılında öldürülen Gülistan Özdemir ve Hamdi Salgın'ı öldüren polisler hakkında yerel mahkemenin verdiği beraat kararını Yargıtay oybirliği ile onadı.
Şırnak'ın Beytuşşebap ilçesi kırsalında 1 güvenlik görevlisi ve 3 PKK militanı; Şemdinli kırsalında 7 PKK militanı; Tunceli kırsalında da 9 PKK militanı öldü.
Tokat'ın merkeze bağlı Çöreğibüyük köyünü basan TİKKO militanları, Hamdi Şahin adlı bir kişiyi evinden zorla çıkartarak köy meydanında uzun namlulu silahlarla tarayarak öldürdüler.
Tokat'ın Turhal ilçesi Yeşilalan köyüne giden TİKKO militanlarının, köy muhtarı Sadık Kaya'yı öldürdükleri belirtildi.
Edirne Meriç Gemisti'den Türkiye'ye girmek isteyen kimliği belirsiz bir kişi, sınırda meydana gelen mayın patlaması sonucu hayatını kaybetti. Ölen kişinin yanındaki Ali Muhammed adlı Filistinli, ölenin bir Türk olduğunu söyledi.
Diyarbakır'ın Lice ilçesi Kayacık köyünde bulduğu havan mermisinin patlaması sonucu A.A. (10) adlı çocuk hayatını kaybetti.
Tunceli'nin Heldağı yaylasında koyun otlatan Ali Asker Demirtaş (12), bulduğu el bombasının patlaması sonucu yaşamını yitirdi.
Diyarbakır'ın Lice ilçesinde bulduğu uçaksavar mermisini sıcak suya koyarak ısıtan Lokman Aytek (16), merminin patlaması sonucu ağır yaralandı.
Dargeçit'e bağlı Kılavuz (Halilan) köyünde, jandarma karakolu yakınlarında mayınlı alana giren koyunlarını çıkarmaya çalışan Serhat Dursun (10), bastığı mayının patlaması sonucu ağır yaralandı.
İstanbul Fatih'de bir markete; Bakırköy'de bir banka şubesine bomba atıldı; patlamalar sonucu maddi hasar meydana geldi.
28 Temmuz 2000 gecesi İstanbul Küçükçekmece'de adli bir suçtan aradıkları E.T.(16)'nin evine baskın düzenleyen Küçükçekmece Asayiş Büro Amirliğinde görevli polisler, E.T.'yi evde bulamayınca, kardeşi E.T. (14)'yi gözaltına alarak karakola götürdüler. Baba Sait Türkmen, küçük oğluna "Büyük oğlumun nerede olduğunu sormuşlar. Oğlum nerede olduğunu bilmeyince, küfür ve kaba dayak işkencesi yapmışlar" dedi.
Kayseri Yeşilhisar Devlet Hastanesinde hemşire olarak görev yapan Melek Gültepe ile tartışan hasta yakını Ahmet Çiftçioğlu, hemşire Gültepe'nin eşi Başçavuş Enver Gültepe'nin saldırısına uğradı. Başçavuş Gültepe, beraberindeki 12 askerle Yeşilhisar Devlet hastanesini basarak Çiftçioğlu'nu dipçikle dövdü.
Diyarbakır-Ergani karayolu üzerinde bulunan Mardin Hazır Beton Fabrikasında şoför olarak çalışan Mahmut Bayram adlı kişi, kum taşırken "yolda toz çıkardığı" gerekçesiyle, karayolu üzerinde devriye görevi yapan askerlerce dövüldü. Olay sonrası bayılan Bayram, yoldan geçen diğer araç şoförleri tarafından hastaneye kaldırıldı.
Adana'da Yeni Gündem gazetesi dağıtan Kemal Acar ve İdris Yılmaz adlı şahıslar, Adana Emniyet Müdürlüğü'nde dayak yediklerini söylediler.
HADEP Sincan İlçe Yönetim Kurulu Üyesi Hacı El, kendilerini polis olarak tanıtan 4 kişinin, 13 Ağustos gecesi evini basarak, kendisini dövdüğünü söyledi.
İstanbul Emniyet Müdürlüğü'nde 20 yıl önce işkence sonucu ölen Faruk Tuna'nın katili oldukları iddiasıyla Halis Yelmen ve Mustafa Yıldırım adlı polisler hakkında suç duyurusunda bulunuldu.
DSP İstanbul Milletvekili İsmail Aydınlı'nın soru önergesini yanıtlayan İçişleri Bakanı Sadettin Tantan, Manisa'da liseli gençlere işkence yapmaktan sanık Van Emniyet Müdürlüğü kadrosunda görev yapan Komiser Atilla Gürbüz'ün, görülen son altı duruşmadan ikisine operasyonda olması, dördüne de yıllık ve mazeret izninde olması nedeniyle katılmadığını bildirdi.
1994 yılında bir gece yarısı, Mardin'in Kızıltepe ilçesindeki evine düzenlenen baskınla gözaltına alınan H.D., o gece 4 özel tim elamanının tecavüzüne maruz kaldığını 6 yıl sonra Almanya'da açıkladı. Olayı kimseye söyleyemediklerini ve bu nedenle Türkiye'yi terkederek Almanya'ya yerleştiklerini belirten H.D., 6 yıl aradan sonra Gözaltında Cinsel Taciz ve Tecavüz Projesi Girişimcisi avukatlar aracılığıyla, 28 Temmuz 2000 tarihinde, sözkonusu özel tim elemanları hakkında Kızıltepe Cumhuriyet Savcılığına suç duyurusunda bulundu.
ADANA: EXSA fabrikasında grevde bulunan işçilere destek veren TÜMTİS Şube Başkanı ile birlikte 5 işçi; Yeni Gündem gazetesi dağıtan Kemal Acar ve İdris Yılmaz;
ANKARA: Düzenlenen 'huzur" operasyonlarında "şüpheli" oldukları iddiasıyla toplam 644 kişi (gözaltına alınanlar arasında infazı gerçekleşen hapis cezası polis kayıtlarından düşmediği için şair Yılmaz Odabaşı da bulunuyor); Sincan F Tipi ziyareti öncesi yapılan genel bilgi taramasında arandıkları iddiasıyla 5 kişi; Yüksel Caddesi'nde F tipi cezaevlerini protesto edenlerin 10'u; bir program çıkışında, hakkında açılan davalarda ifade vermediği ve hakkında gıyabi tutuklama kararı olduğu iddiasıyla HADEP Genel Başkan Yardımcısı Mahmut Şakar; Ankara Vatan Dergisi bürosuna düzenlenen baskın sonucu 5 kişi;
BALIKESİR: Susurluk ve Bandırma'da 278 mülteci;
DİYARBAKIR: HADEP Ergani ilçe örgütünden 40 kişi;
EDİRNE: 334 mülteci;
ERZİNCAN: Tercan ilçesinde 22 mülteci;
GAZİANTEP: Nurdağı'nda bir kamyonda 104 mülteci;
IĞDIR: İran'dan gelen 38 mülteci;
İSTANBUL: Çeşitli yerlerde gerçekleştirilen F tipi cezaevleri protestoları dolayısıyla toplam334 kişi; düzenlenen 'huzur" operasyonlarında "şüpheli" oldukları iddiasıyla toplam 463 kişi; şehrin değişik noktalarında toplam 214 mülteci; Ümraniye Cezaevi'ne yakınlarını ziyaret giden Nadir Çelik; evine düzenlenen baskın sonucu Grup Yorum elemanı Serdar Güven; Aksaray'daki ÖSYM İl Merkezi önünde YÖK ve rektörlük seçimlerini kınamak isteyen 20 öğrenci; Mecidiyeköy'de baz istasyonlarını protesto etmek isteyen EMEP üyesi 22 kişi; Gebze Cezaevi'ne ziyarete giden Zekeriya Gürsöz; GÖÇ-DER Genel Sekreteri Pakize Eriş; Avcılar'da Yeni Evrensel Gazetesi satan Kemal Urhan; evine düzenlenen baskınla HADEP Samandıra Belde Yöneticisi Galip Öztürk; Çatalca'da bir çiftlik evine düzenlenen baskında "irticai" faaliyette bulundukları iddiasıyla 37 kişi; haber yapmak için Kartal Adliyesi'ne giden Devrimci Demokrat Gazetesi Muhabiri Tuncay Sezgin; Ümraniye'de "Duvarların Ardındaki Özgürlükler Bülteni" çalışanlarının da aralarında bulunduğu yedi kişi; depremle ilgili haber yapmak üzere Avcılar'a giden Özgür Gelecek Gazetesi çalışanları Derya Gökmen ve Filiz Kalkan; TKP'nin kuruluş yıldönümü dolayısıyla Maslak'ta afiş asan Ahmet Karakuş, Coşkun Bahadır ve Aslıhan Hancı; Okmeydanı'nda afiş asmak isteyen dört kişi; HADEP Kartal ilçe teşkilatına düzenlenen baskın sonucu 11 kişi;
İZMİR: Aliağa'da kurulu Petkim'de eylem yapan Greenpeace üyesi 9 kişi;
KOCAELİ: Petkim'in Yarımca tesisleri önünde eylem yapan 12 Greenpeace üyesi; Kocaeli Fuarı'nda depreme ilişkin anma etkinliklerine katılan Nazım Kültürevi yönetici ve çalışanlarından oluşan 19 kişi;
MANİSA: Kırkağaç ilçesinde 65 mülteci;
MERSİN: Tarsus'ta 44 mülteci;
NEVŞEHİR: Hacı Bektaş-ı Veli'yi anma etkinlikleri sırasında F tipi cezaevlerini protesto etmek isteyenlerin 15'i; Hacı Bektaş-ı Veli etkinlikleri dolayısıyla Hacı Bektaş'a giden Yeni Evrensel Gazetesi muhabiri Jülide Kalıç;
NİĞDE: Ulukışla'da 40 mülteci;
SAMSUN: Rektörlük seçimlerinde en fazla oy almasına rağmen bu göreve atanmayan Prof. Dr. Osman Çakır'a destek veren öğretim üyelerinden Ferhat Uzun ve Hamdi Koçak;
TEKİRDAĞ: Şarköy'de "şüpheli" ve"kimliksiz" oldukları gerekçesiyle 20 kişi;
TUNCELİ: Evine düzenlenen baskınla EMEP Mazgirt İlçe Başkanı Erkan Gündoğan;
VAN: İl genelinde 242 mülteci gözaltına alındı.
KAHRAMANMARAŞ: "Tebliğciler örgütü" üyesi oldukları gerekçesiyle 4 kişi tutuklandı.
DİYARBAKIR: Basın mensuplarıyla birlikte Lice ve Kulp'a gitmek isteyen DSP Diyarbakır Milletvekili A. Samet Turgut'un Lice'ye girmesine, Duru Karakolu'ndaki görevliler tarafından izin verilmedi.
HAKKARİ: Çukurca ilçesinde köylerine geri dönmek için Kaymakamlığa başvuran bazı köylülerin dilekçeleri "tazminat talebinde bulundukları" gerekçesiyle kabul edilmedi. Kaymakamlığın, köylerine geri dönmek için başvuranlara, "PKK tarafından yakılan köylerimize dönmek istiyoruz" yazılı ayrı bir dilekçe örneği hazırladığı belirtildi.
MARDİN: Nusaybin ilçesi ile Suriye sınırında meydana gelebilecek mayın patlamasından askeri yetkililerin, mağdurların sorumlu olacağına dair muhtarlara belge imzalattıkları bildirildi. Uygulamaya bazı muhtarların karşı çıktığı, ancak bunların da tehdit edildikleri ileri sürüldü.
CEZAEVLERİNDE YAŞANAN OLAYLAR
Bergama
Cezaevi'ndeki olaylar sonrasında, Buca Cezaevi'ne nakledilen tutuklu ve
hükümlülere sevk sırasında dayak atıldığı belirtildi. Bu kişilerden biri olan
Mesut Avcı'nın da Yeşilyurt Devlet Hastanesi'nde elleri kelepçeli ameliyat
edildiği belirtildi.
Gebze
Özel Tip Cezaevi'ndeki siyasi tutuklular, çeşitli hastalıklara yakalanan
arkadaşlarının cezaevi idaresi tarafından bilinçli olarak tedavi
edilmediklerini öne sürdüler.
Diyarbakır E Tipi Cezaevi'nden, Midyat E Tipi Cezaevi'ne sevk edilen 8 tutukluya, cezaevi avlusunda dayak atıldığı belirtildi.
Gözaltına alındığında başından yediği darbelerle beyin kesesinde zedelenme meydana gelen ve halen Kahramanmaraş Cezaevi'nde tutuklu bulunan M. Emin Özkan'ın, sürekli baygınlık geçirdiği, ancak tedavisinin yapılmadığı belirtildi.
Aydın E Tipi Cezaevi'ndeki sayım sırasında, askerlerin tutuklu ve hükümlülere saldırdığı ve saldırı sonucu Gürhan Tamer adlı tutuklunun başının yarıldığı belirtildi.
Bayrampaşa Cezaevi'nde uyuşturucu suçundan yatmakta olan Durdu Meriç adlı kişi, bir başka tutuklunun silahlı saldırısı sonucu hayatını kaybetti.
Ankara DGM Başsavcılığı, FP Milletvekili Oya Akgönenç hakkında, Cenevre'deki BM İnsan Hakları Alt Komisyonu'nda yaptığı konuşma nedeniyle soruşturma başlattı. Başsavcılık, soruşturmanın sonucuna göre Akgönenç'in TCK'nın 312. maddesine göre yargılanmasını isteyebilecek. "Olayın doğruluğunu öğrenmeden bazı şeyleri söylemek zor" diyen Başsavcı Cevdet Volkan, "Benzer sözleri kim söylemiyor ki" dedi.
İSTENEN CEZA
12 Eylül darbesini yapan generaller hakkında "idam" talebiyle iddianame hazırladıktan sonra "Yetkilerini kişisel duygularına kapılarak keyfi amaçlı kullandığı" gerekçesiyle, Adalet Bakanlığı tarafından hakkında disiplin soruşturması başlatılan ve "tedbiren" görevinden uzaklaştırılan Adana Cumhuriyet Savcısı Sacit Kayasu hakkında 9 yıla kadar hapis istemiyle dava açıldı. Adalet Bakanlığı müfettişlerinin hazırladığı ön raporu inceleyen Tarsus Cumhuriyet Başsavcılığı, Kayasu hakkında, TCK'nin 159. maddesinde yer alan ve 6 yıla kadar ağır hapsi öngören "TSK'nın manevi şahsiyetine hakaret" suçu ile TCK'nin 240. maddesindeki ve 3 yıla kadar ağır hapis cezasını öngören "görevi kötüye kullanma" suçlarından dava açtı.
Umut Operasyonu kapsamında gözaltına alınan ve TCK 168'den Malatya 2 Nolu DGM'de yargılanan Selam Gazetesi Muhabiri Hüda Kaya ve Sami İpek ile gazetenin Malatya Temsilcisi Sebahattin Soylu ve eski temsilci Vahap Genç'in son duruşmasında mahkeme heyeti, davanın sevk maddesini TCK 168'den, TCK 312'ye kaydırdı. Buna göre sanıklar, "Selam Örgütü Tevhid Grubu" üyesi suçlamasıyla değil de toplumu kin ve düşmanlığa tahrik etmek suçlamasıyla yargılanacaklar.
İHD İstanbul Şube Başkanı Eren Keskin hakkında, Cuma Dergisi'nde yayınlanan bir röportajında "Devletin askeri kuvvetlerini alenen tahkir ve tezyif" ettiği iddiasıyla, Genelkurmay Başkanlığı'nın şikayeti üzerine 6 yıla kadar hapis istemiyle dava açıldı.
Yeni Evrensel Gazetesi Yazı İşleri Müdürü Fatih Polat'ın 21 Nisan 2000 tarihinde yayınlanan "Komuta Altındaki Demokrasi" başlıklı yazısında "devletin askeri kuvvetlerini neşren tahkir ve tezyif ettiği" iddiasıyla Polat ve sorumlu Yazı İşleri Müdürü Bülent Falakaoğlu hakkında ihbar üzerine Zeytinburnu Savcılığı tarafından başlatılan soruşturmanın ardından Bakırköy Cumhuriyet Savcılığı tarafından TCK'nın 159/1'inci maddesi uyarınca dava açıldı. Ayrıca, Falakaoğlu hakkında, Polat'ın yazısının dışında, Bakırköy Cumhuriyet Savcılığı tarafından aynı gün görülmek üzere dört ayrı dava daha açıldı. Davaların açılma sebebi ise, çeşitli tarihlerde gazetenin çeşitli sayfalarında değişik yazarlar tarafından kaleme alınan ve devletin askeri kuvvetlerini, TBMM'yi ve cumhuriyeti neşren, tahkir ve tezyif edildiği ileri sürülen makaleler.
KAPATILAN/TOPLATILAN/YASAKLANAN YAYIN VE ETKİNLİK
RTÜK, Radyo Umut'a 90 gün kapatma cezası verdi.
Milli Gazete'nin 2 Ağustos tarihli nüshası; Jın ü Jiyan Kürt Kadın Dergisi'nin 9. Sayısı; Partizan Dergisi'nin 35. Sayısı ve Özgür Gelecek Gazetesi toplatıldı.
Roje Gazetesi'ne 15 gün kapatma cezası verildi.
Kültür Bakanlığı Telif Hakları Genel Müdürlüğü'nün, kasetlerin Eser İşletme Belgesi'ni iptal etmesi üzerine Diyarbakır'da çoğunluğu Kürtçe şarkılardan oluşan 242 kasetin satışı, valilik kararıyla yasaklandı. Yasaklanan kasetler arasında çeşitli vaaz kasetleri de bulunuyor.
İsveç'ten satılmak üzere İstanbul'a Medya Kitapevi'ne gönderilen 40 adet NUDEM Dergisi'ne, Topkapı Postanesi yetkilileri el koyarak, gönderilen kitapevine vermediler.
GAZETECİLERE VE YAYIN ORGANLARINA YÖNELIK BASKILAR/SALDIRILAR
Akit Gazetesi, Anadolu Ajansı'nın parasını peşin ödedikleri halde haber servisini durdurduklarını açıkladı.
İstanbul Galatasaray Lisesi önündeki F tipi cezaevleri karşıtı gösteriye müdahale eden polis, Flash TV kameramanı Ünal Çetiner'in yaralanmasına neden oldu.
30 Ağustos "Zafer Bayramı" dolayısıyla Ankara AKM'de düzenlenen törenlere, bazı basın organları "akredite olmadıkları" gerekçesiyle alınmadı.
Ege TV'nin İzmir merkez binasına giden kimliği belirsiz silahlı kişiler, etrafa rastgele ateş açarak oradan uzaklaştılar.
AB'ye aday ülkelere dönük hazırlanan bir belgesel kapsamında Beyoğlu'ndaki Mezopotamya Kültür Merkezi'nde bulundukları sırada, polisin buraya baskın düzenlemesiyle Fransız Arte TV'sinin 4 elemanı gözaltına alındı.
Hacı Bektaş-ı Veli etkinliklerini izlemek üzere Hacıbektaş'a giden Yeni Evrensel Gazetesi Ankara Büro muhabirlerinden Jülide Kalıç'ın dövülerek gözaltına alındığı bildirildi.
İstanbul Mecideyköy'de Milliyet Gazetesi'nin personel servisine yönelik levyeli saldırıda, araç sürücüsü ile araçta bulunan Haluk Ziya Atalay adli muhabir yaralandı.
Yeni Binyıl Gazetesi köşe yazarları Kürşat Bumin, Hrant Dink ve Alev Er'in görevlerine hiçbir gerekçe bildirilmeden son verildi.
YARGILAMALAR
Yargıtay 4. Hukuk Dairesi, Sabah Gazetesi grubuna "kartel" suçlamasında bulunan Kanal 7 televizyonuna verilen tazminat kararını bozdu. İstanbul 6. Asliye Hukuk Mahkemesi, Kanal 7 televizyonunda 15 Aralık 1997 tarihinde yayınlanan "Haber Saati" adlı programda yer alan şu ifadelere tazminat cezası vermişti: "Son yılların en çarpıcı yolsuzluğu... Milletin parasını peşkeş çektiler, ne kanun tanıdılar ne de kural! İnanılmaz skandalı açıklıyoruz, teşvik skandalını açıklıyoruz... Kartel şirketleri hazineden nasıl usulsüz teşvik aldılar?"
Gelecek ay yürürlüğe girecek olan "Düğün sahibinin riayet edeceği hususlar" başlıklı bir yönetmelikle, orduevlerinin düğün salonlarına "özel anlaşma şartları" adıyla yeni düzenlemeler getirildi. Buna göre şu kişiler orduevlerine giremeyecekler: "Yaşının ilerlemesi nedeniyle dini inançlarına uygun olarak sade bir şekilde sakal bırakmış kişiler ile yaşlı annelerden yüzü açık olacak şekilde eşarplı olanlar dışında, sakallı, cüppeli, sarıklı, türbanlı ve benzeri çağdaş olmayan kıyafetlerle gelenler", "Günlük sakal traşı olmamış ütüsüz ve kirli elbiselerle gelenler", "Yabancı uyruklu kişiler."
Milli Eğitim Bakanlığı, özel dershanelerdeki yönetici, öğretmen ve diğer personel ile öğrencilere kılık kıyafet kurallarına uyma zorunluluğu getirdi. Böylece üniversitelerde ve kamu kuruluşlarında yasaklanan başörtüsü, ticari bir hizmet olmasına rağmen dershanelerde de uygulanmaya konulmuş oldu. Yeni düzenlemeye gere, yasağa uymayanlar hakkında disiplin işlemleri yapılacak, dershanelerde karma eğitim esas olacak, kız ve erkekler için ayrı grup ya da sınıf oluşturulamayacak Yapılan düzenlemeyle dershanelerdeki idari işleyiş, ders programlarının düzenlenmesi ve disiplin işlemleri konularına da yeni standartlar getirildi.
Milli Eğitim Bakanlığı, içeriğinde laiklik karşıtı değerlendirmeler bulunduğu gerekçesiyle 73 kitabın tavsiye kararını iptal etti. İptal edilen kitaplar arasında Diyanet İşleri Başkanlığı yayınlarından çıkan "Kırk Hadis" gibi kitaplar da bulunuyor.
Talim ve Terbiye Kurulu, 1 Ağustos 2000'de aldığı kararla Çıraklık Eğitimi Haftalık Ders Çizelgesi'ni değiştirerek, bugüne kadar okutulan Din Kültürü ve Meslek Ahlakı dersini ders çizelgesinden çıkardı.
Diyanet İşleri Başkanlığı, yazın dini bilgilerin geliştirilmesi için açılan yaz kurslarının haftada üç gün yerine beş gün eğitim vermesini kararlaştırdı. Diyanet İşleri Başkanlığı'nın, Kur'an Kursları ile Öğrenci Yurt ve Pansiyonları Yönetmeliği'nde bu yönde yaptığı değişiklik Resmi Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe girdi. Başkanlık, yaz kurslarını sezon başında üç güne indirmişti.
Kamu kurum ve kuruluşlarında daimi işçi olarak istihdam edilecekler için ÖSYM tarafından 1 Ekim'de yapılacak sınava, başörtülü bayan adayların giremeyeceği, sınava girmeyi başaranların da sınavlarının iptal edileceği duyuruldu.
Erzincan Milletvekili Tevhid Karakaya'nın sorusunu yanıtlayan Milli Eğitim Bakanı Metin Bostancıoğlu, göreve geldiği günden bu yana, yasaya aykırı biçimde tavsiye edildiği gerekçesiyle 115 kitabın tavsiye kararını kaldırdığını söyledi. Bostancoğlu'nun tavsiye kararını kaldırdığı kitapların tamamı, dini içerikli kitaplardan oluşuyor.
Milli Eğitim Bakanı Metin Bostancıoğlu, Zonguldak'ta "Bakacakkadı 100. Yıl Atatürk Hizmet Köyü"nün açılışı sırasında dua okuyan Gökçebey Müftüsü Veysel Baylan'ın duasına sinirlenerek "Atatürk inkar edilemez. Ulu Önder'in isminin anılmamasını kınıyorum. Atatürk'süz dua mı olur?" diyerek müftüyü azarladı.
KAMU GÖREVLİLERİNE YÖNELİK BASKILAR
Ağustos ayı başında toplanan Yüksek Askeri Şura (YAŞ) kararlarıyla 44 subay ve astsubay ordudan ihraç edildi. YAŞ kararlarında bu kişilerin atılma gerekçesi "disiplinsizlik" olarak geçerken, gerek iç yazışmalarda ve gerekse kamuoyuna yansıyan bilgilerden, bu insanların atılma gerekçesi olarak namaz kılmaları, yakınlarının başörtülü olmaları gibi hususlar gösteriliyor.
Başörtülü oldukları gerekçesiyle Düzce'de Zehra Korkmaz (stajyer), Konya'da Hatice Çetin, Samsun'da Güzin Aktaş (emekliliğine 6 ay kalmıştı) ile Nurşen Gök, Bursa'da Saadet Karataş, Nadiye Bulut Işık, Emine Baykara, Nimet Çötenbay, Yıldız Ünlü, Zehra Bilir ve Servet Tunçel, Kocaeli'de Saliha Şahin, Nurten Örs, Tülay Ölmez, Ümmühan Şevli, Füsun Arslan ve Hatice Deniz adlı öğretmenler, başörtülü oldukları gerekçesiyle mahkeme kararı olmaksızın müfettiş raporu ve bakanlığın oluruyla memuriyetten uzaklaştırıldılar.
YÖK, Atatürk Üniversitesi Hemşirelik Meslek Yüksekokulu'nda görev yapan Gülşen Doğan Dağdaş adlı hemşireyi, başörtüsünü çıkarmadığı ve bu nedenle kurumun huzur ve çalışma düzenini bozarak ideolojik eylem yaptığı gerekçesiyle meslekten ihraç etti.
YARGILAMALAR
İstanbul Çatalca'da bir çiftlik evine düzenlenen baskında "irticai" faaliyette bulundukları iddiasıyla jandarma tarafından gözaltına alınan 14'ü çocuk 37 kişi, İstanbul DGM Nöbetçi Savcılığı tarafından ifadeleri alındıktan sonra serbest bırakıldılar. Olay mahalline baskın düzenleyen jandarmanın, "yasak yayın" diye Kur'an-ı Kerim'leri çuvallara doldurması televizyon ekranlarına kadar yansıdı.
Yargıtay 9. Ceza Dairesi'nin, Malatya'da izinsiz başörtüsü gösterisinde bulundukları iddiasıyla yargılanan 76 sanıklı davaya ilişkin, yerel mahkemenin, 21 sanık hakkında verdiği cezayı bazı sanıklar için az, bazı sanıklar için de fazla bularak bozması üzerine, Malatya 1 Nolu DGM'de yeniden görülmeye başlanan davanın duruşmasına, 3'ü tutuklu toplam 13 sanık katıldı.
İstanbul Şişli 1. Sulh Ceza Mahkemesi, başörtülü olarak derslere girerek kılık kıyafet yönetmeliğine aykırı hareket ettiği ileri sürülen Zekiye Yağmurcu adlı öğretmenin; şapka kanununa muhalefetten yargılanamayacağına hükmetti. Mahkeme, Yağmurcu'nun kılık kıyafet yönetmeliğine aykırı davranışının 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu'nun 125. maddesi kapsamında uyarma cezası gerektiren bir disiplin suçu olduğunu belirtti.
Samsun Cumhuriyet Başsavcılığı, Ondokuz Mayıs Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Osman Çakır'ın, rektör adaylarının belirlenmesi için yapılan seçimlerde en çok oyu almasına rağmen yeniden göreve atanmamasını protesto eden 75 öğretim üyesi hakkında, Emniyet Müdürlüğü'nün başvurusu üzerine soruşturma başlattı.
Milli Eğitim Bakanlığı "irtica ile mücadele" çerçevesinde "irticai" faaliyetlerde bulunan kursları gözetim altına almak ve denetlemek için yönerge taslağı hazırladı. Taslağa göre belediyeler, meslek kuruluşları, vakıflar, dernekler, resmi ve özel kurumlar kurs açmak için bakanlıktan izin almak durumunda kalacaklar. Bakanlık programlarının uygulanacağı kurslar, yasa ve yönetmeliklere aykırı davranılması durumunda geçici ya da sürekli olarak kapatılacak.
YÖK Başkanı Kemal Gürüz hakkında soruşturma açılıp açılmaması için toplanan YÖK Genel Kurulu, Gürüz ve diğer sorumlular hakkında soruşturma açılmamasına karar verdi.
Eskişehir Valiliği, çocuklarını 8 yıllık zorunlu ilköğretime göndermeyen Şerafettin Karabulut, Şaban Koçak ve Ömer Kılıçaslan adlı şahıslara 1 milyar 34'er milyon lira para cezası verdi.
Konya'nın Selçuklu ilçesi Başarakavak kasabasında 38 veliye çocuklarını beşinci sınıftan sonra okula göndermedikleri gerekçesiyle toplam 27 milyar lira para cezası verildi.
Kamu-Sen Genel Başkanı Resul
Akay'ın da aralarında bulunduğu 63 kişinin, Kamu Görevlileri Sendikaları Kanunu
Tasarısı'nın yasalaşması üzerine yaptıkları eylemde, Toplantı ve Gösteri
Yürüyüşleri Kanunu'na muhalefet ettikleri
gerekçesiyle haklarında 3'er yıl hapis istemiyle açılan davanın görülmesine
Ankara 14. Asliye Ceza Mahkemesi'nde başlandı.
KAPATILAN SİVİL TOPLUM ÖRGÜTÜ
OHAL Valiliği tarafından verilen üç aylık kapatma cezası
biten İHD Diyarbakır Şubesi, açıldıktan yarım saat sonra yeniden üç ay süreyle
kapatıldı. Kapatma kararının "genel
asayiş ve kamu güvenliğini sağlamayı" kapsayan OHAL Kanunu'nun 11.
maddesine dayandırıldığı belirtildi. Aynı uygulama, Mayıs ayında üç ay kapatma
cezası verilen Dicle Üniversitesi Öğrenci Derneği için de uygulandı.
SİVİL TOPLUM ÖRGÜTLERİNE YÖNELİK BASKILAR/SALDIRILAR
Kuzey
Irak'ın Lolan bölgesinde meydana gelen bombalama olayını yerinde incelemek
üzere bölgeye gitmek isteyen MAZLUMDER, İHD, ÇHD ve Diyarbakır Demokrasi
Platformu temsilcilerinden oluşan heyet, OHAL Valiliği'nin kararıyla Habur
Sınır Kapısı'ndan geri çevrildi. Yasaklama kararının bir nüshası, heyet üyeleri
tarafından talep edilmesine rağmen "gizli" olduğu gerekçesiyle verilmedi.
F Tipi
cezaevlerini protesto amacıyla İstanbul'dan Ankara'ya doğru yola çıkan TAYAD üyelerini
polis, Ankara Valiliği'nin kararıyla şehre sokmadı. Yine F tipi cezaevlerini
protesto amacıyla özellikle İstanbul'da çeşitli sivil toplum kuruluşlarının
düzenlemek istediği gösterilere polis müdahalelerde bulundu.
Çeşitli
STK ve partilerin "1 Eylül Dünya Barış Günü" dolayısıyla İzmir'de yapmak
istedikleri "Emek-Barış-Demokrasi" mitingine valilik izin vermedi.
Diyarbakır Valiliği, 1 Eylül Dünya Barış Günü dolayısıyla HADEP Diyarbakır il örgütünün Batıkent alanında düzenleyeceği "Demokrasi ve Barış Mitingi"ni "Hoşgörü ortamının zedelenmemesi" gerekçesiyle yasakladı.
Emniyet
Genel Müdürlüğü'nün rakamlarına göre, bu
yılın ilk altı ayında Türkiye'de 30 bin 214 mülteci yakalandı.
Bodrum'dan
Yunanistan'ın İstanköy adasına giden ve mülteci taşıyan teknenin batması sonucu
26 mülteci hayatını kaybetti.
ÖLENLER:
Denizli'nin Çivril ilçesi Özdemirci Beldesinde bir maden ocağındaki gaz
zehirlenmesi sonucu Alaattin Çaldar, Arif Karadeniz ve Hasan Meşe adlı işçiler;
8 yıldır yapımı devam eden Iğdır Kültür Sarayı inşaatının çökmesi sonucu Murat
Karaçöl adlı işçi; İzmir Bornova'da çalıştığı inşaattan düşen Ahmet Polat adlı
işçi; Edirne'nin Keşan ilçesinde meydana gelen maden göçüğünde Yaşar Bozkurt
adlı işçi; Ordu'da yapımı devam eden bir inşaatta elektrik akımına kapılan
Gürcistan uyruklu Paata Lursmanoshvlısoyed adlı işçi; Malatya'nın Doğanhisar
ilçesinde inşaattan düşen Hüseyin Özel adlı işçi; TTK Üzülmez Müessese
Müdürlüğü'nde Basri Arslan adlı işçi; Orhangazi'de kurulu Asilçelik
Fabrikası'nda vinç altında kalan Şener Sezer adlı işçi; Zonguldak Devrek'de kazdıkları su kuyusunda
meydana gelen göçük sonucu Muharrem Cepçi ve Memduh İncebacak adlı işçiler; İstanbul Kağıthane'de kurulu Kalecik Deri
İşletme Fabrikası'nda iş makinesinin altında kalan ismi öğrenilemeyen bir
işçi; Ankara Sincan'da kurulu MEBSA
Limited Şirketi'nde iki beton trafo arasına sıkışan Mevlüt isimli bir işçi;
Batman'da çalıştığı inşaattan düşen Yılmaz Diken adlı işçi hayatını kaybetti.
İŞTEN
ATILANLAR: Başörtülü oldukları gerekçesiyle çeşitli illerde görev yapan toplam
18 memur; Yüksek Askeri Şura (YAŞ) kararlarıyla 44 subay ve astsubay; TEKSİF Bakırköy Şubesi'nden 48 işçi; TÜPRAŞ'tan 22 işçi;
Yeni Binyıl Gazetesi'nden 18 kişi; Petkim Yarımca ve Aliağa rafinerilerinden
227 işçi; SEKA Bolu İşletmesi'nden 212 işçi; İstanbul Çerkezköy'de kurulu
Paksel Kimya'dan 9 işçi; Gebze'de kurulu Işık Boya'dan 8, Kocaeli'de kurulu
Özka Kauçuk'tan 43 işçi; İstanbul Küçükköy'de kurulu Vefateks'ten 60 işçi;
Yüreğir Belediyesi'nden 8 işçi; Ordu Fatsa Telekom Müdürlüğü Şebeke Amiri Necla
Ulusoy (pantolonlu olduğu gerekçesiyle);
Trabzon Belediyesi'nden 16 işçi; Edirne
Havsa'da kurulu İstanbul ve Mutex tekstilden 36 işçi işten atıldı.
YAŞ
kararıyla TSK'dan ilişiği kesilen bir subayın sicil amirleri aleyhine açtığı
davada yerel mahkeme, "Kişiye yönelik
dava açılamaz. Ancak Milli Savunma Bakanlığı aleyhine idari dava açılabilir."
hükmüne vardı. Av. Mustafa Ercan ve Av. İ. Şadi Çarsancaklı'nın temyiz
başvurusuna sonuçlandıran Yargıtay ise, "Sicil
amirinin gerçekten kişisel kusuru varsa, bu araştırılmalı, sonucuna göre karar
verilmelidir" gerekçesiyle yerel mahkemenin verdiği hükmü bozdu.
Ankara
2 Nolu DGM, DGM Cumhuriyet Savcısı Nuh Mete Yüksel'in, Fethullah Gülen'in
gıyabi tutuklama istemini reddeden yedek hakimlik kararına yaptığı itirazı
yerinde görerek, Gülen'in gıyaben tutuklanmasına karar verdi. Gülen'in "laik devlet düzenini yıkarak şeriat
esaslarına dayalı bir devlet kurma amacını taşıyan bir örgüt kurmak ve
faaliyette bulunmak" gerekçesiyle tutuklanmasına oybirliği ile karar verdi.
Gülen'in avukatlarının itirazını değerlendiren İstanbul 2 Nolu DGM, suçun
delillerinin oluşmadığı gerekçesiyle gıyabi tutuklama kararını kaldırdı.
PKK
itirafçısı Mehmet Dörtyama'nın 1997'de verdiği ifadelerden sonra Adaklı'da
gözaltına alınan 35 köylüden Diyarbakır 1 Nolu DGM'de yargılanan beş kişi,
terör örgütüne yardım ve yataklık suçundan 3 yıl 9'ar ay hapis cezasına
çarptırıldı. Diyarbakır 4 Nolu DGM'de aynı suçtan yargılanan 30 köylü ise,
itirafçının çelişkili ifadeler verdiği gerekçesiyle ve delil yetersizliğinden
beraat etti.
Ankara 2 Nolu DGM, Hizbüttahrir örgütünü kurdukları iddiasıyla Ahmet Kılıçkaya, Muhammet Hanifi Yağmur, Mehmet Aluç ve Serdal Kaya adlı şahıslara 4 yıl 2'şer ay hapis cezası verirken, 21 sanığın da beraatine karar verdi.
Haziran
ayı başından beri OHAL Valiliği kararıyla bölgeye sokulmayan 2000'de Yeni
Gündem Gazetesi yöneticileri AİHM'ye başvurdular.
AİHM,
Necmettin Erbakan hakkında verilen hapis cezasının infazını durdurmak üzere
yaptığı ihtiyati tedbir kararı alması yönündeki başvurusunu reddetti.
Gürpınar
Asliye Ceza Mahkemesi'nce, ailenin büyük fertlerini kurtarmak amacıyla evde
yakalanan silahları üstlendiği için Ateşli Silahlar Kanunu'na muhalefetten
cezalandırılan M.S. (11)'nin cezasını Yargıtay 8. Ceza Dairesi, "aile
büyüklerini cezadan kurtarmak amacına yönelik soyut ikrarının hükme dayanak
yapılamayacağı gözetilmeden, yazılı biçimde mahkumiyet kararı verilmesi bozmayı
gerektirmiştir" diyerek yerel mahkemenin kararını yanlış buldu.
Cumhurbaşkanı
Ahmet N. Sezer, hükümetin onay için gönderdiği ve "irticacı" ve "bölücü"
oldukları iddia edilen memurların yargı kararı olmadan iki müfettiş raporuyla
meslekten atılmalarını öngören Kanun Hükmünde Kararname (KHK)'yi tekrar
hükümete iade etti. Sezer, iade gerekçesinde şu ifadelere yer verdi: "Hukuk devleti, aynı zamanda, özgürlükçü,
çoğulcu, çağdaş demokrasilerin belirleyici niteliği ve cumhuriyetin diğer
niteliklerinin güvencesidir. Hukuk devleti hukukun üstünlüğü temeline dayanır.
Hiçbir organ ya da kişi hukukun üstünde olamaz." Sezer, Anayasa'ya göre
sıkıyönetim ve olağanüstü haller dışında, "Temel
Haklar, Kişi Hakları ve Ödevleri" ile "Siyasi Haklar ve Ödevler" in KHK ile
düzenlenemeyeceğini belirtti. Sezer'in bu işlemine hükümet direndi ve KHK'yı
hiç değiştirmeden Cumhurbaşkanı'nın onayına yeniden sundu. Buna karşın Sezer,
KHK'yı ikinci kez benzer nedenlerle hükümete geri iade etti. KHK'nin iki
kez hükümete geri gönderilmesinden sonra Cumhurbaşkanı Ahmet N. Sezer
başkanlığında toplanan MGK'dan "Yıkıcı
ve bölücü akımların kamu kurum ve kuruluşlarına sızmasını önleyecek ve bu
faaliyete karışmış olan kamu görevlilerinin de süratle ayıklanmasını sağlayacak
her türlü düzenlemenin ivedilikle yapılması" kararı çıktı.
Bakanlar Kurulu'nda gündeme gelen Merkezi Nüfus İdaresi Sistemi
(MERNİS) ile Kasım ayında herkese aynı günde kimlik numarası verilmesi kararlaştırıldı.
Yayın organları bu durumu, "numaralanıyoruz, fişleniyoruz" başlığıyla
duyurdular. İçişleri Bakanlığı'nın Bakanlar Kurulu'na sunduğu yeni nüfus kağıdı
tasarımı ve yasasında, din hanesinin olmaması da öngörülüyor.
FP Genel Başkanı Recai Kutan, "Türkiye'de
etnik azınlık yok. Lozan'a göre yalnızca Hıristiyanlar azınlık. Dini anlamda
azınlığın, yani gayrimüslimlerin olacağı belirtildi. Azınlık varmış gibi
söylenmesi mümkün değil" dedi.
Türkiye, BM çerçevesinde hazırlanan "Medeni ve Siyasi Haklar Sözleşmesi" ile "Ekonomik, Sosyal ve Kültürel Haklar Sözleşmesi"ni imzaladı. İki sözleşme BM Genel Kurulu'nda 1966 yılında kabul edilmişti ve 1976 yılında da yürürlüğe girmişti. Bugün, bu sözleşmelere 144 ülke taraf bulunuyor. Kararın, Dışişleri Bakanlığı, Genelkurmay Başkanlığı, MGK ve hükümet arasında yaklaşık 6 ay devam eden görüşmelerin neticesinde alındığı belirtildi.
TBMM
Anayasa Komisyonu Başkanı Ertuğrul Yalçınbayır, kanunla düzenlenmesi gereken
konuların kanun hükmünde kararnamelerle (KHK) düzenlenmesinin, TBMM'nin görev
ve yetkilerine tecavüz anlamı taşıdığını söyledi. Yalçınbayır, anayasal
yetkileri olan Cumhurbaşkanı, TBMM Başkanı ve 110 imzalı dilekçeyle
milletvekillerinin TBMM'yi toplantıya çağırmalarının, rejimin geleceği
açısından önemli olduğunu söyledi.
TCK'nın
312. maddesi konusunda tavırlarının net olduğunu belirten MHP Genel Başkan
Yardımcısı Şevket Bülent Yahnici, bu maddenin kaldırılmasını isteyenleri "şer cephesi" olmakla suçladı.
30 Ağustos Zafer Bayramı dolayısıyla verdiği resepsiyonda gazetecilerle görüşen Genelkurmay Başkanı Hüseyin Kıvrıkoğlu'nun sert açıklamaları basına "30 Ağustos Muhtırası" olarak yansıdı. Genelkurmay Başkanının konuşmasına muhalefet partileri tepki gösterirken, hükümet ortağı partiler susmayı tercih ettiler. Siyasilerin ve hukukçuların da tepki gösterdiği konuşmasında Kıvrıkoğlu tartışmalara ve Cumhurbaşkanı ile hükümet arasında gerilime yol açan Kanun Hükmünde Kararname ile ilgili olarak "Bu konu 28 Şubat kararları içindedir. Nasıl çıkarılacağının önemi yok, bizim için sonuç önemli. İster kanun hükmünde kararname olarak çıkarsınlar, isterse kanun olarak. Artık bu konu hükümetin prestiji haline geldi. Grup kararı alırlarsa çıkarırlar. Yoksa 5 + 5 gibi olur. İsterlerse çıkarırlar. 8 yılllık eğitimi nasıl çıkardılarsa, bunu da grup kararları alarak çıkarırlar. Kararname olur, kanun olur; önemli olan uygulamadır. Uygulayacak insanların buna inanmaları ve samimiyetle uygulamalarıdır. Kanun çıkar ama uygulanmaz. O zaman önemi kalmaz." dedi. Gazetecilerin Fethullah Gülen ile ilgili Ankara 2 Nolu DGM tarafından verilen gıyabi tutuklama kararının İstanbul DGM tarafından kaldırılması ile ilgili sorularını cevaplandıran Kıvrıkoğlu'nun, "İki farklı mahkeme kararı oldu. İstanbul tutuklama kararını kaldırdı ama nöbetçi İstanbul olmasaydı Ankara baksaydı belki farklı olurdu. Yine de dava sürüyor. Bizim Türk Silahlı Kuvvetleri'nden çıkardığımız personel arasında en fazla Fethullahçı var. 46 kişiden 11 Fethullahçı. Süleymancılar da var. En büyük grup Fethullahçılar. Biz saptayınca gereğini yapıyoruz. O zaman Türk Silahlı Kuvvetleri övülüyor, dinamik ve başarılı bulunuyor. Gerekli düzenleme yapılsa ve uygulayıcılar inanarak bunu uygulasa diğer kurumlarda da yapılabilir." şeklindeki sözleri hem yargıya, hem de siyasete ve TBMM'ye müdahale olarak değerlendirildi.
Uluslararası Helsinki İnsan Hakları Federasyonu, Kırgızistan Devlet Başkanı Askar Akayev'i, basına baskı yapmakla suçladı.
İnsan
kaçakçılığıyla ortak mücadele amacıyla oluşturulan "Adriyatik Girişimi"
ülkelerinin, 10 Ağustos'ta Roma'da yaptıkları toplantıda, "acil önlemler
paketi" kabul edildi. Toplantıda kabul edilen "acil önlemler paketinde", bölge
ülkeleri polis, gümrük ve yargı hizmetleri arasında sürekli irtibat sağlama,
geri dönüş anlaşmaları ağını tamamlama gibi konular bulunuyor.
BM
Güvenlik Konseyi, 189 üye ülkeden çocuk askerlerin silah altına alınmasının
yasaklanmasını istedi. Konsey'de yapılan oylamada, savaşlarda çocukların askere
alınıp ellerine silah verilmesinin yasaklanması öngörülen karar metni oybirliği
ile benimsendi.
ABD: California merkezli en büyük ekmek toptancısı Wonder Bread firmasında siyah işçilere ırk ayrımı yapıldığı gerekçesiyle, iş yeri sahiplerine 120 milyon dolar ceza verildi.
Kosova Barış Gücü'nde görev
yaptığı sırada 11 yaşındaki bir kız çocuğuna tecavüz ettikten sonra öldüren
Amerikalı Astsubay Frank Rognhi, afsız ömür boyu hapse mahkum edildi. Oklahoma'da iki kişiyi öldürmekten idama çarptırılan George
Kent Wallace'in cezası infaz edildi. Bosnalı Müslümanlara yönelik katliamların
baş sorumlularından Radovan Karadziç, New York'ta görülen sembolik davada 480
trilyon lira tazminat ödemeye mahkum oldu. 15 gün süren duruşmalar boyunca
tecavüze uğrayan kadınlar başlarından geçenleri jüri üyelerine anlattılar. Walt
Disney şirketi, "fikir hırsızlığından" 240 milyon dolar para cezasına
çarptırıldı. Disney'in eğlence parkı kurma fikrini kendilerinden çaldığını
iddia eden iki kişinin açtığı davaya bakan Miami Mahkemesi, şikayetçileri haklı
bularak Disney'i mahkum etti. Teksas eyaletinde cinayet suçundan ölüme mahkum
edilen Brian Roberson ve zeka özürlü olduğu belirtilen Oliver Cruz adlı kişiler
idam edildiler. Özellikle Cruz'un idam edilmemesi için AB ve Avrupa Konseyi'nin
yanısıra ABD Barolar Birliği ve çok sayıda insan hakları grubunun girişimleri
sonuç vermedi. Batı Shoshone adıl Kızılderili kabilesi, "Amerikan hükümetinin
kendilerini atalarından kalma topraklardan çıkartmak istediğini, bu nedenle gerek
ekonomik ve kültürel açıdan, gerekse fiziksel olarak büyük güçlüklerle karşı
karşıya kaldıklarını" ifade ederek, BM'den yardım istedi. Teksas eyaletinde,
bir kişiyi öldürmekten idama mahkum edilen Richard Wayne Jones'in infazı
gerçekleştirildi. Jones'in infazıyla birlikte, Teksas eyaletinde bu yılın
başından beri idam edilenlerin sayısı 30'a ulaşmış oldu. Missouri eyaletinde de, cinayetten suçlu Gary
Lee Rool adlı mahkum, zehirli iğneyle idam edildi.
AFGANİSTAN: BM yaptırımları nedeniyle yurtdışına sefer düzenlenemeyen
Afganistan'da ağır yaralı yaklaşık 100 çocuğun tedavi için Almanya'ya
götürülemediği belirtildi. Konuyla ilgili bir açıklama yapan Alman ilk yardım
örgütü Peace Village'ın Kabil Müdürü Ronald Gegenfurmer, çocukların tamamının
savaş kurbanı olduklarını açıkladı. Açıklamadan bir süre sonra, 89 çocuğun
Almanya'ya gitmesine izin verildi. Yedisi BM Mayın Temizleme Kurumu çalışanı
olmak üzere toplam 12 yardım görevlisi, Herat bölgesi yakınlarında öldürüldü.
İktidardaki Taliban güçleriyle muhalif birlikler arasında çıkan çatışmalar
sonucu 60 kişi öldü.
ALMANYA: Krefeld kentinde yaşayan
Çetin ailesinin, çocuğuna vermek istediği Xelat ismi, Türkiye'nin Berlin
Başkonsolosluğu tarafından kabul edilmedi. Alman
Katolik Kilisesi, Nazi döneminde zorla işçi çalıştırdığını itiraf ederken,
Proteston Kilisesi gibi Katolik Kilisesi'nin de fabrikalarda zorla çalıştırılan
"köle işçilere" 10 milyon mark tazminat ödemesi kararlaştırıldı. Mozambikli bir
mülteciyi öldüren üç faşist, aralarında ömür boyu da olmak üzere çeşitli
cezalara çarptırıldılar.
AVUSTRALYA: Hazırlanan yasa tasarısına göre, Avustralya'da 10 yıl veya
daha uzun süre yaşamış ve bu ülkenin vatandaşı olan, çocukları bulunan suçlular
dahil olmak üzere tüm göçmenler, ağır suç işlemeleri halinde sınırdışı
edilebilecek.
BOSNA HERSEK: Sırpların kontrolü altındaki bir bölgede bulunan toplu
mezardan 27 ceset çıkarıldı.
BURUNDİ: Başkent Bujumbura'da bir pazar yerinde bomba patlaması sonucu 3 kişi öldü, 8 kişi de yaralandı.
CEZAYİR: Ülkede yıllardır devam eden terör olaylarında 34 kişi öldü.
ÇEÇENİSTAN: Ruslar, Argun nehri başta olmak üzere birçok nehri zehirleyerek onlarca sivili öldürdüler. Ülkenin tamamındaki Rus işgali devam ederken, Çeçen güçlerin direnişi devam etti. Rus işgali nedeniyle bölgeden sağlıklı haber alınamazken, Çeçen sivillere yönelik hak ihlalleri sık sık dünya basınına konu oluyor.
ÇİN: Sahte para bastıkları gerekçesiyle Tayvanlı 4 kişi idam edildi.
DANİMARKA: Magasin du Nord adlı mağaza, İslam Bahtiyar Emin adlı bayanı başörtüsü taktığı için işe almadığından 1200 dolar tazminat ödemeye mahkum edildi.
ENDONEZYA: Moluk adalarındaki Müslüman-Hristiyan çatışmasında 23 kişi öldü. Cakarta'nın Filipinler Büyükelçisi'nin aracına konan bombanın patlaması sonucu 3 kişi öldü; Büyükelçi'nin de aralarında bulunduğu 21 kişi yaralandı.
FİLİPİNLER: Ülkenin güneyinde, muhalif silahlı militanların aralarında çocukların da bulunduğu 16 kişiyi öldürdükleri belirtildi. Ebu Sayyaf örgütü, yaklaşık 4 aydır elinde bulundurduğu 6 kişiyi serbest bıraktı; bir ABD'liyi de, "ajan" olduğu gerekçesiyle kaçırdı.
FİLİSTİN: İsrail askerlerinin işgali devam ederken Batı Şeria'nın Ramallah kentinde Abdullah Esad adlı bir Filistinli, İsrail askerlerince keyfi olarak öldürüldü. İsrail askerlerinin açtığı ateş sonucu 4 Filistinli yaralandı.
FRANSA: Soir Gazetesi'nin haberine göre, Fransa'daki cezaevlerinde bu yılın ilk yedi ayında intihar edenlerin sayısı 85'e ulaştı. Korsika'da bağımsızlık yanlısı FLNC'nin siyasi kanat sorumlusu Jean Michel Rossi, uğradığı silahlı saldırı sonucu hayatını kaybetti.
GUATEMALA: Devlet Başkanı Alfonso Portillo, devletin iç savaş boyunca 17 kez insan haklarını ihlal ettiğini açıkladı. Portillo, olaylarda mağdur olan ailelere tazminat döneceğini söyledi. Portillo'nun bu açıklaması, gerçekleri yansıtmasa da sembolik anlam taşıdığından umut verici kaydedildi.
GÜNEY AFRİKA: Louis Trichardt kentinde beyazlara ait bir mağazaya hırsızlık amacıyla girdiği belirtilen 14 yaşındaki siyah bir kızın önce elbiseleri çıkartıldı, sonra beyaza boyandı. Geçen yıl da bir beyazın çiftliğinden geçen siyah bir işçi, gümüş rengine boyanmıştı. Siyah bir işçiyi, kamyonunun arkasına bağlayan beyaz patron, işçiyi beş kilometre sürükleyerek ölümüne neden oldu.
HİNDİSTAN: Hindistan'ın işgali altında bulunan Cammu Keşmir'de 85 kişi öldürüldü. Cammu Keşmir'de bir mayın patlaması sonucu 4 güvenlik görevlisi öldü, 33'ü de yaralandı. Srinagapar'da meydana gelen patlamada 7'si güvenlik görevlisi 10 kişi öldü. Keşmir'de çıkan silahlı çatışmalarda 9 kişi öldü, 14 kişi yaralandı. İçişleri Bakanlığı Müsteşarı Vidysagar Rao, "1999'da 1143 kişinin gözaltında öldüğünü" belirtti. Bu arada sınırda, Hintli askerlerle Pakistanlı askerlerin çatışması zaman zaman devam etti.
HOLLANDA: Eindhoven kenti idari mahkemesi, görevini yapan bir foto muhabirinin engellenmesi nedeniyle polisi yaklaşık 2 milyar para cezası ödemeye mahkum etti.
IRAK: Türkiye'den kalkan ABD ve İngiliz savaş uçaklarının sivil alanları bombalaması sonucu 2 kişi öldü, 19 kişi yaralandı. Kürdistan Demokrat Partisi (PDK) denetimindeki Lolan bölgesinin 15 Ağustos'da savaş uçakları tarafından bombalanması sonucu 32 sivilin öldüğü, 27'sinin de yaralandığı belirtildi. PDK yetkilileri, bombardımanın Türk savaş uçaklarınca yapıldığını ileri sürdüler. AGİT Temsilcisi Davut Bagıstani yaptığı yazılı açıklamada saldırı olayını doğrularken, ölü sayısının 45, yaralı sayısının da 60 olduğunu belirtti. Bu arada Türkiye Dışişleri Bakanlığı, 15 Ağustos'da bölgeye operasyon düzenlendiğini doğrularken, iddiaların araştırılacağını söyledi Aradan onbeş gün geçmesine rağmen, her hangi bir açıklama yapılmazken, Türkiye'den iddiaları incelemek üzere bölgeye gitmek isteyen heyete, OHAL Valiliği''ce izin verilmedi. ABD'li "Sahranın Sesleri" adlı sivil toplum örgütünün dört üyesi, Irak'a uygulanan ambargoyu protesto için başkent Bağdat'ta BM binası önünde açlık grevi yaptı. Sağlık Bakanlığı, ülkeye uygulanan ambargo nedeniyle geçen ay 10 bin 300 kişinin öldüğünü öne sürdü. Ülkenin kuzeyindeki Kanimasi kasabası yakınlarında köylüleri taşıyan aracın, mayın çarpması sonucu biri kadın üç kişi öldü.
İNGİLTERE: Cezaevlerinde geçtiğimiz yıl 91 kişinin, 2000 yılı içinde de 54 kişinin intihar ettiği belirtildi.
İRAN: Çeşitli suçlamalara maruz kalan "Tevana" (Muktedir) dergisi ile Bahar gazetesinin yayını durduruldu. Son birkaç ay içerisinde kapatılan 'reformcu' yayın organı sayısı 20'yi aşarken, bu gruptan yalnızca Yeni Hayat Gazetesi'nin yayınını sürdürdüğü haber veriliyor. Tahran Belediyesi tarafından çıkarılan Hemşehri Gazetesi yazarlarından Ahmed Zeydabadi, kendisine gönderilen mahkemeye çıkma emrine uymadığı gerekçesiyle tutuklandı. Yine reformcu gazeteciler oldukları belirtilen Seyyid İbrahim Nebevi ile Muhammed Guçani tutuklandılar. Aynı kesimden olup da halen hapiste tutulan gazeteci İmameddin Bagi'nin tüm kitapları toplatıldı. Irak'la yapılan savaş sırasında esir alınanlardan geriye kalan 728 asker serbest bırakıldı. Gorve Gençleri adlı aylık dergi kapatıldı. Horemabad kentinde meydana gelen şiddet olaylarında iki kişi öldü.
İSRAİL: Polisin geçtiğimiz yıl, mahkeme kararıyla 1756 telefonu dinlediği belirtildi.
İSPANYA: Bask bölgesinin kuzeyindeki Bilbao kentinde, bomba yüklü
bir otomobilin havaya uçması sonucu 4 kişi öldü. Bask bölgesinin bağımsızlığını
savuna 3 politikacı hakkında, savcılar tarafından dava dosyası hazırlandı.
Sallen de Gallego'da devreye gezen araçlara ETA'nın yerleştirdiği bombanın
patlaması sonucu iki sivil koruma hayatını kaybetti. İktidardaki Halkçı
Parti'nin Bask bölgesindeki Zumarraga kenti belediye meclisinin bir üyesi
uğradığı silahlı saldırı sonucu hayatını kaybetti.
İSVİÇRE: Gıda şirketi Nestle'nin Naziler döneminde köle işçi çalıştırdığı belgelendi. Şirket, toplama kamplarında yaşamını yitirenlerin ailelerine 14.6 milyon dolar tazminat ödeyecek.
İTALYA: Çeşitli Avrupa ülkelerine gitmek isteyen toplam 310 mülteci yakalandı.
KIRGIZİSTAN: Batken Eyaleti Turo Dağlık mevkiinde Özbekistan İslam Hareketi Örgütüne mensup militanlarla, güvenlik görevlileri arasında, 11 Ağustos'da çatışma başladı. Çatışmalar sonucu toplam 45 kişinin öldüğü haber verildi.
KOLOMBİYA: FARC gerillaları ile askerler arasındaki çatışmalar devam etti. FARC gerillalarının Bagota Üniversitesi öğrenci ve öğretim görevlilerinden oluşan toplam 26 kişiyi kaçırdığı belirtildi. Medellin kenti yakınlarındaki dağlık alana gezmeye giden çocukların 6'sı, güvenlik görevlilerinin açtığı ateş sonucu hayatını kaybetti. Ülkenin kuzeyinde, kimliği belirsiz kişilerce öldürülmüş 11 köylünün cesedi bulundu. Coloso kasabası yakınlarında 5 köylü öldürüldü.
KOSOVA: Çingeneleri taşıyan bir aracın mayına çarpması sonucu 3 kişi öldü. Başkent Priştine'de, azınlıkları temsil eden parti bürolarının bulunduğu bina bombalandı; ölen ya da yaralanan olmadı. Ülkenin kuzeyinde oyun oynayan çocukların üzerine atılan bomba sonucu 9 çocuk yaralandı. Svinjare köyünde Kosova Barış Gücü (KFOR) askerlerinin ateş açtığı iki Arnavut'tan biri öldü.
LİBERYA: İngiliz Kanal 4 televizyonunun dört kişilik ekibi, casusluk şüphesiyle tutuklandılar.
NEPAL: Güvenlik görevlileriyle gerillalar arasında çıkan çatışmalarda 5 kişi öldü.
PAKİSTAN: Karaçi'de kimliği belirsiz kişilerce bir kliniğe düzenlenen saldırıda iki kişi öldü.
RUSYA: Moskova'da bir alt geçide yerleştirilen bombanın patlaması sonucu 8 kişi öldü, 31 kişi yaralandı. Patlama sonrası, Çeçenlere yönelik gözaltı furyası başlatıldı ve bunların tamamının işkenceden geçirildiği belirtildi. Moscow Timez Gazetesi, işkence görenlerden kimliği saklı bir Çeçen'in görüntülerini yayınladı.
SRİ LANKA: Tamil gerillaları ile güvenlik kuvvetleri arasındaki çatışmalar devam etti.
SUUDİ ARABİSTAN: El Caf kentindeki bir hapishanede, daha hijyenik şartlar ve boş vakitleri değerlendirme tesisleri talebinde bulunan yüzlerce mahkumun protesto eyleminde bulundukları haber verildi.
SOMALİ: İki kabile arasında çıkan çatışmalarda 11 kişi öldü, 20 kişi yaralandı.
VİETNAM: Dram Binh Dinh bölgesinde savaştan kalan bir bombanın patlaması sonucu 6 çocuk öldü.
YUNANİSTAN: İnsan kaçakçılığı yaptıkları gerekçesiyle 6 Türk, 10 yıl hapis cezasına çarptırıldı. Bir fabrika önünde gösteri yapan 12 Greenpeace üyesi tutuklandı.
_______________________________
*Bu rapor, MAZLUMDER İnsan Hakları İhlallerini İzleme Komisyonu
tarafından hazırlanmıştır.
Ziyaretçi Sayımız : 4922053
